فیلم «IT»؛ کلاس ترس و فوبیا به سبک استیون کینگ

مجله همشهری دانستنیها - کسری کریمی طار: خیلی عجیب است که استیون کینگ تا پیش از همفکری با همسرش گمان می کرد نوشته هایش عاری از هر گونه نوآوری و جذابیت است. او عادت داشت نوشته هایش را دور بیندازد تا این که همسرش او را مجاب کرد که استعدادی شگرف دارد. از آن لحظه زندگی این نویسنده خوشفکر دچار تغییر و تحول شد و کینگ موفق شد نام خودش را به عنوان «سلطان وحشت» در بین نویسندگان مشهور جا بیندازد.

این که نویسنده ای در عصر حاضر - که بسیاری از ترفندهای ادبیات وحشت نخ نما و کلیشه ای شده است - بتواند جای پای امثال اچ.پی لاوکرفت و ادگار الن یو بگذارد، باور نکردنی به نظر می رسد. اما در هر صورت کینگ موفق به انجام این کار شده است. اکران نسخه سینمایی جدید IT نشان می دهد کینگ هنوز یک سر و گردن از رقبایش جلوتر است. فیلمی که نه تنها موفق شد در سه روز نخست اکرانش بیش از 100 میلیون دلار بفروشد، بلکه نظر منتقدان را هم حسابی به خودش جلب کرد. IT جدید جزء معدود نسخه های بازسازی شده است موفق شده با حفظ ویژگی های کتاب و نسخه تلویزیونی سال 1990، اثری جذاب و قابل توجه باشد.

1- «پنی وایز» شخصیت فیلم در حقیقت موجودی باستانی است که از سیاره ای ناشناخته آمده و میلیون ها سال پیش به زمین رسیده. به گفته خودش نام واقعی اش «رابرت گری» است و بزرگ ترین دشمنش The Turtle نام دارد. جالب این که «ترتل» از جمله کاراکترهای مهم دیگر رمان مشهور کینگ «برج تاریک» است. پنی وایز یا همان «IT» جزء شخصیت های محبوب کینگ است و در رمان های دیگر این نویسنده از جمله «Tommyknockers» و «فراموشی» (Insomnia) هم حضور دارد. البته این موضوع تنها مختص پنی وایز نیست و تقریبا تمامی کتاب های کینگ در یک دنیا اتفاق می افتند.

۲- پنی وایز از جمله مشهورترین بدمن های سینما و ادبیات وحشت است که به خاطر بازی متفاوت «تیم کوری» مورد توجه بسیاری از نوجوانان دهه ۹۰ قرار گرفت. گفته می شود کینگ برای خلق این کاراکتر از «جان وین گیسی» الهام گرفته است. گیسی ملقب به «پوگو دلقک» (Pogo the Clown) از بدنام ترین قاتل های سریالی آمریکاست. این قاتل دیوانه طی مدت شش سال، ۳۳ نفر را به قتل رسانده و در نهایت پس از دستگیری به اعدام محکوم شد. او پیش از اعدام ۱۴ سال در زندان سپری کرد و در سال ۱۹۹۴ حکمش اجرا شد.

۳- ایده نوشتن رمان IT در سال ۱۹۷۸ به ذهن کینگ خطور کرد و کار نوشتن آن سه سال بعد آغاز شد. IT رمانی یک هزار و صد و سی و هشت صفحه ای است و از این منظر یکی از طولانی ترین کتاب های داستانی ترسناک تاریخ به حساب می آید. کینگ یک بار گفته بود که اگر بخواهد این رمان را در قالب مجموعه ای تلویزیونی درست کند، فیلمنامه ای ۳۲ ساعته برای آن خواهد نوشت. این رمان به دو بخش تقسیم شده؛ نخست ظهور پنی وایز در اواخر دهه ۵۰ میلادی و سپس بازگشت او در اواسط دهه ۸۰ و رو در رو شدن دوباره اش با شخصیت های اصلی کتاب.

4- در هر دو نسخه تصویری IT (مینی سریال ساخت 1990 و فیلم سینمایی جدید) پنی وایز بیشتر یک دلقک قاتل با تعدادی قدرت فرازمینی است، اما در رمان او قدرت های بسیار بیشتری دارد. IT می تواند به هر شکلی که می خواهد در بیاید، از دراکولا گرفته تا سگی هشت متری. او همچنین توانایی خواندن ذهن، شستشوی مغزی و تله پاتی را دارد. او به نوعی تداعی کننده فوبیای کودکان است و به شکل بزرگ ترین ترس های آنها ظاهر می شود. همچنین در بعضی بخش های رمان، داستان از دید او روایت می شود.

5- تفاوت پنی وایز در دو نسخه 1990 و 2017 چیزی شبیه به تفاوت جوکر «جک نیکلسون» و جوکر «هث لجر» است. در نسخه قدیمی «تیم کوری» نقش پنی وایز را ایفا می کرد. در آن نسخه، کوری دلقکی ترسناک میانسال بود اما در فیلم جدید «بیل اسکارسگاد» سوئدی، نقش پنی وایز را ایفا کرده است. برخلاف نسخه قدیمی، اسکارسگاد صورتی کودکانه و چشمانی بزرگ دارد تا در ظاهر بتواند راحت تر کودکان را به خود جذب کند. جالب این که تنبلی چشم چپ اسکارسگاد باعث شد تا شخصیت پنی وایز ظاهری ترسناک تر از نسخه قدیمی داشته باشد.

6- پنی وایز در حقیقت نماینده بخشی از ترس های کینگ در دوران کودکی است. این کاراکتر با ترساندن کودکان خودش را تغذیه می کند و کاراکترها تنها با کمک ذهن شان و دور کردن بزرگ ترین ترس های خود، می توانند با او مبارزه کنند. جالب این که ترس از دلقک یا همان کلروفوبیا (Coulrophobia) از جمله ترس هایی است که بین کودکان رواج دارد. چند سال پیش تحقیقاتی در انگلستان انجام شد که نشان می داد ترس از دلقک قربانیان فراوانی دارد و بخشی از کودکان دنیا از صورت دلقک ها می ترسند. جانی دب و دانیل رادکلیف از جمله هنرمندان مشهوری هستند که از این فوبیا رنج می برند.

۷- اولین بار اوایل سال ۲۰۰۹ بود که خبر ساخت فیلم سینمایی بر اساس IT منتشر شد. در آن هنگام Dave Kajganich به عنوان نویسنده و کارگردان فیلم معرفی شد. سه سال بعد «کری فوکوناگا» (سریال کارآگاهان حقیقی) وظیفه نویسندگی و کارگردانی IT را بر عهده گرفت. او سه سال تلاش کرد تا فیلم وارد مرحله ساخت شود، اما در نهایت و به دلیل چیزی که بعدها «تفاوت دیدگاه» عنوان شد از این پروژه کناره گیری کرد. مدتی بعد، کمپانی وارنر «اندی ماچتی» کارگردان آرژانتینی فیلم ترسناک «ماما» را استخدام کرد و در نهایت او بود که موفق به ساخت IT شد.

۸- گروهی از نوجوانان به نام «باشگاه بازندگان» کاراکترهای اصلی IT هستند. کودکانی که مدام به وسیله گروهی از قلدرهای مدرسه تهدید می شوند. ماچتی برای این که حس دوستی بین این شخصیت ها به بهترین شکل ممکن از آب در آید، سه هفته پیش از شروع فیلمبرداری از بازیگران نوجوان فیلم دعوت کرد تا در این مدت بیشتر با همدیگر آشنا شوند. در ادامه ماچتی آنها را با فیلم ها، رمان های مشهور و بازی های ویدئویی دهه ۸۰ آشنا کرد. او همچنین از بازیگران نوجوانش خواست تا در کنار هم به سینما بروند، فوتبال بازی کنند و در رودخانه با هم شنا کنند.

۹- در ابتدا قرار بود نسخه سال ۱۹۹۰ در قالب یک مینی سریال هشت ساعته جلوی دوربین برود و «جورج رومرو» فقید آن را کارگردانی کند اما با کناره گیری رومرو در نهایت IT به یک بازسازی سه ساعته تبدیل شد که در دو قسمت ۹۵ دقیقه ای توسط شبکه MBC پخش شد. با توجه به این که اتفاقات کتاب در یک بازه بیست و هفت ساله به وقوع می پیوندد، بخش اول سریال به دوران کودکی و بخش دوم به دوران بزرگسالی اختصاص پیدا کرد. در نسخه جدید اما خبری از بخش دوم نیست و ماچتی بخش بزرگسالی را به قسمت دوم فیلم موکول کرده است. جالب اینجاست که نسخه جدید IT دقیقا ۲۷ سال پس از آن مینی سریال اکران شده است.