سخنان مکرون مواضع اتحادیه اروپا نیست

نازنین ساسانیان در روزنامه آسمان آبی نوشت: امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، در سفر به امارات متحده عربی و عربستان از مواضع تند سعودی‌ها علیه ایران انتقاد کرد و همزمان به لزوم تداوم اجرای برجام اشاره کرد، اما برخی سخنان او درباره برنامه موشکی ایران انتقاداتی را در محافل سیاسی به‌دنبال داشت.

سیدجلال ساداتیان، از دیپلمات‌های سابق ایرانی و تحلیلگر مسائل اروپا، درباره سفر مکرون به منطقه و آینده رابطه ایران و فرانسه با «آسمان آبی» گفت‌وگو کرد. ساداتیان با اشاره به جاذبه‌های نزدیکی قدرت‌های جهانی به عربستان‌سعودی به‌واسطه منابع نفت و انرژی در این کشور معتقد است که ایران باید از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود استفاده کند که میان برجام و دیگر موضوعات موردتوجه غرب تفکیک ایجاد کرده و اجازه ندهد نزدیکی قدرت‌های جهانی به عربستان انزوای ایران در منطقه را در پی داشته باشد.

مکرون در جریان سفر به خاورمیانه با آن‌که مواضع ریاض علیه تهران را تند خوانده بود، انتقاداتی نیز به برنامه‌های موشکی ایران مطرح کرد. با توجه به این موضع‌گیری‌ها، استراتژی آینده فرانسه در رابطه با ایران چه خواهد بود؟

فرانسه در کنار رهبران دو کشور دیگر اروپایی یعنی آلمان و بریتانیا همراه فدریکا موگرینی، رئیس بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از تعهدات ایران نسبت‌به برجام حمایت می‌کنند و تاکنون مواضع محکمی مقابل ترامپ اتخاذ کرده‌اند، اما همزمان آن‌چه ایران در مسئله موشکی دنبال می‌کند برای آن‌ها ابهاماتی را ایجاد کرده است. مکرون نیز در سفر به منطقه درباره موضوع موشکی مشروط صحبت کرد که اگر ایران تخلفی کرده باشد، در این مورد خاص باید برخورد شود و برای بررسی تخلف نیاز به بررسی بیشتر است. فرانسوی‌ها علاقه‌مند هستند بتوانند روابطشان با ایران را توسعه دهند. آن‌ها باوجود فشارهای واردشده ازسوی واشنگتن در پروژه‌های مختلف تجاری و اقتصادی با ایران همکاری می‌کنند.

اگر روابط اقتصادی با ایران برای فرانسه اهمیت دارد با توجه‌به مناقشات میان تهران و ریاض، چرا پاریس همزمان در پی ایجاد روابط نزدیک با عربستان‌سعودی است؟

از زمانی که ترامپ در آمریکا قدرت را در اختیار گرفت، ایجاد وحشت به یکی از مهم‌ترین سیاست‌های آمریکا تبدیل شد. ترامپ تلاش می‌کند ایران‌هراسی جدیدی در منطقه به وجود آورد، او درباره کره‌شمالی نیز از همین سیاست پیروی می‌کند. تلاش می‌کند با ایجاد هراس تسلیحات تولیدی خود را به فروش برساند. فرانسه نیز به‌عنوان یکی از قدرت‌های اروپایی نمی‌خواهد از واشنگتن عقب بماند؛ بنابراین به کشورهای سوددهی چون عربستان نزدیک می‌شود. اساسا عربستان برای اغلب قدرت‌های جهانی کشوری جذاب است. روسیه نیز اخیرا به این کشور نزدیک شده است؛ درنتیجه طبیعی است فرانسه نیز تلاش کند به ریاض نزدیک شود.

فرانسوی‌ها دنبال ایجاد بازار هستند. قصد آن‌ها از حضور در منطقه توسعه چندجانبه روابط است. جو بحرانی در خاورمیانه موجب شده است کشورهایی چون آمریکا، روسیه، فرانسه و احتمالا برخی قدرت‌های دیگر با عربستان سعودی نزدیک شوند. از نظر کشورهای غربی، عربستان در حال پوست‌اندازی است؛ چه از نظر تحولات داخلی و چه از نظر سیاست‌های خارجی. در عرصه خارجی، سعودی‌های در پایان دوره ریاست باراک اوباما از آمریکایی‌ها ناامید شده بودند، اما با روی‌کارآمدن ترامپ جان تازه‌ای در سیاست‌ خارجی این کشور تزریق شد.

از سوی دیگر، نیز رژیم‌صهیونیستی، عربستان را تحریک می‌کند برای امنیت خود هزینه کرده و به بحران‌های منطقه‌ای دامن بزند. همه این مسائل موجب می‌شوند کشورها و قدرت‌های جهانی انگیزه کافی برای حضور در منطقه پیدا کنند؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد نزدیکی فرانسه به عربستان در راستای استراتژی فشار بر ایران قرار داشته باشد. گرچه سیاست‌های عربستان و آمریکا ممکن است جنگی تازه در منطقه ایجاد کند و کشورهایی چون فرانسه نیز در این منازعات دخیل باشند، اما انگیزه اصلی فرانسه از حضور در این منطقه تجارت است.

به اعتقاد شما، فرانسه در پی حفظ روابط تجاری و اقتصادی با ایران است، اما همزمان مکرون در سفر به خاورمیانه از برنامه‌های موشکی ایران انتقاد می‌کند. این رویکرد دوگانه را چگونه تفسیر می‌کنید؟

برجام پرونده مجزایی است که ارتباطی با برنامه‌های موشکی ندارد و ایران نباید در میدان کشورهایی بازی کند که قصد دارند برجام را به دیگر پرونده‌های ایران ارتباط دهند. ایران باید از همه ظرفیت دیپلماسی کشور برای جداسازی پرونده‌ها استفاده کند که افکار عمومی درباره فعالیت‌های جمهوری اسلامی روشن شود. وقتی مشخص شود تخلفی در پرونده موشکی ایران ایجاد نشده است با استفاده از دیپلماسی عمومی می‌توان این مسئله را به جهان اعلام کرد.

در این‌باره ظرفیت‌های مناسبی در اختیار داریم، رئیس‌جمهوری اسبق کشورمان روابط نزدیکی با مقام‌های فرانسوی داشت و می‌توان از چنین ظرفیت‌هایی نیز استفاده کرد.