میر اث ديار شيرين ايستاده غرق در مصيبت‌ ها

روزنامه قانون در گزارشی نوشت: ديار افسانه‌‌اي شيرين ،كرمانشاه كه آوازه آن با ثبت بيستون در يونسكو به جهان نيز رسيد، همچون الماسي در غرب كشور مي‌درخشد. كرمانشاه به سرزمين عشاق معروف است، سرزميني كه اين روزها تمامي ايران‌زمين يكپارچه رخت عزاي آن را بر تن كرده است.

زلزله شامگاه ۲۱ آبان ، ديار شيرين و فرهاد را ويران و شيرمردان و مهربان‌زنان كرمانشاهي بسياري را داغدار عزيزان خود كرد. دركنار غم از دست دادن هموطنان‌مان و بي‌خانماني هزاران نفر، ميراث اين كهن ديار نيز آسيب جدي ديده است. به‌گفته مسئولان ميراث فرهنگي اين استان، خسارت زلزله به آثار تاريخي كرمانشاه،حدود ۲۰ درصد بوده است، ۲۰ درصدي كه در صورت عدم رسيدگي و مرمت فوري آن‌ها، ممكن است به ۱۰۰ درصد نيز برسد. ميراثي كه اگر مسئولان سازمان ميراث‌فرهنگي هرچه زودتر به فرياد آن‌ها نرسند، براي هميشه از صفحه اين سرزمين پاك مي‌شوند و تنها نامي از آن‌ها در تاريخ مي‌ماند و بس. در اين گزارش تنها به معرفي گوشه‌اي از آثار تاريخي و ارزشمند استان كرمانشاه پرداخته‌ايم كه بايكديگر مي‌خوانيم.

كرمانشاهان، عروس ايران باستان

در دوران باستان نام‌هایی مانند الیپی، کانبادین و قرمسین به كرمانشاه اطلاق می‌شد و بعدها نام کرمانشاهان و کرمانشاه به خود گرفت. کلمه کرمانشاه نخستین بار حدود سال 279 ه.ق توسط بان فقیه همدانی در کتاب «مختصرالبلدان» به کار رفته است.

زبان بییشتر مردم این استان ،کردی است که با لهجه‌ها و گویش‌های مختلف از جمله کلهری، گورانی، اورامی، جاقی و لکی سخن می‌گویند و زبان مردم شهرستان سنقر، ترکی سنقری است که با سایر گویش وران آذری و ترکی در کشور متفاوت است. در شهر کرمانشاه، فارسی کرمانشاهی با پيشينه 700 ساله همچنان متداول است و بخش بزرگی از مردم شهر کرمانشاه به زبان فارسی سخن می‌گویند .

بيستون شيرين و فرهاد

مجموعه‌ تاریخی بیستون در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه، جنوب غربی شهر بیستون و در پای کوهی به همین نام در مسیر همدان به کرمانشاه قرار دارد. قداست کوه بیستون، شرایط مطلوب آب‌وهوایی و قرارگیری بر سر راه‌های مهمی از جمله جاده ابریشم، باعث شد تا پادشاهان و فرمانروایان بسیاری به این منطقه توجه کنند و آثار و یادگارهای بی‌بدیلی در دل و دامنه‌ این کوه به یادگار مانده است. این محوطه‌ تاریخی، فرهنگی و طبیعی ۲۸ اثر ثبت شده ملی دارد و در حریم آن بیش از ۱۵۰ اثر تاریخی شناسایی شده است. کتیبه و نقش برجسته‌ داریوش نیز در سال ۸۵ ، در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده كه این اثر مربوط به دوره هخامنشیان است.

طاق‌بستان نگين كرمانشاه

طاق‌بستان ، یکی از معروف‌ترین مکان‌های توریستی کرمانشاه ، مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نبشته‌های دوره‌‌ ساسانی است که در شمال غربی کرمانشاه قرار دارد. این مجموعه، ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد که شامل دو طاق بزرگ و کوچک و چند سنگ نبشته است.

آنچه روی سنگ‌های دو طاق حجاری شده، صحنه‌های تاریخی تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم‌و تاج‌گذاری شاهپور دوم و سوم است.

وجود کوه و چشمه در این مکان، آن را به گردشگاهی مفرح تبدیل کرده که از زمان‌های دیرین تا به امروز مورد توجه بوده است.

این اثر در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

معبد آناهيتا

معبد آناهیتا از بزرگ‌ترین بناهای سنگی در ایران است که در شهر کنگاورکرمانشاه قرار دارد. «آناهیتا» فرشته و نگهبان آب، فراوانی و زیبایی بوده است و ایرانیان مقام ارزشمندی را براي او قايل بوده‌اند. معبد آناهیتا پرستش‌گاهی است که مانند سایر بناهایی که بر بلندی ساخته شده‌اند، برگرفته از شیوه‌ سکوسازی است. بر فراز این اثر تاریخی، ردیفی از ستون‌های سنگی وجود دارد. ستون های این بخش ۵۴/۲ متر هستند. معبد آناهیتا به دوره‌ اشکانی یا ساسانی نسبت داده می‌شود.

غار قوري قلعه

غار قوری قلعه در استان کرمانشاه در فاصله ۸۷ کیلومتری کرمانشاه و ۲۵ کیلومتری پاوه قرار دارد. غار در دامنه رشته کوه شاهو و داخل کانی‌های آهکی ایجاد شده و ارتفاع دهانه آن از سطح دریا حدود ۱۲۰۰ متر است.

در حال حاضر غار از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول که حدود ۵۰۰ متر طول دارد، از دو تالار و دالان‌های رابط بین آن‌ها تشکیل شده و نورپردازی از زوایای مختلف، آن را تبدیل به مکانی زیبا برای گردشگری کرده است؛ بخش دوم با دری آهنی از بخش توریستی جدا شده است. این بخش از غار موانع طبیعی بسیاری دارد و به همین دلیل، تنها کوهنوردانی که تجهیزات لازم را به همراه دارند، می‌توانند از این بخش غار بازدید کنند. زیباترین پدیده‌ها در این بخش از غار قرار دارند و طول این بخش، چند برابر طول بخش توریستی است.

تکیه معاون الملک

حسین خان معین‌الرعایا، ۱۱۴ سال پیش تکیه معاون الملک را در شهر کرمانشاه بنا کرد و بعدها به همت حسن خان معین‌الملک تکمیل شد. این مجموعه از سه بخش اصلی حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده و کاشی‌کاری زیبای آن در جهان بی‌همتاست. رنگ‌های به کار رفته در کاشی‌های این بنا، طبیعی بوده و زیبایی خاصی به این اثر بخشیده‌است.

تکیه معاون الملک، میزبان عزاداری‌های مردم کرمانشاه بوده است. بخش زینبیه برای بانوان ساخته شده که دارای دو درب بوده است. بانوان هنگام ورود از دری که در بخش بالایی زینبیه تعبیه شده بود، استفاده می‌کردند. این امر باعث می‌شد بدون برخورد با مردها بتوانند در تکیه رفت و آمد کرده و در مراسم عزاداری شرکت کنند.

بخش حسینیه نیز برای عزاداری مردان ساخته شده بوده که کاشی کاری‌ها و تابلوهای بی‌نظیری دارد.اما بیشترین تابلو-کاشی‌ها در بخش زینبیه قرار دارند. همچنین در بخش حسینيه می‌توان از موزه‌های پوشاک و مردم‌شناسی دیدن کرد.

تکیه بیگلربیگی

تكيه بیگلربیگی در بافت کهن کرمانشاه در محله قدیمی فیض‌آباد قرار دارد. این تکیه در زمان قاجارساخته شده است. تکیه بیگلربیگی، آیینه‌کاری منحصربه‌فردی دارد و از این نظر در میان تکیه‌های شهر کرمانشاه بی‌نظیر است. در سمت غربی حیاط تکیه، تالار آیینه‌کاری بزرگی ساخته شده که به حسینیه معروف است. این تالار با تزیینات عالی و کتیبه‌هایی که مربوط به دوران مظفرالدین شاه ‌بوده، تزیین شده است. در دو طرف دیگر این تالار، اتاق وسیع ميهمانخانه بیگلربیگی قرار دارد. تکیه بیگلربیگی اكنون به عنوان موزه خط و کتابت کرمانشاه، پذیرای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان است. همچنین اسناد قدیمی مربوط به خانواده بیگلربیگی نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.

گوردخمه‌های اسحاق وند

گوردخمه‌های اسحاق وند، سه گوردخمه در ابعاد مختلف هستند که در در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان هرسین و در صخره‌هایی واقع شده‌اند که در شمال شرقی روستای ده نو قرار دارند. نام اسحاق وند با توجه به روستایی که در آن نزدیکی قرار دارد، برای این گوردخمه‌ها انتخاب شده است. این گوردخمه‌ها طبق نظر برخی باستان‌شناسان، قدیمی‌ترین مقابر صخره‌ای سرزمین پارس هستند و به دوران مادها تعلق دارند.

گوردخمه‌های سمت راست و چپ ،تزییناتی ندارند اما در بالای گوردخمه‌ میانی، تصویر مردی به حالت تمام‌قد با چهره‌ای نیم‌رخ وجود دارد. این مرد لباس چین‌دار بلندی به تن دارد و دست‌هایش را به حالت نیایش بلند کرده است. در مقابل او، مشعل و آتش‌دان قرار دارد و یک هیکل کوچک در پشت آتش‌دان ایستاده که دست‌هایش بلند است و شیئی در دستان خود دارد.

گوردخمه داوود

گوردخمه داوود که در سه کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب قرار دارد، از گوردخمه‌های تاریخی متعلق به دوران مادها یا هخامنشیان است. اهالی محلی سرپل‌ذهاب، این گوردخمه را به نام کل داوود (کل داو) نیز می‌شناسند. این دخمه در دل صخره بزرگی کنده شده و ارتفاع آن از زمین زیاد است. درون مقبره ‌پنج طاقچه و گوری بیضی شکل قرار دارد. اهل حق در بعضی اوقات از سال، برای برگزاری مراسم مذهبی در این گوردخمه جمع می‌شوند.

گوردخمه صحنه

گوردخمه صحنه یا گوردخمه دربند در شهر صحنه و سمت راست رود دربند در کرمانشاه حجاری شده است. در بین اهالی محلی، گوردخمه‌ها به قبر کیکاووس، فرهاد تراش و گور شیرین و فرهاد معروف هستند. این گوردخمه‌ها شامل گوردخمه بزرگ و کوچک هستند. درمسیر رسیدن به گوردخمه‌های صحنه، درختان میوه و درختان جنگلی قرار گرفته است که پوشش زیبایی به این ناحیه داده‌اند. در نمای ورودی آرامگاه، تصویر خورشید بالداری حجاری شده است.

با توجه به اینکه نوع تراش هر دو گوردخمه موجود در این منطقه شبیه به یکدیگر است، می‌توان گفت که این دو دخمه همزمان ساخته شده‌اند.

طاق شیرین

طاق گرا یا طاق شیرین در مسیر کرمانشاه به سرپل‌ذهاب، در گردنه پاتاق قرار دارد. بنای این طاق، فضای ایوان مانندی است که به طور کامل از بلوک‌های سنگی ساخته شده است که به صورت مکعب مستطیل تراش خورده‌اند. دیوارهای داخلی با نقوش هندسی حجاری شده‌اند.

در مورد زمان ساخت و قدمت این بنا، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما برخی آن را به دوره اشکانی یا ساسانی نسبت می‌دهند. از سوی دیگر مدارک باستان‌شناسی نشان می‌دهند که بنا متعلق به اواخر دوره ساسانی و زمان حکومت خسروي دوم است.

کارکرد این بنا تاکنون مشخص نشده است اما کارکردهای متفاوتی برای آن بیان شده که شامل این موارد است: «یادگار احداث راه کاروان‌رو»، «توقفگاه موکب شاهی»، «اریکه سلطنتی»، «پاسگاه مرزی» و «بنای یادبودی از پیروزی».

برای دسترسی به این اثر، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی پاتاق، وارد جاده فرعی سمت چپ شوید و بعد از طي حدود ۵۰۰ متر به طاق گرا خواهید رسید.

موزه پارینه سنگی زاگرس

موزه پارینه سنگی زاگرس، موزه‌ای تخصصی ‌براي زمان پیش از تاریخ است. این موزه نخستین موزه‌ پارینه سنگی خاورمیانه است. موزه پارینه سنگی در خیابان مدرس، تکیه بیگلربیگی قرار دارد. این موزه را فریدون بیگلری و مرادی بیستونی در سال ۸۶ تاسیس کرده‌اند. در این موزه می‌توانید مجموعه‌ای از ابزارآلات سنگی، استخوان‌های انسان از دوره پارینه‌سنگی در ایران و کشورهای دیگر را ببینید.

کاروانسرای شاه عباسی بیستون

کاروانسرای شاه عباسی بیستون در پای کوه بیستون و فرهادتراش، خودنمایی می کند. این کاروانسرا به سبک چهار ایوانی ساخته شده و بیش از سه هزار متر مساحت دارد. در چهار گوشه این بنا، برج هایی قرار دارد که بر زیبایی آن افزوده است.

آغاز ساختن این کاروانسرا در زمان شاه عباس بوده و تا دوره شاه سلیمان طول کشیده است. در سال های اخیر بنا مرمت شد و این روزها به بخش خصوصی واگذار شده تا تبدیل به هتل شود. علاوه بر آثار یادشده، کتیبه شیخ علی خان زنگنه، کاروانسرای ایلخانی و آثار دیگری در محوطه بیستون وجود دارند که از دیدن آن‌ها نمی توان چشم پوشی کرد.

ديار افسانه‌اي قصر شيرين

افسانه معروف شيرين و فرهاد از نام اين شهر اخذ شده است. پس از حمله عرب‌ها، قصر شيرين ويران گشت وتا سال ۱۲۷۰ هجري قمري مانند قصبه كوچكي باقي ماند. در جنگ جهاني اول، قصر شيرين مرز سربازان دولت‌هاي آلمان و عثمان‌ها از يك طرف و روسيه و انگلستان از طرف ديگر بود. اين شهر هم اكنون گسترش يافته و به شهر بزرگ و جذابي تبديل شده است.

علت نامگذاری این ناحیه به قصرشیرین، احداث کاخی برای شیرین، همسر مسیحی خسرو پرویز در این محل بوده است. از مراکز دیدنی این شهر تاریخی چهارقاپو، کاخ ساسانی خسرو، حوش کری، کاروانسرای قصرشیرین‌و نهرشاه گدار می توان نام برد. قصرشیرین به واسطه موقعیت سیاسی و اقتصادی و واقع شدن در مسیر بزرگ‌ترین راه عربستان و فلات مرکزی ایران، از زمان‌های قدیم دارای اهمیت بوده و بسیاری از سلاطین قدیم در احیا و آبادانی آن اقدام‌کرده اند.

سر پل ذهاب ايستاده در تاريخ

سر پل ذهاب در نزديكي ويرانه‌هاي شهر قديمي حلوان بنا شده و قلعه مخروبه‌اي نيز در نزديكي آن قرار دارد. سر پل ذهاب به عنوان دژ و پايگاه مرزي ايران بود كه در زمان حمله عرب‌ها به ايران از بين رفته و آثاري از پايه‌هاي آجري آن به جاي مانده است. در كتب تاريخي از اين ناحيه به عنوان دژ و پايگاه مرزي ايران ‌و همچنين (زهاو) مركز ايالت حلوان نام برده شده است. كلمه ذهاب در لغت به معني ( آب مقطر، خوب و همچنين به معني چشمه و منبع آب)است. به‌نظر مي‌رسدبه علت چشمه‌سارها و سراب‌هاي فراوان، اين شهر به ذهاب مشهور شده است. نام ديگر اين ناحيه ( سرپل) است كه از نام پلي برروي رودخانه الوند در ۱۲ كيلومتري ذهاب اخذ شده و اين پل در سال ۱۳۴۵ هجري‌شمسي تخريب شده است.

روستای پیران

روستای پیران، روستای آب و رود، آبشار و چشمه‌سار است. روستایی که صدای آب در کوچه‌های آن می پیچد و آرامش دل‌پذیری به فضا می‌دهد.روستای پیران در استان کرمانشاه، یکی از روستاهای زیبای توریستی-تفریحی محسوب‌مي‌شودکه در ۱۰ کیلومتری شهرستان تاریخی سرپل ذهاب ، واقع شده است و شرایط ویژه‌ای برای توسعه اکوتوریسم دارد. پیران از جمله روستاهای جلگه‌ای، کوهستانی است که با توجه به منابع آبی مناسب از شرایط بسیار خوبی در جذب گردشگر برخوردار است. باغات متعدد، آبشار پیران و بافت طبیعی و فوق‌العاده منطقه و نزدیکی آن به شهرستان سرپل ذهاب، علاقه‌مندان زیادی را برای تفریح به آنجا می‌کشاند. قرار گرفتن روستا در قطب گردشگری قصرشیرین امکان بازدید گردشگران روستا از سایر جاذبه‌های منطقه، نظیر مقبره احمد بن اسحاق، نقش آنوبانی نی، قلعه زیج منیژه و همچنین مجموعه ۱۴ سرابی که از معروف‌ترین آن‌ها سراب‌های پل ماهیت، پیران، ماران و قلعه شاهی است را میسر می‌سازد. روستای پیران، یکی از ۱۴ روستای هدف گردشگری در استان کرمانشاه است که در سال ۸۵ به عنوان روستای هدف گردشگری انتخاب شد. روستای زیبای توریستی پیران دارای ۱۳۵ خانواراست و حدود ۵۰۰ نفر جمعیت دارد .شغل مردم روستا، باغداری و بیشتر محصولات گوجه‌سبز،انجیر و گردو است. مردم روستای پیران، مردمانی خونگرم، ميهمان‌نواز، ساده، متعهد، خوب و زحمت‌کش هستند .

قره‌بلاغ شیخ‌مراد

قره‌بلاغ شیخ‌مراد، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان سرپل ذهاب در استان کرمانشاه است.مقبره بابا یادگار در ۴۵ کیلومتری شهرستان سرپل‌ذهاب و در منطقه‌اي بسیار زیبا و دلنشین به‌نام ریجاب قرار دارد. بابا یادگار، نام یکی از یاران سلطان اسحق است. همچنین به محل آرامگاه او نیز بابا یادگار گفته می‌شود.

مقبره بابايادگار

بابایادگار ،محلی زیارتی و تفریحی است که مقبره یکی از بزرگان فرقه اهل حق در آنجا قرار دارد. مراسم ها و آیین‌های مختلفی در ایام سال در این محل انجام می‌گیرد. مراسمی که بیشتر شبیه مراسم درویشان با کف زدن و ذکر گفتن همراه است.

جاده ریجاب حدود ۱۵ کیلومتری جاده سرپل ذهاب به کرمانشاه جدا شده و به سمت دهستان های سرسبز و خوش آب و هوای ریجاب می رود. قسمتی از جاده مذکور آسفالته بوده و مابقی راه چندان مناسب ‌نيست. بابایادگار در آخرین نقطه از این جاده قرار دارد و برای رسیدن به مقبره و قسمت های تفریحی باید دقایقی پیاده رفت. علاوه بر مقبره، درختان کهنسال و سر به فلک کشیده و چشمه های جوشان از جمله دیدنی های منطقه هستند. وزش یک نسیم خنک در گرمای طاقت فرسای سرپل‌ذهاب، بهترین هدیه ای است که بابایادگار به میهمانان خود می تواند بدهد.

طبق اطلاعات موجود، بابا یادگار از مادری به نام «داده سارا» در سده هشتم هجری متولد شده و در هنگام جوانی بنا به دستور سلطان اسحاق برای گسترش دادن آیین یارسان به هندوستان و پاکستان رهسپار شده است. بابا یادگار چون متاهل نشد واولادی نداشت، دو نفر از یارانش به نام خیال و وصال‌راجانشین خود كرد و سادات خاندان بابایادگار از نسل آن دونفرند. دشمنان یارسان، بابایادگار را کشتند و او را در جایی به نام سرانه در پیرامون کوه دالاهو کرمانشاه به خاک سپردند که آن دیار اکنون به نام بابایادگار معروف است.

بابایادگار را به نام «یار زرده بام»نيز می خوانند و از او مجموعه ای اشعار به نام زلال زلال به جای مانده است.

آتشکده سراب

بقایای آتشکده سراب ذهاب مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان سرپل ذهاب، بخش مرکزی، دهستان دشت ذهاب‌ودر۱۵۰ متری شمال روستای سراب ذهاب واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۷۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.در شمال خاوري تپه سراب در ۳۰۰ متري از راه کنوني، بازمانده‌ هاي آتشکده‌اي به اندازه‌هاي ۴.۷۷ در ۵.۹۵ متر از قـلوه سنگ ولابندوديواري به پهـناي ۰.۶ متر در دوبر خاور ديده مي‌شود .

درشمال بخشي از گنبد آتشکده به چشم مي‌خورد.ورودي آتشکده باطاقي گهـواره‌اي به پهـناي ۰.۶ وبلندي يك متر است.بلندي کنوني آتشكده ۲.۵ متر است. آنچه از این آتشکده باقی مانده، چهار پایه سنگی و راهرویی به منظور طواف در اطراف این پایه‌هاست. شواهد حاکی از آن است که این آتشکده در دوره ساسانی ساخته شده و تا اوایل صدر اسلام فعالیت‌ داشته است. آتشكده دارای فضايی مركزی ‌بوده كه محل آتشدان با چهار طاق در اطراف و پایه های طاق و اتاق های مجاور و همچنین راهروهایی در ضلع غربی آتشكده است؛ همچنين در بخش شمالی آن، ایوانی با دو ستون دارای گچ بری قرار گرفته كه بخشی از دیواره‌های این قسمت،مشهود است.

در ضلع جنوبی بنا، اتاق‌های الحاقی وجود دارند كه در دوره‌هاي قبل از آن به‌عنوان كارگاه استفاده مي‌شده‌است.‌ مصالح به‌كار رفته در احداث این بنا قلوه سنگ رودخانه ای با ملات گچ و ساروج و شفته آهك است.

كف آتشكده با اندودی از گچ ،كف‌سازی شده است. این آتشكده در هر چهار ضلع دارای درب ورودی بوده و این امر حاكی ازآن‌است كه در اطراف آتشكده، اتاق‌هایی وجود داشته كه محل سكونت روحانیون بوده است؛ بخش هایی از آن هنوز هویداست اما كاوشی در آن صورت نگرفته است.

وجود بوته‌های درختچه كمیاب «مورد» در حاشیه چشمه سراب و مجاورت این محوطه تاریخی، اهمیت باستانی آن‌را مضاعف كرده است؛ چرا كه «مورد» در نزد زرتشتیان از اهمیت و تقدس خاصی برخوردار بوده، به‌‌گونه‌اي كه آن‌را نماد اهورا مزدا دانسته اند.

به لحاظ اینكه آب، خاك، آتش و باد در نزد زرتشتیان مقدس بوده و برای آن تقدس خاصی قایل بوده‌اند، از اين رو آتش را به‌عنوان یكی از عناصر چهارگانه مقدس در این مكان بر پا و نگهداری می‌كرده‌اند. در گذشته و امروزه نیز از «مورد» هنگام برپایی مراسم در آتشكده های زرتشتی استفاده می‌كنند.

قلعه شاهين

این بنا در ۱۸ کیلومتری سه راهی سرپل‌ذهاب- قلعه شاهین در روستای «سراب» قلعه شاهین قرار دارد. در این محوطه آثار قلعه‌ای بزرگ دیده می شود که بر روی صخره‌ای ساخته شده است. این صخره ۱۵۰ متر طول و بین ۱۰ تا ۸۰ متر عرض دارد. ارتفاع این صخره در کوتاه ترین قسمت ۱۰ مترو در بلندترین نقطه بیش از ۱۰۰ متر است.در کنار این صخره، بقایای چهار پله سنگی به چشم می خورد که راه بالا رفتن از صخره است. در بالای صفه آن نیز، آتشدانی به قطر ۲۸ سانتی‌متر وجود دارد. متاسفانه به دلیل تخریب زیاد، وضعیت بناهای روی صفه مشخص نیست.

زیج منیژه

در بخش مرکزی این بنا، تالار بزرگی وجود دارد که پیرامون آن را راهروهایی احاطه کرده اند.از طریق راهروهای شمالی می‌توان به مجموعه اتاق‌های ضلع جنوبی بنا و از طریق راهرو جنوبی به مجموعه اتاق‌های ضلع شمالی دسترسی پیدا کرد. هریک از راهروهای شرقی و غربی پیرامون تالار نیز به راهروي دیگری منتهی می‌شود که در نهایت از طریق این راهروها می‌توان به مجموعه اتاق‌های ضلع شرقی و غربی بنا دسترسی پیدا کرد.

در گذشته، هر ضلع قلعه 30 حجره با طاق‌های گهواره‌ای شکل داشتهكه امروز تنها دو حجره سالم به جای مانده است.دروازه قلعه در ضلع غربی قرار داشته است. در ضلع شرقی، هنوز بقایای جریان آب دیده می‌شود.در هر زاویه قلعه، یک برج و در میان هر دو برج اصلی، دو برج کوچک‌تر ساخته شده است.