فستیوال‌های مشهور فیلم کوتاه در جهان

ماهنامه نزدیک - امیرعلی تهرانی: فیلم کوتاه را باید خاستگاه سینمای امروز نامید. سینمای اولیه که امروزه با آثار برادران لومیر در جهان شهره است، چیزی جز آثار کوتاه با بیانی مختصر و مفید نبوده است. اگرچه سینما در طی عمر صد و بیست و چند ساله خود دستخوش رشد و تغییرات فراوانی شده است و آنچه اکنون ما به عنوان تعریف معیار از سینما سراغ داریم، چندان به آثار کوتاه شباهت ندارند؛ اما با وجود این فیلم های کوتاه در میان سینماگران و سینمادوستان همچنان از جایگاه و اهمیتی والا برخوردارند.

چه آنکه این آثار کوتاه علاوه بر دارا بودن فرصتی متفاوت از آثار بلند در زمینه قصه گویی، به جهت کم بودن مراحل و هزینه های تولید همواره محملی برای طبع آزمایی سینماگران جوان و نوپا بوده و بسیاری از کارگردانان صاحب نام و صاحب سبک تاریخ سینمای ایران و جهان از طریق همین آثار راه ورود خود را به جهان سینما گشوده اند. به همین دلایل است که فیلم های کوتاه در میان جشن ها و جشنواره های سینمایی از جایگاه ویژه ای برخوردارند و علاوه بر دارا بودن یک بخش نمایش مستقل در بیشتر جشنواره های شناخته شده و معتبر سینمایی، جشنواره هایی در سر تا سر دنیا به طور مستقل و تخصصی به نمایش و داوری این گونه آثار می پردازند.

در این مطلب به معرفی تعدادی از معتبرترین جشنواره های فیلم کوتاه در جهان پرداخته ایم.

«کلرمون فران» مهم ترین رویداد سالیانه فیلم کوتاه

این فستیوال که به عنوان یکی از باسابقه ترین جشنواره های مستقل فیلم کوتاه در آستانه چهل سالگی اش قرار دارد، در سال ۱۹۷۹ در یک باشگاه فیلم دانشجویی شروع به کار کرد و پس از آن هر سال در شهر «کارمون فران» واقع در بخش مرکزی فرانسه برگزار شد.

فیلم های داستانی، انیمیشن، مستند و تجربی زیر 40 دقیقه می توانند در بخش های مختلف آن شرکت کنند. امروزه «کارمون فران» به عنوان بزرگ ترین جشنواره فیلم کوتاه جهان از لحاظ اعتبار و اهمیت با جشنواره فیلم کن مقایسه می شود و هر ساله قریب به پانزده هزار اثر برای شرکت در آن ارسال می شوند و آثار برگزیده طی دو هفته در 13 سالن سینما به نمایش در می آیند.

«اوبرهاوزن»، قدیمی ترین فستیوال فیلم کوتاه

شهر صنعتی اوبرهاوزن در غرب آلمان از سال 1954 میزبان این رویداد بزرگ هنری است و هم‌اکنون لقب پرسابقه ترین جشنواره فیلم کوتاه جهان را یدک می کشد. این جشنواره هر سال پذیرای بیش از شش هزار اثری است که به دبیرخانه جشنواره ارسال می شوند.

جشنواره «اوبرهاوزن» که امسال شصت و سومین دوره خود را سپری خواهدکرد، شامل چهار بخش است و بخش بین المللی آن به عنوان مهم ترین بخش، آثار کوتاه کمتر از سی و پنج دقیقه را می پذیرد. فروغ فرخ زاد که بیشتر به عنوان شاعر برای اهل هنر شناخته شده است، نخستین فیلمساز ایرانی است که برای ساخت مستند ۲۰ دقیقه ای «خانه سیاه است» در سال ۱۳۴۲، جایزه بهترین مستند این جشنواره را از آن خود کرد.

«تامپره» سومین جشنواره معتبر فیلم کوتاه اروپایی

این جشنواره که در شهر تامپره کشور فنلاند برگزار می شود از سال ۱۹۶۹ فعالیت خود را آغاز کرد و از لحاظ اعتبار در میان جشنواره های تخصصی فیلم کوتاه، در کنار فستیوال های «کلرمون فران» و «اوبرهاوزن» به عنوان یکی از سه فستیوال نخست فیلم کوتاه در اروپا شناخته می شود.

فستیوال «تامپره» که از جانب «فدراسیون بین المللی تهیه کنندگان فیلم» نیز به رسمیت شناخته شده است، در ماه مارس هر سال به مدت پنج روز به نمایش بیش از پانصد فیلم کوتاهی که از میان حدود پنج هزار فیلم ارسال شده به این فستیوال پذیرفته شده اند، می پردازد.

«پالم اسپرینگز»، معتبرترین جشنواره آمریکای شمالی

این فستیوال که هم اکنون 23 سال از فعالیت آن می گذرد، با وجود قدمت نه چندان زیادی که دارد، یکی از معتبرترین جشنواره های فیلم کوتاه در آمریکای شمالی و یکی از مهم ترین جشنواره سالیانه فیلم کوتاه در جهان محسوب و هر سال در شهری به همین نام در ایالت کالیفرنیا برگزار می شود.

در این فستیوال در طی هفت روز بیش از ۳۰۰ فیلم کوتاه داستانی، مستند و انیمیشن با زمان کمتر از ۴۰ دقیقه به نمایش در می آیند. از بخش های جانبی جذاب آن می توان به دوره های آموزشی برای فیلمسازان و مهمانان جشنواره اشاره کرد. «پالم اسپرینگز» علاوه بر اینکه یکی از درگاه های پذیرش آثار کوتاه برای شرکت در مراسم جایزه اسکار محسوب می شود، به شدت مورد توجه آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا قرار دارد، به نحوی که در طول دوران فعالیت این فستیوال، بسیاری از آثاری که در «پالم اسپرینگز» اکران شده اند، نامزد دریافت جایزه اسکار نیز بوده اند.

از «لس آنجلس» به «اسکار»

از جشنواره بین المللی فیلم کوتاه س آنجلس نیز می توان به عنوان یکی از پرطرفدارترین جشنواره ها در میان فیلمسازان فیلم های کوتاه نام برد؛ زیر این فستیوال که از سال ۱۹۹۹ شروع به فعالیت کرد، کاملا زیر نظر و تحت حمایت آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا فعالیت می کند، از این رو برگزیدگان این جشنواره از شانس بالایی برای دریافت جایزه اسکار برخوردارند.

«کوتاهِ کوتاه» شماره یک در آسیا این فستیوال که از سال 1999 فعالیت خود را آغاز کرد، تا سال 2004 در سطح داخلی به فعالیت می پرداخت، اما از این سال با کمک دولت ژاپن توانست فعالیت های خود را در عرصه بین المللی توسعه بخشد و به مرور تبدیل به مهمترین گردهمایی مرتبط با فیلم کوتاه در آسیا شود.

جایزه این جشنواره در بخش های بهترین فیلم کوتاه بین الملل، بهترین فیلم کوتاه آسیایی و بهترین انیمیشن از میان آثاری با زمان کمتر از 25 دقیقه، به برگزیدگان فستیوال اعطا و برگزیده جایزه بزرگ «کوتاه کوتاه» برای شرکت در مراسم اسکار به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا معرفی می شود.

غیر از این جشنواره ها، هر سال ده ها فستیوال دیگر هم در حوزه فیلم کوتاه در سرتاسر جهان برگزار می شوند که بسته به میزان اعتبار، مبلغ جایزه و داشتن یا نداشتن هزینه ورودی، مورد استقبال فیلمسازان حوزه فیلم کوتاه قرار می گیرند.

شناخته شده ترین آنها فستیوال های «کراکف» لهستان، «آپسالا»ی سوئد، «ریودوژانیرو»ی برزیل، «دراما»ی یونان، «درسدن» آلمان، «بیلبائو»ی اسپانیا، «آسپن» آمریکا، «سئول» کره جنوبی و... هستند. جشنواره های معتبرتری چون «کن»، «برلین» و «ونیز» نیز در بخشی مجزا و به صورت اختصاصی به فیلم های کوتاه می پردازند.