آیا تهران «هاید پارک» می خواهد؟

فرشید اسحاقی در روزنامه قانون نوشت: شهروندان نیاز دارند صدای‌شان توسط مسئولان شنیده و مشکلات‌شان پیگیری شود. این صدا به اشکال مختلف از پیام های مردمی در صفحات روزنامه‌ها گرفته تا مراجعات حضوری به مدیران دولتی و نمایندگان مطرح می شود و در این میان، اعتراضات خیابانی نیز هرازگاهی برای رساندن صدای اعتراض دنبال می شود.

مانند همین روزهای اخیر که مشکلات اقتصادی و معیشتی گروه‌هایی از مردم، آن‌ها را به خیابان‌ها کشیده تا اعتراض کنند و برخی نیز از این اعتراض سوء استفاده کرده و رنگ سیاست به خواست واقعی مردم می‌پاشند. در روزهای گذشته، تهران و برخی شهرهای کشور، بیان خیابانی اعتراضات و خواسته های شهروندان را به خود دید که با اغتشاشات برخی عناصر فرصت طلب نیز همراه شد که نتیجه آن، تخریب اموال عمومی، نارامی و در نهایت مهجور ماندن خواست اصلی شهروندان شد که همانا اعتراض به شرایط معیشتی ناشی از عملکرد دستگاه‌های دولتی بود.

علاوه بر این چند روز اخیر، در دیگر روزهای سال نیز گروه‌هایی از مردم در قالب مالباختگان موسسات مالی، بازنشستگان کشوری، فرهنگیان و ... در مقابل ساختمان های دولتی و ارگان‌ها نظیر بانک مرکزی و مجلس شورای اسلامی ، ساعاتی را به بیان اعتراض می‌گذرانند. در چنین شرایطی، وجود مکانی ثابت و مشخص که می‌تواند پارک باشد یا میدان ، برای بیان اعتراض های شهروندان به موضوعات مختلف در تهران و شهرهای بزرگ، امری ضروری است. اینکه مردم بدانند در مواقعی که حقی از آن‌ها ضایع شده یا خواسته ای را در چارچوب قانون دارند، به مکانی مشخص رفته و در آنجا فریاد اعتراض سر دهند، از الزامات این سال‌های جامعه ایرانی است.

وجود چنین مکانی در برخی کشورها، سال‌هاست که نمود عینی پیدا کرده و همچون انگلستان یا سایر کشورهای اروپایی، محل جغرافیایی بیان اعتراض، مشخص است. در کشورهای مختلف قوانین مشخصی برای برگزاری تظاهرات اعتراضی وجود دارد که تا حد زیادی توانسته در چاره جویی برای حل مشکلات داخلی کشورها موثر باشد. جدای از اینکه با وجود احزاب و رسانه های آزاد، بخش بزرگی از این مطالبه و خواست پوشش داده می شود اما حتی در بسیاری از کشورهایی که رسانه ها و احزاب آزادی دارند، در بسیاری از مواقع شاهد برگزاری تظاهرات و گردهمایی‌های اعتراضی با سوژه های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستیم.

این سال‌ها افزایش مشکلات اجتماعی و اقتصادی در کشور ما، این ضرورت را ایجاد کرده که مردم بتوانند در مکانی مشخص و البته با آزادی و امنیت و بی‌آنکه نگران پیگیری های بعدی باشند، اعتراض‌شان را نسبت به موضوعی مطرح کنند. در سال های گذشته محوطه اطراف ساختمان مجلس در خیابان بهارستان تهران یا خیابان بهشت مقابل ساختمان شهرداری و شورای شهر، به صورت غیررسمی محل گردهمایی‌های غالبا اعتراضی و طرح مطالبات معیشتی اقشاری از مردم برای طرح اعتراضات‌شان بوده است که مشکلاتی را نیز در هنگام برپایی تجمعات مردمی در این مکان ها ایجاد کرده است.

طبق اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برگزاری تظاهرات مسالمت‌آمیز بدون حمل سلاح آزاد اعلام شده اما بعدها در تفسیر این قانون، این حق مشمول شرط کسب مجوز از وزارت کشور شده است و هرگونه تظاهرات و گردهمایی بدون کسب مجوز از وزارت کشور یا استانداری ها، غیر‌قانونی اعلام شده است. موضوعی که در روزهای اخیر نیز پس از شکل گیری اعتراض های خیابانی از سوی مسئولان استانی و وزارت کشور، مورد اشاره قرار گرفت و تاکید شد که همه تجمعات غیر قانونی است و متقاضان تجمع باید از مراجع امنیتی، کسب مجوز کنند.

همین موضوع به مبحثی پر نقد درباره اینکه مگر دستگاهی مجوز می‌دهد که به او اعتراض شود و عمده درخواست‌های قبلی نیز با مخالفت مواجه شده است، تبدیل شد.در همه سال ها و دهه‌های پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی، گردهمایی‌های ملی و تظاهرات سراسری خلاصه در چند مناسبت ملی و مذهبی شده و به جز آن با دیگر درخواست های تجمع و گردهمایی اعتراضی یا موافقت نشده و یا برگزاری تظاهرات جز به شکل مناسبتی‌ و حکومتی، تحمل نشده است.

اعتراضات پراکنده خیابانی روزهای اخیر در تهران و شهرهاي بزرگ، هزینه ها و خساراتی را به دنبال داشته است. تخریب اموال عمومی از ایستگاهای اتوبوس گرفته تا دستگاه‌های خودپرداز و دیوار نویسی روی آثار تاریخی مانند سردر دانشگاه تهران، اتفاقی بود که در روزهای گذشته در پایتخت افتاد.این درشرایطی است که می توانست این اعتراضات در مکانی به جز مقابل دانشگاه تهران و چهارراه ولیعصر و دیگر نقاط پراکنده شهر اعلام شود تا هزینه های کمتری را به‌دنبال داشته باشد. موضوع اختصاص مکانی در تهران برای بیان اعتراضات مردمی پس از اعتراضات سال های قبل یا تجمعاتی که این سال ها زیاد شده است، از سوی مسئولان شهری و امنیتی مطرح شده اما هرگز جامه عمل نپوشیده است.

چندي قبل عیسی فرهادی ، فرماندار تهران با اشاره به تکثر تجعماتی که برای بیان مشکلات شهروندان به صورت خودجوش برگزار می شود، پیشنهاد داد که یک محل یا پارکی برای اعتراضات و تجمعات تهران در نظر گرفته شود که هر کس قصد اعتراض دارد، به آن پارک برود و مدیر مربوطه را نیز به آن محل دعوت کنیم، این اتفاق برای تخلیه اعتراضات مردمی ضرورت دارد و در بسیاری از کشورهای دنیا انجام شده است.دیروز نیز در جلسه علنی شورای شهر تهران، احمد مسجد جامعی بار دیگر تاکید کرد که شهرداری امکانات و بستر گفت‌وگو برای انتقاد و اعتراض مردم را فراهم کند که همانا تعیین پارک یا میدانی ثابت برای این امر است. وی با اشاره به سند منشور حقوق شهری گفت: این روزها مباحث مرتبط با حقوق شهروندی و به رسمیت شناختن حق اعتراض و انتقاد در کشور جاری است و در سطوح مختلف مدیریتی کشور درمورد آن بحث می شود. لازم است بدانیم که در سال ۱۳۹۴ سندی با عنوان حقوق شهروندی در شورای شهر به تصویب رسید.

امروز که مسئولان حوزه معاونت برنامه‌ریزی هم در جلسه ما حضور دارند، بد نیست به این امر در تدوین برنامه سوم شهرداری تهران هم توجه ویژه شود که شهر در بستر خشونت اداره نمی شود.مسجد جامعی گفت: در روزهای اخیر بسیاری از مقامات کشور از جمله ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس دوباره موضوع به رسمیت شناختن حق اعتراض و انتقاد را مطرح کرده اند اما بالاخره باید ساز و کار و شرایطی هم برای استیفای این حق فراهم شود.یک بخش از این موضوع در حوزه اختیارات وزارت کشور قرار دارد اما در بخش سخت افزاری ، مدیریت شهری می تواند ورود پیدا کند؛ مثلا فضا یا فضاهایی را برای طرح انتقادات و اعتراضات با لحاظ مجوزهای لازم در نظر بگیرد.وی با اشاره به اینکه خوشبختانه چنین فضاهایی وجود دارد و همه نیز بر اصل آن توافق دارند، گفت: پیشنهاد می‌شود که شهرداری تهران برای انجام مذاکرات و نحوه حضور و مسائلی از این دست با مقامات کشوری وارد گفت‌وگو و اقدام شود؛ مثلا بوستان‌هایی در شهر وجود دارند که از قبل و با هدفی نظیر همین گفت و شنودها و طرح موضوعات منتقدان ایجاد شده اند که لابد امنیت هم دارند، مثل بوستان گفت‌وگو و یا سایر بوستان های مشابه.

عضو کمیسیون فرهنگی شورا با اشاره به اینکه صدور مجوزهای قانونی وظیفه وزارت کشور است که می تواند این کار را انجام دهد، افزود: «اما آنچه که در حیطه وظایف و اختیارات شهری و شهروندی همه ما هست، توجه به همین نکته بوده و بهتر است که شورا و شهرداری برای فراهم کردن امکانات و ظرفیت ها و بستر اجرایی این موضوع بر اساس مصوبات مذکور پیشقدم شوند». با توجه به خسارات و هزینه هایی که از نبود مکانی مشخص برای بیان اعتراضات شهروندان در اعتراضات خیابانی و با تخریب اموال عمومی پدید می آید، لازم است مسئولان دولتی و مدیریت شهری، توجه‌ای ویژه به در نظرگرفتن مکانی مشخص برای شنیدن صدای اعتراضی مردم داشته باشند تا هزینه‌های فیزیکی بیان اعتراض های شهروندان، کمتر و کمتر و پیگیری مشکلات معیشتی مردم بیشتر و بیشتر شود.