گفت و گو با مهتاب کرامتی درباره فیلم «صفر تا سکو»

هفته نامه صدا - گلاویژ نادری: مهتاب کرامتی در این چند سال گذشته علاوه بر بازیگری، نقش های دیگری را در سینما برای خود تعریف کرده است. امسال دو فیلم با تهیه کنندگی مشترک او و طهور ابوالقاسمی به اکران در آمد. فیلم هایی که فروش مناسبی هم داشتند و گلیم خود را از آب بیرون کشیدند. سفیر یونیسف هم یکی دیگر از نقش های اوست. با این که کرامتی، بازیگری را کنار نگذاشته اما این طور که نشان می دهد، هوای تهیه و تولید فیلم را در سر به طور جدی می پروراند و احتمالا قصد دارد فیلم هایی را که به عنوان بازیگر آرزوی ساختنش را در سینمای ایران داشته، حالا به عنوان تهیه کننده مقابل دوربین ببرد.

بسیاری از بازیگران در سینمای ایران طی سال های اخیر به کارهای دیگری غیر از حرفه خود دست زدند اما تصور می کنم شما اولین بازیگری هستید که به تهیه کنندگی فیلم مستند می پردازید؛ آن هم مستندی درباره زنان ورزشکار؛ انگیزه شما از تهیه کنندگی این مستند چه بود؟

- من به همراه خانم ابوالقاسمی و خانم علایی در شرکت «اندیشه پردیس جم» مدت هاست که در زمینه تهیه کنندگی با هم همکاری می کنیم. چهار سال پیش یک مسابقه درباره بدلکاری تهیه کردیم که اتفاقا به دنبال این هستیم که این مسابقه را هم به زودی پخش کنیم. در واقع در زمان برگزاری این مسابقه با این خواهران ورزشکار آشنا شدیم. خانم مصیبی در ساخت اولین فیلم اکشن خود هم از حضور آنها استفاده کردند و به این ترتیب آشنایی بیشتری میان آنها شکل گرفت که در نهایت ایشان به ما پیشنهاد دادند که مستند این سه خواهر را که هر سه لژیونر هستند و به همین دلیل یک مدل یونیک در دنیا به حساب می آیند، در دفتر خودمان تولید کنیم.

واقعیت این است که زندگی این عزیزان، ناکامی ها و مشکلات شان و در عین حال وضعیت رو به رشدی که دارند سوژه بسیار جذابی برای همه ما بود و به همین دلیل ما پذیرفتیم که این فیلم را تهیه کنیم. از سوی دیگر ووشو هم فصل مشترک این سه خواهر بود. با این که هر سه در این رشته ورزشی فعالیت می کنند اما هر سه کاراکتر متفاوتی دارند و در زندگی از یکدیگر الگوبرداری نمی کنند. آنها سه نوع زندگی متفاوت دارند و انگیزه و امید این عزیزان و شوخ و شنگی آنها با وجود مشکلات زیاد باعث شد که ما به ساخت این مستند ترغیب شویم.

ساخت فیلم های مستند پرتره و بیوگرافی نیاز به هزینه زیاد و صرف زمان طولانی، حداقل بیش از یک سال و به طور معمول چند سال متناوب دارد؛ از ابتدای کار پیش بینی به طول انجامیدن این کار و هزینه های آن را می کردید؟

- در ابتدا نمی دانستیم که چقدر کار وسعت خواهد داشت و تا چه زمانی طول خواهد کشید اما برای خودمان هیچ حد و مرزی هم تعیین نکرده بودیم. در وهله اول چیزی که برای ما مهم بود، راحت بودن این خانواده و این خواهران مقابل دوربین مستند ما بود و می دانستیم که این کار نیاز به زمان دارد تا دوستان بتوانند به راحتی با دوربین ما درد دل کرده و احساسات خود را بیان کنند. خوشبختانه این اتفاق به سرعت در مقابل دوربین رخ داد. با همه اینها و با این که می شد کماکان ساخت فیلم را ادامه داد، ما ناچار بودیم در نقطه ای ساخت آن را متوقف کنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم برنده شدن این خواهران در مسابقات و بازگشت آنها به ایران نقطه توقف فیلمبرداری ما باشد.

با این حال چند وقت پیش که با شهربانو صحبت می کردیم او درباره زندگی با شوهرش چیزهایی تعریف می کند که همه ما متفق القول بودیم نکاتی در زندگی او وجود دارد که می تواند تنها مستندی درباره شهربانو و امید ساخت. می خواهم بگویم آنقدر زندگی آنها جذاب و سرشار از نکات ظریف و جالب است که همچنان می توان به آنها پرداخت.

اما در ساخت فیلم در صنعت سینما اگر به بازگشت مالی و سرمایه فکر نکنید، قطعا بازنده خواهید بود چون سوژه این فیلم مطابق علاقه شخصی همه ما بود، اصلا به هزینه آن فکر نمی کردیم. بخصوص که در آن زمان قرار نبود فیلم اکران شود. وقتی این مستند در جشنواره سینما حقیقت موفق شد و خانم حکمت آن را دیدند، ایشان جرقه اکران عمومی فیلم را در ذهن ما زدند. آقای ایوبی هم که در آن زمان ریاست سازمان سینمایی را بر عهده داشتند به ما گفتند که این مستند می تواند فیلم منتخب سینمای ملی باشد. در آن زمان اصلا فکر نمی کردیم که هفته ششم اکران فیلم را ببینیم. در حقیقت ما با اکران فیلم مستندمان راهی را برای اکران فیلم های مستند باز کردیم که فکر می کنم برای همه خیلی ارزنده است. مستندسازان از این پس می توانند امیدوار باشند که فیلم شان به اکران عمومی هم دربیاید.

حضور شما به عنوان یک بازیگر شناخته شده چقدر در پیشبرد کارها و جلب اطمینان این سه خواهر و خانواده آنها تاثیر داشت؟

- من در تمامی مراحل ساخت فیلم حضور داشتم اما ما در دفترمان تقسیم وظایف انجام می دهیم. کارهای تولیدی دفتر با مدیریت خانم ابوالقاسمی و مدیریت اجرایی خانم علایی انجام می گیرد. من اعتقاد دارم که باید کنترل و حمایت وجود داشته باشد اما در تمامی تولیدات دفتر ما، کارگردان استقلال فکری خود را دارد. در نتیجه همیشه به اندازه خودم و تا حدی که نیاز باشد، در پروژه حضور دارم. در این مستند چون قبل از این که فیلمبرداری شروع شود این آشنایی شکل گرفته بود آنها می دانستند که ما مثل یک خانواده هستیم و با هم در این دفتر به صورت تیمی کار می کنیم. در نتیجه این اعتماد از همان ابتدا به ما و گروه مان شکل گرفت. از سوی دیگر شکل گیری این اعتماد نیازمند صرف زمان طولانی بود و سحر مصیبی به دلیل اینکه آدم راحتی است و البته در کارگردانی هم اقتدار دارد، توانست اطمینان آنها را به خوبی جلب کند و وارد حریم آن خانواده شود، به شکلی که آنها اصلا حضور دوربین و افراد حاضر در پروژه را میان خود حس نکنند.

معمولا هزینه ساخت فیلم های داستانی اعلام نمی شود اما شاید بتوان از شما درباره هزینه ای که صرف این فیلم مستند کردید سوال کرد چرا که با وجود سفرهای خارجی و مدت زمان طولانی (در حدود سه سال) که صرف ساخت این پروژه شد، ساخت این اثر حتما کم هزینه نبوده؟

- مستند کم خرجی نبود. به علاوه این که از زمانی که ما این فیلم را برای جشنواره حقیقت و پس از آن اکران ارائه دادیم، هزینه تبلیغات و نمایش عمومی آن مثل همه فیلم های سینمایی شد اما به نسبت یک فیلم مستند بی نهایت از فروش آن راضی هستیم. چیزی که برای مان اهمیت داشت این بود که ما بتوانیم جریان ساز شویم و این فیلم جریانی را به راه بیندازد که ما به اقتدار زنان ایرانی بپردازیم. می خواستیم به آنها بگوییم اگر بخواهید می شود اما باید انرژی گذاشت و پوست کلفت بود. از موانع نباید بترسید و جلو بروید. اکران فیلم مستند هم کار سختی برای همه ما بود اما به این دلیل که فیلم ارزشمند است، اقشار متفاوت جامعه می توانند با آن ارتباط برقرار کنند و حس خوبی توسط فیلم به تماشاگر منتقل می شود، توانستیم با وجود تمامی مشکلات در نهایت فیلم را به اکران برسانیم.

پیش بینی چنین استقبالی از فیلم و اختصاص این تعداد سینما به این مستند را می کردید؟ با چه چشم اندازی فیلم را به اکران عمومی سپردید؟ اصلا تصور مین کردید که برخلاف عرف رایج و معمول سینمای ایران بتوانید فیلم مستند زنانه ای را اکران کنید؟

- بعد از جشنواره سینما حقیقت تصور می کردیم که می توانیم فیلم را به طور محدود اکران کنیم اما باز هم پیش بینی مان این نبود که پا به پای فیلم های سینمای داستانی پیش برویم. اکران ما به شکلی است که انگار سرگروه داریم و در شش هفته که واقعا برای اکران فیلمی مستند کم نیست شاهد افزایش فروش آن بودیم. من به همه دوستانی که می خواستند فیلم را ببینند می گفتم امان ندارد فیلم را ببینید و در کنار آن قرار نگیرید. خوشبختانه پیش بینی من درست بود. حالا که شش هفته از اکران فیلم می گذرد به نسبت هزینه فروش فیلم حتی بالاتر از بعضی از فیلم های داستانی است.

این که فیلم بدون ممیزی و اصلاحیه راهی اکران شده هم نشان داده نگاه درست و همراه با واقع بینی مدیران سینمایی به این سوژه و مضمون فیلم است، پیش بینی می کردید مدیران چنین برخوردی با فیلم داشته باشند؟

- در ابتدا این پیش بینی را نداشتیم اما وقتی مدیران استقبال کردند فکر کردیم که چرا مردم نباید ببینند، چنین قهرمانانی در کشور وجود دارند؟ همان طور که الهه هم در فیلم می گوید همه می شنوند که ما قهرمان شدیم اما نمی دانند که چطور مسابقه می دهیم و قهرمان می شویم.

فکر می کنید در میان زنان ورزشکار ما چقدر پتانسیل ساخت چنین فیلم هایی وجود دارد که هم در جشنواره ها مورد تقدیر قرار گیرند و هم مخاطب خود را داشته باشند؟

- تعداد زیادی از این دست قهرمانان داریم. ورزشکاران زیادی فیلم را دیدند که بسیاری از آنها از صفر شروع کردند و به اوج رسیدند. پتانسیل خیلی خیلی زیادی وجود دارد و سوژه های بسیاری هست که به اعتقاد من و دوستانم باید به آنها هم پرداخته شود.

احتمالا با موفقیت «صفر تا سکو» انگیزه بیشتری برای ادامه ساخت چنین مستندهایی خواهید داشت. چه برنامه هایی در زمینه ساخت فیلم مستند پیش رو دارید؟

- به هیچ عنوان هیچ محدودیتی برای خود قائل نیستیم و چون به شکل تیمی و مشورتی کار می کنیم، اگر سوژه جدیدی باشد که همه ما را درگیر کند و طبعا مطابق سلیقه همه باشد حتما به آن خواهیم پرداخت. خانم ابوالقاسمی تجربه ساخت مستند دارد و همه ما دوست داریم که اگر سوژه بکری پیدا شود، حتما درباره آن کار کنیم اما همه ما می دانیم که کارمان سخت تر شده چون فیلم مستند موفقی ساختیم. به همین خاطر می خواهم از همه دوستانی که در این مدت در کنار ما بودند، تشکر کنم، بخصوص از خانم حکمت، پخش کننده این مستند و خانم همیلا موید که تدوین فیلم را بر عهده داشت و البته اعضای تیم تبلیغات، ساخت تیزر، طراحی پوستر، مواد تبلیغاتی و اتاق فکر. من معتقدم اگر موفقیتی با ساخت این مستند برای ما به وجود آمده، نتیجه یک کار جمعی و تیمی بوده است. دلم برای این شکل کار کردن خیلی تنگ شده و منتظرم تا دوباره چنین کاری را تجربه کنم.