وقتی جنبش «من هم همین‌طور» به بیراهه می‌رود

هفته نامه چلچراغ - مریم معروفی: دوره آزار جنسی زنان در همه دنیا به سر رسیده است. حقیقت برملا شده و صحبت کردن درباره واقعیت بلاهایی که بر سر زنان می آید، قدرتمندترین ابزاری است که در دست «جنس دوم» قرار گرفته. اغلب زن های سرشناس دنیا به پا خاسته اند و سیاه پوش، با زنان آسیب دیده و مورد تعرض قرار گرفته هم‌دردی می کنند. همه جا صحبت از شجاعت زنان است و جسارتشان در بیان حقیقت. فرقی نمی کند مراسم گلدن گلوب باشد یا نشست مطبوعاتی یک فیلم پرزرق و برق هالیوودی؛ زنان مورد تعرض قرار گرفته حالا در مرکز توجه دنیا هستند؛ همان هایی که جرئت می کنند فریاد بزنند که آزار دیده اند.

هشتگ Me Too را می چسبانند پای نوشته های پرسوز و گدازشان تا بگویند که آن ها هم با قربانیان آزار جنسی هم‌دردند؛ تا قلب دنیا را با شرح روزگاری که از سر گذرانده اند، به درد بیاورند. اما این درد و رنج چقدر جانکاه است و ابعاد فاجعه تا چه اندازه واقعی؟ آیا باید به حال همه زنان دنیا گریست و برای معصومیت از دست رفته شان سوگواری کرد و مثل ستاره های هالیوودی سر تا پا سیاه پوشید؟ یا حجم گسترده ای از آن چه این روزها شاهدش هستیم، برون ریزی متظاهرانه ای است متاثر از شلوغ کاری های همیشگی فمینیست‌نماهای مدرن؟

اپرا افتخار می کند!

چند روز پیش، همزمان با برگزاری مراسم گلدن گلوب، شبکه های اجتماعی و صفحه اول رسانه ها از تصویر اپرا وینفری سیاه پوش، پر شد. بانوی تاک شوهای آمریکایی فرصت را مغتنم شمرد تا از پایان دوره آزار جنسی حرف بزند؛ تا بگوید به زنان قدرتمندی که رنج های شخصی شان را فریاد می زنند، افتخار می کند و تحت تاثیر آن ها قرار گرفته است. مجری مشهور سیاه پوست حالا برای ترامپ خط و نشان می کشد و می خواهد در انتخابات آینده با او رقابت کند. برای شروع یک کمپین انتخاباتی هم چه انتخابی بهتر از همراهی با جنبش Me Tooکه چندوقتی است همه دنیا را بر سر شوق آورده و نه تنها زنان، بلکه مردان به اصطلاح مدرن را هم با خود همراه کرده است؟

آمریکایی ها بعد از ترامپ ثابت کرده اند که در این کشور برای ریاست جمهوری نیازی به تجربه سیاسی نیست؛ کافی است کمی شلوغ کاری و موج سواری بلد باشید تا کم کم راهتان را به کاخ سفید باز کنید. اپرا هم در گلدن گلوب امسال یک شلوغ کاری اساسی به راه انداخت؛ یک دفاع جانانه از حقوق زنان و مقابله با تبعیض های جنسیتی و نژادی. سخنرانی پرسوز و گداز او در کنار توجه ویژه هیئت داوران گلدن گلوب به فیلم هایی با قهرمانان زن، حالا موج جدیدی از افشاگری علیه متهمان آزارهای جنسی را در دنیا به راه انداخته؛ جنبشی که حالا در اروپا و آسیا هم طرفدار پیدا کرده است. هرچند مخالفت هایی را هم در میان بعضی چهره های بین المللی برانگیخته که البته توان رقابت با موج گسترده اعتراض ها علیه آزارهای جنسی را ندارد.

زنان علیه زنان

در میان موج گسترده هم‌دردی ها با قربانیان آزارهای جنسی و سخنرانی ها سوگواری های مجازی برای آزاردیدگان یا مدعیان آزاردیدگی، گروهی از زنان فرانسوی هم پیدا شده اند که صحت و سقم اتهام های واردشده به مردان را زیر سوال بردند. از نظر آن ها این حجم بالای اتهامات نشانه آن است که مواردی مثل «علاقه نشان دادن مصرانه» یا «خودبرترپنداری مردان» هم جزو مصادیق تعرض به زنان قرار گرفته است.

در راس این زنان کاترین دونوو، هنرپیشه سرشناس، فرانسوی بود که در نامه سرگشاده ای که در روزنامه لوموند منتشر شد، جنبش Me Too یا «من هم همین طور» را محکوم کرد. خانم بازیگر بر این باور است که این جنبش بسیاری از مردان عادی را در گروه مجرمان خشونت جنسی قرار داده است. اما طبیعی است که در شرایطی که احساسات زنانه در کل دنیا به غلیان درآمده و اغلب زنان در صدد برون ریزی خشم فروخورده یا حتی تسویه حساب های شخصی قدیمی خود برآمده اند، چنین اظهارنظرهایی جز اعتراض شدید زنان، واکنش دیگری نمی توان دربر داشته باشد.

کاترین دونوو

دونوو عذرخواهی می کند

نامه سرگشاده دونوو چنان خشمی را در زنان هالیوودی و طرفداران جنبش «من هم همین طور» برانگیخت که بازیگر فرانسوی ناچار به عذرخواهی رسمی شد. او اعلام کرد که به قربانیان اذیت و آزارهای جنسی ادای احترام می کند و از آن ها عذر می خواهد؛ البته قربانیان واقعی آزار جنسی. فریادها آن قدر بلند است که صدای امثال دونوو هیچ شنیده نمی شود و کار به جایی می رسد که این بازیگر بابت طرز فکری که دارد، ناچار به عذرخواهی می شود. کوچک ترین اعتراض به نمایشی که این روزها به سردمداری هالیوودی ها در جریان است، باعث می شود که برچسب زن ستیزی و ضدیت با حقوق بشر بخوری و مورد خشم و نفرت قرار بگیری.

در این میان آنچه باز قربانی می شود، قربانی واقعی آزار جنسی است؛ همان که صدایش به اندازه ناتالی پورتمن و آنجلینا جولی بلند نیست. مردم حالا فقط صدای ناتالی پورتمن را می شنوند که می گوید در هر پروژه ای که کار کرده، با آزار جنسی مواجه شده. البته تعریف ستاره هالیوودی از آزار جنسی، با تعریف قربانیان واقعی زمین تا آسمان فرق دارد: «یک بار تهیه کننده ای دعوت کرد با هواپیمای شخصی اش همراه با تیم همکار او در کمپانی سفر کنم. دعوتش را پذیرفتم و وقتی وارد هواپیما شدم، فهمیدم فقط ما دو نفر در هواپیما هستیم. اتفاقی نیفتاد، اما برای من این وضعیت دشوار بود و به شدت اذیت شدم و به او اعتراض کردم.»

ناتالی پورتمن

به گفته ناتالی پورتمن، بسیاری از بازیگران زن با شروع موج اعتراضی نشسته اند و اتفاق های کاری شان را مرور کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند! البته در این شکی نیست که صنعت سرگرمی اغلب نگاه ابزاری و جنسیت زده به زنان، به ویژه زنان بازیگر داشته و اتفاق هایی در این صنعت در جریان بوده که خوشایند زنان نیست، مثل کمتر بودن دستمزد زنان نسبت به مردان، اما زدن برچسب قربانی آزار جنسی روی بازیگران هالیوودی، زیاده روی است. این همان چیزی است که دونوو و تعدادی دیگر از زنان فرانسوی به آن اعتراض دارند و به خاطر این اعتراض، برچسب ضدیت با حقوق زنان و حتی حقوق بشر خورده اند.

از شکنندگان سکوت تا سیاه پوشان هالیوودی

حدود دو ماه پیش وقتی مجله تایم «شکنندگان سکوت» یا زنانی را که حکایت های خود از آزار جنسی را برملا کرده بودند، به عنوان چهره سال انتخاب کرد، کمتر کسی فکر می کرد که این جریان اثربخش، به یک مضحکه متظاهرانه برای بازیگران زیبا و ثروتمند هالیوودی تبدیل شود. زنان مورد نظر تایم کسانی بودند که به گفته تحریریه این نشریه، یک راز آشکار را بیان کردند، حرف های در گوشی را به شبکه های اجتماعی رساندند و ما را وادار کردند که اعمال غیرقابل پذیرش را دیگر تحمل نکنیم.

نکته جالب جلد متفاوت تایم، نیم تنه زنی بود که بدون آن که چهره اش مشخص باشد، در کنار اشلی جاد، تیلور سوییفت و دو سه چهره دیگر، یعنی در کنار «شکنندگان سکوت» قرار گرفته بود. هدف واقعی جنبش «من هم همین طور» این زن های بدون چهره و بدون نام بوده اند؛ قربانیان واقعی رفتارهای نادرست جنسی، نه زنان برازنده هالیوودی که حالا برای دورهمی هایشان لباس های شب سیاه رنگ گران قیمت سفارش می دهند؛ بی آن که از عمق فاجعه ای که نه برای همه زنان دنیا، بلکه برای تعدادی از آن ها اتفاق افتاده و می افتد، ذره ای آگاه باشند.

افشاگری به سبک «خانه پوشالی»

افشاگری ها و سر و صداهای رسانه ای زنان هالیوودی کار خودش را کرده و کمپین هایی برای احقاق حقوق پایمال شده زنان در بسیاری از کشورهای دنیا به راه افتاده است. زنان چینی حالا به جای هشتگ Me Too با هشتگ Woyeshi# تجربیات ناخوشایندشان را از آزارهای جنسی با دیگران به اشتراک می گذارند. اما در سایر کشورهای دنیا هم صدای سلبریتی ها بیشتر از قربانیان واقعی شنیده میشود. مثلا در سوئد بحث داغ روز، اعتراف رسانه ای مارگوت والستروم، وزیر خارجه سوئد، است که به کمپین «من هم همین طور» پیوسته و اعلام کرده که در عالی ترین سطح سیاسی مورد آزار جنسی قرار گرفته است. البته او از بیان جزییات تجربه آزار جنسی خود خودداری کرده و تعریف خانم سیاستمدار از آزار جنسی هنوز مشخص نیست.

خانه پوشالی

این نوع اعتراف ها، سریال «خانه پوشالی» و شخصیت مرموز کلر آندروود در نقش بانوی اول آمریکا و همسر کوین اسپیسی رییس جمهوری را به یادمان می آورد و صحنه ای را که در آن کلر در یک مصاحبه رسانه ای اعلام می کند که مورد تجاوز قرار گرفته تا ذهن رسانه ها را از خطاهایی که با مساعدت همسرش مرتکب شده، منحرف کند. همین اعتراف تکان دهنده و سوزناک کافی است که کل زنان و حتی گروهی از مردان آمریکا را برای همیشه با این سیاستمدار زیرک اما درمانده همراه کند. به این ترتیب زن مورد تعرض قرار گرفته، به خاطر هم‌دلی‎برانگیزی‌اش برای همیشه در موضع قدرت قرار می گیرد؛ حتی بعد از رسوایی بزرگ همسر رییس جمهورش.

این زن حرف نمی زند

موج گسترده اتهام های جنسی ماه های اخیر، حالا تقریبا دامن همه را گرفته. حتی مریل استریپ محبوب هم به خاطر سال ها همکاری با کمپانی هاروی واینستاین، بزرگ ترین متهم این روزها، به بی اخلاقی متهم شده است. اغلب مردان مشهور فعال در صنعت سرگرمی آمریکا حالا به نوعی متهم هستند. در این میان هیچ کس از زنانی حرف نمی زند که به هوای شهرت و بالا رفتن پله های ترقی، دست به دامان جنسیتشان شده اند و به جای طی کردن مسیرهای دشوار، ساده ترین راه را انتخاب کرده اند. حالا عده ای از همین زنان، تهیه کنندگان و بازیگران هالیوودی را به آزار جنسی متهم می کنند.

مریل استریپ

حالا که صدایشان خوب به گوش دنیا می رسد، بهترین زمان برای انتقام از آدم های فرصت طلبی است که با همه پلیدی شان، مسیر پیشرفت این دسته از زنان را همواره کرده اند. هدف از شلوغ کاری های هالیوودی هرچه که باشد- تسویه حساب شخصی یا خودنمایی و کسب عنوان روشن فکرانه حمایت از حقوق زنان- یک موضوع مهم را زیر سایه قرار داده است: حقوق زنان؛ زنانی که سال هاست نه زیر نور پروژکتورهای قدرتمند و جلوی دوربین های فوق حرفه ای هالیوودی، بلکه در چهاردیواری های تنگ و تاریکشان برای احقاق حقوق از دست رفته خود می جنگند. کاش حالا که شهامت اعتراض در زنان ایجاد شده، ستاره های هالیوودی کمی صدایشان را پایین بیاورند تا صدای قربانیان واقعی هم شنیده شود.