حاشیه های هنری مجتبی جباری!

همشهری جوان: مجتبی جباری یکی از بهترین و متفاوت ترین بازیکنان یک دهه اخیر فوتبال ایران، هر چقدر در زمین فوتبال به واسطه هوش و خلاقیت و توانایی فردی اش مورد توجه است و ستایش می شود، به همان اندازه و در مقایسه با طیف گسترده ای از بازیکنان فوتبال که همواره در معرض اتهام کم سوادی و سطحی بودن قرار دارند، چهره متفاوتی است و چه در زندگی شخصی و چه در حوزه اجتماعی به کلی با تصویر رایج جامعه از یک بازیکن فوتبال فاصله دارد.

او در این گفتگو پیرامون علایق هنری و سینمایی و نسبتش با سینما، آشکارا با آنچه از یک فوتبالیست انتظار می رود متفاوت است و نگاه و سطح سلیقه تلقی اش از سینما مخاطب را بهت زده می کند.

این گفتگو در شرایطی منتشر می شود که جباری به هیچ وجه علاقه ای برای صحبت کردن در مورد فوتبال ندارد. از آخرین مصاحبه کوتاهش یک ماه می گذرد و به نظر می رسد حرف زدن در مورد فوتبال ناراحتش می کند. با این همه برای صحبت کردن در مورد فیلم مشکلی ندارد. او سلایق هنری ویژه ای دارد که با خواندن این مصاحبه از آن باخبر می شوید.

تو مثل بخش عمده ای از مخاطب سینما که فیلم دیدن برایش تفریح و سرگرمی است، آن را دنبال می کنی یا ماجرا کمی برایت جدی تر است؟

- یک جنبه سینما و فیلم دیدن به هر حال تفریح و سرگرمی است اما اگر مطلوب انتخاب فیلم ها،جدی گرفتن کارگردان و موضوع و هر فیلمی را نگاه نکردن و اینجور چیزهاست، بله، بیشتر از کمی برایم جدی است.

هم سینمای خودمان و هم دنیا؟

- در مورد سینمای خودمان نمی توانم خیلی ادعا کنم که جدی دنبال می کنم. اینقدر در این سال ها فیلم خوب کم ساخته شده و فیلم قابل دیدن انگشت شمار است که من در آن یک تماشاگر حرفه ای که کارها را دنبال می کند و توانایی مقایسه و حرف جدی زدن داشته باشد، به حساب نمی آیم اما در مورد سینمای دنیا با وسواس و علاقه پیگیر هستم.

یعنی در این سال ها فیلم ایرانی خوب که با سلیقه ات سازگار باشد کم دیدی. در بین همین ها کدام توجه ات را جلب کردند؟ کدامشان در مقایسه با فیلم های خارجی که می بینی قابل قبول بود؟

- فیلم های فرهادی و کاهانی آدم را ذوق زده می کند. این همه جزئیات و اشارات دقیق به زندگی روزمره و روابط آدم ها و در عین حال جذابیت و گیرایی برای مخاطب، فیلم های این دو را متفاوت کرده است. چند سال پیش که فیلم «هیچ» را دیدم، برایم غافلگیر کننده بود که در سینمای ایران چنین فیلمی ساخته شود.

چنین موضوعی دستمایه کار قرار گرفته شده باشد و این همه وسواس و دقت در نمایش چگونگی روابط شخصیت اصلی و اطرافیانش به کار گرفته شود. بعدها که «اسب حیوان نجیبی است» و «بی خود و بی جهت» را دیدم و در یک نمایش خصوصی با خود رضا کاهانی درباره فیلم هایش گپ زدم، با شکل کار و نگاهش به آدم ها بیشتر آشنا شدم و از این به بعد فیلم هایش را با ذهنیت روشن تری دنبال خواهم کرد.

در مورد فرهادی چطور؟

- فرهادی نگاه روانکاوانه و متفاوتی به آدم ها و روابطشان دارد؛ مثلا موقع تماشای «جدایی نادر از سیمین» روابط بین شخصیت های اصلی فیلم برایم خیلی جالب بود. اینکه می دیدم چطور در مقابل اتفاقات و حوادث زندگی روزمره واکنش های طبیعی و حساب شده نشان می دهند، اتفاق تازه ای در سینمای ایران محسوب می شد. یک نکته دیگر که در مورد فیلم های فرهادی و به خصوص این آخری جلب نظر می کرد، این بود که شخصیت و حتی دیالوگ اضافی و بدون کاربرد در فیلم نمی دیدم. این به نظرم در فیلم های ایرانی چیز نایابی است.

به عقیده تو آن چیزی که تفاوتی اساسی بین سینمای ما با دنیا به وجود می آورد و این فاصله ای که می گویی را ایجاد می کند، چیست؟

- یک بخش عمده اش بحث امکانات تولید و سرمایه و اینجور چیزهاست. ولی به هر حال سطح بازی ها و امکانات تکنیکی و جزئیات دیگر همه به کلی متفاوت است. البته در این سال ها هر موقع سینمای ایران خواست فیلم پر هزینه و پر بازیگر بسازد، معمولا خنده دار از آب درآمده. از آن طرف هم فیلم های ایرانی که توفیق جهانی پیدا کرده اند اکثرا متکی به داستان یا نگاه ویژه شان به روابط انسان ها بوده اند نه امکانات تولید و مسائل تکنیکی.

دقیقا برای همین حالا که به لحاظ امکانات توانایی رقابت با هالیوود را نداریم باید برویم سراغ داستان هایی متفاوت و جزییاتی که در فیلم های آنها دیده نمی شود..

- موفقیت جهانی «جدایی نادر از سیمین» به نظرم مدیون همین چیزهاست. البته بازیهای فیلم هم به نظرم با سینمای ایران فاصله زیادی دارد؛ مخصوصا پیمان معادی.

در بین بازیگران ایرانی کسی هست که حضورش در فیلم کافی باشد تا آن را تماشا کنی؟

- به این معنی که آن بازیگر کلا انتخاب های درستی دارد و فیلم بد بازی نمی کند، بله. مثلا من فیلم بد از پرویز پرستویی ندیده ام یا بهرام رادان که با این همه تنوع نقش همیشه خوب است و سنجیده عمل می کند اما بازیگر محبوبم مهدی هاشمی است. به نظرم هیچ کس مثل او نمی تواند اینقدر ساده و روان بازی کند؛ طوری که مخاطب اصلا احساس نمی کند او مشغول بازی است. در کل فکر می کنم بحث انتخاب نقش ها در موفقیت خیلی کلیدی است.

در مورد سلیقه فیلم خارجی ات هم صحبت کن. از این فیلم های پرهزینه و اکشن های هالیوودی می پسندی یا سینمای اروپا و به اصطلاح جشنواره ای؟

- در انتخاب فیلم خارجی تا حدود زیادی تحت تاثیر همسرم هستم. او فراغت بیشتری دارد و فیلم هم بیشتر از من می بیند. در کل سلیقه سینمایی اش و هر فیلمی که معرفی کند می بینم. او هم سلیقه اش بیشتر فیلم های اروپایی است اما بعضی وقت ها نگاه کردن یک اکشن درست و حسابی هم لذت زیادی به آدم می دهد؛ مثلا پارسال «رانندگی» را دیدم که یک فیلم جاده ای درست و حسابی بود. بعد که شنیدم جایزه کارگردانی کن را هم گرفته بیشتر به سلیقه خودم ایمان آوردم.

در این سال ها چه در سینمای دنیا و چه در سینمای خودمان هر وقت کارگردانی به سراغ فوتبال آمده، نتیجه خیلی جذاب از آب درنیامده، مخاطب هم چندان استقبالی از این فیلم ها نکرده. در نمونه های ایرانی که معمولا اوضاع خنده داری هم شده است. فکر می کنی مشکل اصلی کجاست؟

- جالب است که من هم به این موضوع فکر کرده بودم. به خصوص اینکه در ورزش های دیگر نمونه های جذاب پرشمارند. مثلا در مورد بوکس همین حالا چند فیلم خوب مثل «گاو خشمگین»، «مرد سیندرلایی» و «علی» به ذهنم می آید. یک دلیل عمده اش فکر می کنم که به انفرادی بودن مثلا بوکس و جمعی بودن فوتبال برمی گردد. آنجا با تصویر یک نفر طرف هستی و در جریان تب و تاب و بالا و پایین های قهرمان برای رسیدن به موفقیت قرار می گیرد.

البته من به عنوان یک مخاطب عادی و بدون نگاه تخصصی صحبت می کنم و اشرافی نسبت به جزئیات کار ندارم. از طرفی فکر می کنم جذابیت اصلی فوتبال خیلی وقت ها به خاطر اتفاقات غیرمترقبه و حوادثی است که در لحظه رخ می دهد و طبیعی است این چیزها در سینما به خوبی نمی تواند به مخاطب منتقل شود. چند وقت پیش به واسطه حضور همسرم در کلاس های آقای تقوایی فرصتی پیش آمد که با ایشان در مورد کارگردانی بازی های فوتبال و جزئیات مربوط به آن گپ بزنم. میزان آگاهی و شناخت ایشان برایم حیرت انگیز بود. با خودم فکر کردم کار کارگردان حتی بیش از یک مربی فوتبال با مدیریت و حواشی و دقت در جزئیات و روابط آدم ها گره خورده. وسوسه شدم خودم یک بار این موفقیت را تجربه کنم.

همه تیم هایی که ممکن است جباری در آنها بازی کند

شماره ۸ در یک تیم تهرانی؟

به نظر می رسد سرمربی تیم ملی خیلی از بازی نکردن جباری در سپاهان و استقلال راضی است. هر دو تیم در جام باشگاه های آسیا بازی می کنندو همین مساله می تواند به جباری فشار بیاورد. مجتبی جباری به دلیل شرایط فیزیکی همیشه مصدومیت های زیادی داشته و این روزها هم که از فوتبال فاصله گرفته، برای بازگشت مشکلات زیادی خواهد داشت. کی روش به بازی کردن جباری اهمیت زیادی می دهد اما مهمتر این است که در بازی های ایران در جام جهانی شماره ۸ را در اختیار داشته باشد. این روزها فدراسیونی ها بسیج شده اند که بهترین تیم را با کمترین حاشیه برای ستاره تیم ملی پیدا کنند که هم آماده باشد، هم خیلی فشار تحمل نکند.

انتخاب یک تیم تهرانی برای جباری محتمل ترین گزینه به نظر می رسد. تیمی که حاشیه کم داشته باشد و البته پول زیاد. جباری برای بازی کردن در سپاهان قرارداد خوبی امضا کرده و کمتر تیمی است که توانایی پرداخت این قرارداد را داشته باشد. راه آهن تنها تیم متمول تهرانی است که به نظر نمی رسد علاقه ای به جذب جباری داشته باشد. پرسپولیس تیم رقیب استقلال است و جباری حاضر نمی شود در این تیم بازی کند.

تیم نفت تهران و سایپا گزینه های دیگری هستند که برای جباری وجود دارد اما مشکل اصلی قرارداد سنگین او با زردهاست. حالا ممکن است فدراسیون فوتبال برای سومین بار در نقل و انتقالات نقش ایفا کند.

آنها به نکونام کمک کردند که در استقلال بماند. به پرسپولیسی ها برای جذب خلعتبری چراغ سبز نشان دادند و حالا احتمال دارد برای نفت تهران جباری را جذب کنند، البته به شرطی که خودش بخواهد.