پایان برجام با برکناری تیلرسون؟!

عصر ایران نوشت: روز سه شنبه می تواند روز مرگ برجام بوده باشد. چون رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا برکنار شد و به جای وی مایک پامپیو، رئیس سازمان سیا جایگزین خواهد شد.

دوست و دشمن می گویند که این اقدام می تواند مسیر لغو توافق هسته ای با ایران که دستاورد کلیدی باراک اوباما بود را برای دونالد ترامپ هموار کند.

هنگامی که ترامپ روز سه شنبه درباره تیلرسون صحبت کرد تنها به یک اختلاف نظر اشاره کرد. ترامپ گفت: «ما بر روی موضوعات مختلفی اختلاف نظر داشتیم. وقتی شما به توافق هسته ای ایران نگاه می کنید، به نظر من یک توافق وحشتناک است، من فکر می کنم او معتقد بود توافق مشکلی ندارد. من می خواستم توافق را لغو کنم یا کاری انجام دهم، ولی او نظر دیگری داشت. بنابراین ما واقعاً مثل هم فکر نمی کردیم.»

تیلرسون ماه ها بود که با ترامپ بر سر لغو توافق هسته ای کلنجار می رفت، اما ترامپ و پامپیو مثل هم فکر می کنند. سال ها است که پامپیو یکی از تندروترین افراد واشینگتن در قبال ایران محسوب می شود. وی زمانی که عضو جمهوری خواه کنگره بود گفته بود: «منتظر لغو این توافق فاجعه بار است.»

پامپیو بارها خواستار این شده است که آمریکا نقش فعال تری در سقوط نظام اسلامی ایران ایفا کند. پامپیو معتقد است «ایران می خواهد آمریکا را از بین ببرد» وی سال گذشته در اقدامی که نشانه خصومت آشکار وی با ایران است، افسری را که مسئول شکار اسامه بن لادن بود را به عنوان رئیس میز ایران در سازمان سیا منصوب کرد.

جای تعجب نیست که تندروهای ایران هم به وجد آمده اند. مارک دابوویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی ها که رابطه نزدیکی با دولت ترامپ دارد می گوید: «انتصاب پامپیو، برای هر فردی که فکر می کرد مهلت ۱۲ ماه می ترامپ، برای پایان دادن یا اصلاح برجام، یک بلوف است، یک زنگ بیدار باش محسوب می شود.»

تیلرسون جزء افرادی که حامی روابط نرم با ایران هستند، نبود. وی همانند جان کری طرفدار مذاکره مداوم با تهران هم نبود و هیچ وقت به صورت تک نفره با همتای ایرانی اش صحبت نکرد. طرفدار مفاد برجام که میلیاردها دلار از دارایی های ایران را آزاد کرد، تحریم های هسته ای را لغو کرد و محدودیت برنامه هسته ای ایران را پس از ۷ سال منقضی می کند هم نبود. اما هزینه های خروج ایالات متحده از تعهد بین المللی را می دانست و به سختی به دنبال پبدا کردن راهی بود تا ترامپ را راضی به ماندن در توافق کند.

البته هنوز این امکان وجود دارد که برجام از مهلت ماه می ترامپ هم جان سالم به در ببرد. به این دلیل که جیم متیس، وزیر دفاع و اچ.آر مک مستر، مشاور امنیت ملی، دیدگاهی مشابه تیلرسون دارند. اگرچه شایعاتی مبنی بر برکناری مک مستر هم شنیده می شود.

البته این تمام ماجرا نیست. هنگامی که پامپیو در مصاحبه ای که ماه سپتامبر با فاکس نیوز داشت درباره برجام گفت: «هم اکنون نظرش فرق کرده است» و صحبتی درباره نابودی توافق نکرد.

حالا سخت تر از گذشته می توان اقدامات رئیس جمهوری را که آگاهانه به صحبت های مشاورانش توجهی نمی کند، پیش بینی کرد.

از یک مقام سابق غربی درباره چگونگی تاثیر گذاری تغییر دیپلمات ارشد آمریکا بر سرنوشت توافق هسته ای می پرسیم و وی که در جریان مذاکرات قرار داشت می گوید: «من واقعاً پاسخ این سوال را نمی دانم. هیچ کس نمی تواند بگوید در مغز مرد بزرگ چه می گذرد. در نهایت همه چیز به حال و احوال ترامپ در آن روز بستگی دارد.»