واکنش احتمالی ایران به جنگ طلبی ترامپ

رویداد ۲۴ به نقل از مین پستنوشت: اگر در تهران هستید، احتمالاً وسوسه می‌شوید که از توافق خارج شوید و شاید حتی برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرید. گزینه هوشمندانه‌تر -و محتمل‌تر- این است که با لفاظی های تند واکنش نشان دهید و بعد بااحتیاط حرکت کنید. علیرغم رفتار بد خودتان، این امکان وجود دارد که استدلال کنید در اینجا طرف معقول شما هستید. ضمن اینکه، شما دارای برخی مشکلات هستید که اگر دست به اقدام افراطی بزنید، بدتر خواهد شد.

ترامپ باید در دوازدهم ماه می تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد به قانون تعلیق تحریم‌های ایران ادامه دهد یا توافق را ترک کند. ظاهراً او خواستار خروج از توافق است. از نظر تئوری، هنوز این امکان وجود دارد که آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در مورد اصلاحیه‌های پیشنهادی توافق کنند و ایران گزینه‌های چندانی جز مذاکره دوباره نخواهد داشت، اگر این مسئله از سوی جبهه‌ای متحد مطرح شود.

اما این مسئله با پرسه زدن بولتون در کاخ سفید کمتر محتمل است. ترامپ نمی‌تواند بگوید که ایران متن توافق هسته‌ای را نقض کرده است، اما آن را «بدترین توافق تاریخ» خواند. بولتون حتی از او هم صریح‌تر بوده است. زمانی که دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ در مورد این توافق مذاکره می‌کرد، بولتون خواستار بمباران ایران شد. تابستان گذشته بود که او این توافق را نفرت‌انگیز خواند و گفت که «بالاترین اولویت دیپلماتیک» دولت ترامپ باید یافتن راهی برای خروج از آن باشد. اگر او نیازی به حمایت داشته باشد، مایک پومپئو، وزیر خارجه منصوب شده آمریکا خیلی دور نیست.

اعمال مجدد تحریم‌ها ایران را از ریل خارج نخواهد کرد اما به این کشور ضربه خواهد زد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران با این استدلال که این توافق موجب رفع تحریم‌ها می‌شود، فضای داخلی را آماده کرد. این توافق چنین تأثیری داشت اما نه آن‌طور که ایرانی‌ها می‌خواستند.

اعتراضاتی که در زمستان سال گذشته رخ داد بیشتر متوجه روحانی بود اما خیلی زود به اعتراضات عمومی در مورد تمامی مسائل تبدیل شد.

این در حالی است که ایران در میانه یک خشکسالی چندین ساله است و احتمال می‌رود تغییرات جوی این شرایط را بدتر کند. علاوه بر این، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران با حرف‌های پوپولیستی خود فضا را مخدوش می‌کند. برخی مقامات ایران آن‌قدر نگران این شرایط شده‌اند که پیشنهاد ممنوعیت تلگرام را مطرح کرده‌اند.

این احتمال وجود دارد که ایران به این نتیجه برسد که بولتون در مورد بمباران ایران کاملاً جدی بوده است. با توجه به تلاش اسرائیل و عربستان برای قرار دادن ترامپ در مقابل ایران، این احتمال وجود دارد که جمهوری اسلامی به این نتیجه برسد که چیزی برای از دست دادن ندارد. دست‌کم تندروها خواستار نوعی واکنش خواهند شد.

استفان والت، اندیشمند علوم سیاسی هاروارد این‌طور استدلال می‌کند که جنگ نه با ایران و نه با کره شمالی محتمل نیست، زیرا آمریکا با این جنگ دستاورد اندکی خواهد داشت و بسیار از دست خواهد داد. اما به عقیده او اگر جنگی هم دربگیرد، به احتمال بیشتر با ایران خواهد بود.

در این صورت واکنش ایران اقداماتی در برنامه هسته‌ای، آزمایش‌های موشکی بیشتر، به چالش کشیدن اسرائیل یا تعمیق حضور در سوریه، لبنان یا دیگر مناطق خاورمیانه خواهد بود.

اگر ترامپ از توافق خارج شود، تلاش ایران ایجاد شکاف میان واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش خواهد بود. این متحدان نگرانی‌هایی دارند اما همچنان از توافق حمایت می‌کنند. شرکت‌های اروپایی مشتاق تجارت در ایران هستند، اما نیات آمریکا باعث شده که اطمینان کاملی در این زمینه نداشته باشند. حتی با وجود ورود بولتون به دستگاه سیاسی آمریکا، دور کردن اروپایی‌ها از آمریکا سخت خواهد بود.