تنها زمانی که «مرگ بر آمریکا» گفته نشد

مجله مهر: از سال ۵۶ و پس از فرار شاه برخی جناح های سیاسی اطلاعیه های خود را به شعار « مرگ بر امپریالیسم جهانی به سرکردگی آمریکا» ختم می کردند. از گذر همین اطلاعیه ها هم بود که رفته رفته شعار مرگ بر آمریکا به ادبیات سیاسی کشور راه یافت در تمام مقاطع انقلاب این شعار در بزنگاههای مختلف، در نماز جمعه، در راهپیمایی ها طنین انداز شده است.

برخورد دولت های مختلف پس از انقلاب با شعار مرگ بر آمریکا تاحدودی همسان است اما گاهی بحث حذف این شعار مطرح شده است. در واقع از همان اوایل دهه ۶۰ زمزمه های حذف این شعار در برخی محافل سیاسی مطرح می شود. مثلا هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال ۱۳۶۳ خود می نویسد: «.. ظهر، آقای‌ [اسماعیل‌] فدائی‌ نماینده‌ اراک‌ آمد. از برخورد امام‌ جمعه‌اراک‌ [با او] گله‌ داشت‌. [آقای‌ امام‌ موسوی‌] نماینده‌ شوشتر هم‌ آمد و پیشنهاد قطع‌ شعار مرگ‌ برآمریکا و شوروی‌ را می‌داد. گفتم‌ به‌ طور اصولی‌ تصمیم‌ گرفته‌ایم‌، امام‌ هم‌ موافقت‌ کرده‌اند ولی ‌منتظر فرصت‌ هستیم»‌. مخالفان تندی هم در مقابل این زمزمه ها صف آرایی می کردند. علی اکبر محتشمی پور وزیر کشور دولت یکی از آن ها بود که شعار مرگ بر آمریکا را «سیاست خارجه ایران» اعلام می کند.

واکنش آیت الله العظمی سید علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب که از سال ۶۰ تا ۶۸ ریاست جمهوری کشور را برعهده داشتند به این زمزمه ها را می توان در این جمله ایشان پیدا کرد که فرمودند: کسی مرگ بر آمریکا را به ملت ایران یاد نداد، مرگ بر آمریکا از اعماق جان یکایک مردم برآمد.

با روی کار آمدن دولت اصلاحات همان طیفی که زمانی قفل های سفارت آمریکا را شکسته بودند زمزمه های از سرگیری روابط با آمریکا را سر دادند. در یکی از نشست های خاتمی ،رئیس جمهور اصلاح طلب با دانشجویان وقتی شعار مرگ بر آمریکا سر داده می شود او پاسخ می گوید که «بیایید از زندگی صحبت کنیم و حتی بگوییم زنده‌باد مخالف من».

در عمر ۳۵ ساله انقلاب شاید تنها یک مقطع را بتوان پیدا کرد که مردم ایران شعار مرگ بر آمریکا را مسکوت گذاشتند. این ماجرا به روزهای پایانی شهریورماه سال ۱۳۸۰ برمی گردد که واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ رخ داده بود و ایران با قربانیان حادثه اعلام همدردی کرده بود. چهار ماه بعد از این واقعه در پی نطق جرج بوش که ایران را محور شرارت توصیف کرد «مرگ بر آمریکا» تشدید شد.