۱۰ کشف مهم پزشکی در سال ۹۷

برترین ها - سهیل بالینی: سال ۹۷ سالی موفق و پیشرو در زمینه پزشکی و بهبود سلامت عمومی انسان بود. در سالی که گذشت توانستیم با تلفیق علم پزشکی و فناوری‌های نوین، بسیاری از بیماری‌های شکست‌ناپذیر را تا مرز شکست پیش ببریم و علاوه بر آن به فهم عمیق‌تری نیز از بدن انسان دست پیدا کنیم.

هرچند جنگ، اپیدمی‌های مختلف و عدم رعایت بهداشت فردی در کشورهای جهان سوم بهبود چندانی نیافته اما در سال ۹۷ شاهد افزایش امید به زندگی در اغلب کشورهای جهان بودیم که نشان‌دهنده پیشرفت نحوه زندگی، سلامت و سیستم پزشکی در تمامی جهان است. در ادامه نگاهی داریم به مهم‌ترین کشفیات و اختراعات در دنیای سلامت و پزشکی.

درمان ایدز

درمان ایدز شاید یکی از اتفاقی‌ترین کشفیات چند سال اخیر در دنیای علم و پزشکی باشد. بیماری به نام تیموتی که به اچ‌آی‌وی مبتلا بود در بازگشت به آمریکا متوجه می‌شود که به سرطان خون نیز دچار شده است. پزشکان برای درمان سرطان او از شیمی‌درمانی و جایگزینی سلول‌های بنیادی مغز استخوان استفاده کردند. شیوه‌ای که ۱۰ سال بعد بیماری ایدز او را نیز درمان کرده است. درواقع این روش سخت و گران‌قیمت پزشکی بیش از ۸۰ نوع بیماری مختلف را درمان می‌کند. هرچند با توجه به شرایط مالی افراد و خطراتی که این اعمال پزشکی برای سلامت بیمار دارد، درمان از طریق سلول‌های بنیادی به‌عنوان آخرین خط درمان ایدز شناخته می‌شود.

اولین داروی پیشگیری میگرن

نزدیک به ۱۲ درصد از مردم جهان به سردردهای میگرنی دچار هستند. داروها اثر خاصی روی بهبود بیماری افراد ندارد و در اکثر مواقع اثرات نامطلوبی را نیز بر بردن انسان می‌گذارند. پیش از پیشرفت‌های امسال، داروهای تجویزی میگرن داروهایی بودند که از دیگر بیماری‌ها به میگرن کوچ می‌کردند اما در سالی که گذشت اولین داروی اختصاصی پیشگیری از میگرن با نام Aimovig ساخته شد. این دارو که روی تغییرات مولکولی مغز تأثیر می‌گذارد، می‌تواند سلول‌های مرتبط با بیماری میگرن را متوقف کند. تزریق ماهیانه این دارو حملات میگرنی را تا ۵۰ درصد کاهش خواهد داد و مهم‌تر آنکه اثر نامطلوبی را نیز بر سلامت انسان باقی نخواهد گذاشت.

حس‌گرهای کنترل مصرف دارو

شاید باور این موضوع برای شما سخت باشد اما در کشورهای پیشرفته، پزشک، مصرف دارو و روند بهبودی بیمار را پیگیری می‌کند. این درجه از اهمیت باعث شده تا روشی برای بررسی روند مصرف دارو بدون نیاز به پرسش از بیمار اختراع شود. این قرص‌ها پس از مصرف، اطلاعاتی خاص را بدون اطلاع بیمار در اختیار پزشک می‌گذارند. این سیستم هوشمند به پزشک اطلاع می‌دهد که آیا داروها در زمان صحیح مصرف شده‌اند یا بیمار در زمینه مصرف دارو جدیت لازم را ندارد. این البته اولین قدم برای این فناوری است. مخترعین این قرص‌های هوشمند باور دارند که در آینده می‌توان اطلاعات بیشتری را از این فناوری استخراج کرد.

ژن‌های خوب به جای ژن‌های بد

شاید چند سال قبل حتی فکر کردن به جایگزینی ژنی در انسان غیر ممکن بود اما سال گذشته پزشکان و دانشمندان موفق شدند تا با استفاده از یک ویروس خاص، ژن‌های بد که از دلایل اصلی بیماری چشمی Retinal Dystrophy به‌حساب می‌آیند را با ژن‌های خوب و سالم جایگزین کنند. این اولین ژن تراپی موفق در سطح سلولی است. با تزریق ویروس در هر دو چشم، ژن‌های خوب با ژن‌های بد جایگزین می‌شوند و از پیشرفت این بیماری جلوگیری می‌شود.

سنسورهای قلبی بند انگشتی

بیماری آریتمی یکی از شرایطی است که می‌تواند خطرات زیادی را برای انسان به همراه داشته باشد. افراد مشکوک به بیماری آریتمی قلب معمولاً با استفاده از حس‌گرهای پوشیدنی خاص مورد بررسی قرار می‌گیرند. این سنسورها اندازه‌ای بزرگ دارند و استفاده از آنها چندان ساده نیست. شرکت ابوت اما یک وسیله کوچک را جایگزین این سنسورهای بزرگ کرده است. این وسیله بسیار کوچک در زیر پوست انسان قرار می‌گیرد و تمامی اطلاعات لازم برای تشخیص بیماری آریتمی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد.

تست قند سه ماهه

بسیاری از مبتلایان به بیماری دیابت مجبور هستند تا در طول روز میزان قند خود را اندازه‌گیری کنند. این اطلاعات به مقدار صحیح مصرف انسولین کمک می‌کند. علاوه بر دردناک بودن و البته وقت‌گیر بودن سوزن‌های تست قند، استفاده محدود از این تست در طول روز می‌تواند برای بیماران دیابت خطرناک باشد. پیش‌ازاین دستگاه‌هایی ساخته شدند که می‌توانستند در طول یک هفته و به‌صورت مداوم، میزان گلوکز خون را اندازه‌گیری کنند اما اورسنس موفق شده دستگاهی طراحی کند که در حالت مداوم و در طول ۹۰ روز، میزان قند خون را اندازه‌گیری کند. سنسور طراحی‌شده به‌اندازه یک نخود است و هر پنج دقیقه یک بار اطلاعات را به قسمت بیرونی دستگاه و گوشی‌های هوشمند کاربر منتقل می‌کند.

داروی افزایش عمر انسان

اولین داروی تأیید شده در زمینه مقابله با پیری در سال ۱۳۹۷ اختراع شد و تا چند ماه آینده به بازار عرضه خواهد شد. این دارو که بر روی تعداد زیادی از حیوانات تست شده می‌تواند عمر متوسط این موجودات را افزایش دهد. اطلاعات مشخصی از تأثیر این دارو در میزان افزایش امید به زندگی در انسان وجود ندارد. هرچند مصرف این دارو در افراد بالای ۶۵ سال بررسی‌شده و نتایجی فوق‌العاده را از نظر بهبود سیستم ایمنی سالمندان از خود نشان داده است. سالمندانی که این دارو را مصرف کرده‌اند تا ۴۰ درصد کمتر به بیماری‌های واگیردار دچار شده‌اند. دانشمندان بر این باورند که مصرف این دارو در انسان و هماهنگ با سایر پستانداران آزمایش‌شده، امید به زندگی در سالمندان را تا ۲۰ درصد افزایش خواهد داد.

موفقیت واکسن سرطان در موش‌ها

۲ سال قبل دانشمندان دانشگاه استنفورد واکسی را برای مقابله با بیماری سرطان لنفوم اختراع کردند. در سالی که گذشت این واکسن بر روی موش‌ها مورد آزمایش قرار گرفت که نتایجی شگفت‌انگیز را به همراه داشته است. تزریق مستقیم این واکس در تومور تحت درمان، تمامی نشانه‌های دور و نزدیک سرطان را در این حیوان از بین می‌برد. تنها سه موش از موش‌های آزمایش‌شده دوباره به سرطان لنفوم دچار شدند که درمان دوباره با این دارو نیز موفقیت‌آمیز بوده است. امید به موفقیت این داروی ارزان‌قیمت بسیار بالا است و به‌احتمال زیاد در سال آینده باید شاهد بررسی انسانی واکسن سرطان باشیم.

داروی پیشگیری از بیماری‌های قلبی

سالانه نزدیک به ۶۱۰ هزار نفر بر اثر بیماری قلبی در آمریکا جان خود را از دست می‌دهند. از هر چهار مرگی که در جهان رخ می‌دهد یک مرگ با بیماری‌های قلبی ارتباط مستقیم دارد. شرکت بایوتک آمارین اعلام کرده است که داروی تک دستوری Vascepa می‌تواند شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا ۲۵ درصد کاهش دهد. مصرف اصلی این دارو برای کاهش میزان تری گلیسرید خون بود اما پس از گذشت سه سال بررسی و آزمایش مشخص شد که واسکپا می‌تواند میزان ابتلا به بیماری‌های کشنده قلبی را تا این حد کاهش دهد.

داروی کنترل جمعیت مردانه

با افزایش بی‌رویه جمعیت در جهان، میزان بهداشت روانی و جسمی افراد کاهش‌یافته است. داروهای ضدبارداری فعلی تنها برای زنان تجویز می‌شود و داروی خوراکی خاصی در زمینه مقابله با افزایش جمعیت برای مردان وجود ندارد. داروی کشف‌شده که Dimethandrolone نام دارد در آزمایش‌های اولیه بسیار موفق نشان داده است. هرچند عوارضی مانند کاهش کلسترول خوب و اضافه‌وزن می‌تواند تأیید نهایی این دارو را تحت تأثیر قرار دهد.