مطهرنیا: ترامپ، فشار بر ایران را افزایش می‌دهد

مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگو با سایت فرارو به بررسی رخدادهای سال ۹۸ در عرصه روابط خارجی پرداخته است.

بخشهایی از اظهارات او را می خوانید:

*از سال ۹۷ به بعد آمریکا در پی ایجاد یک وضعیت معنا دار برای تبدیل "چالش" ایران به "بحران" بوده است. از سویی دیگر تهران نیز نتوانسته است چالش ایران و آمریکا را به مسئله تبدیل و اراده‌ای در این زمینه نداشته است که با تبدیل آن به مسئله به حل "چالش" کمکی کند.

*در ۴۰ ساله اخیر ایالات متحده از چالش ایران به عنوان یک فرصت استفاده کرده است و با توجه به بزرگنمایی قدرت ایران در تئوری از"جنگ‌های نامتعادل" استفاده برده و تلاش کرده است که نه تنها حضور خود بلکه ظهور و بروز خود را نیز در منطقه افزایش دهد.

*درسال جدید تلاش‌های ایالات متحده آمریکا به سمتی خواهد رفت که پروژه فروپاشی درونی را که حد فاصل میان تغییر رفتار و تغییر رژیم در ایران است را فراهم سازد. دونالد ترامپ سعی می‌کند پرونده ایران را تا سال ۲۰۲۰ و قبل از انتخابات آمریکا به یک حد قابل قبول برساند و سال ۹۸ از این جهت می‌تواند سالی پر رنج و "داغ" محسوب شود. تهران نیز در این سال سیبل حملات و برنامه‌های کاخ سفید خواهد بود و در منطقه نیز ما شاهد شکل گیری نوعی برخورد با ایران به عنوان محوریت مسائل منطقه خواهیم بود که موجب شکل گیری محاصره منطقه‌ای علیه ایران خواهد شد.

*اروپا در سال ۱۳۹۸ مانند سال ۱۳۹۷ تحت تاثیر دو جریان قرار خواهد داشت. اول جریان ناشی از امضای برجام و نگاه به برجام به عنوان میراث اساسی اتحادیه اروپا در عرصه دیپلماتیک. دوم ایجاد فضای مناسب برای عدم تقابل و رودرویی مستقیم با آمریکا به به واسطه ایران است؛ بنابراین سعی خواهد کرد که روی همین خط تعادل حرکت کند، به گونه‌ای که اینستکس را با ایران ادامه دهد، اما ادامه دادن این همکاری تنها در چهارچوب مرزهای مشخص شده آمریکا با ایران صورت می‌گیرد. از این رو اروپایی‌ها نمیخواهند برجام را متوقف کنند و از سوی دیگر تا سرحد ممکن خواهان آن هستند به واسطه ایران با ایالات متحده آمریکا رودرور نشوند.

*روسیه و چین در پی ایجاد فضای معنادار در بهره برداری از برگ ایران برای گرفتن امتیاز از آمریکا هستند. از این رو آن‌ها نسبت به اروپایی‌ها گرایش شدیدی تری برای کمک به ایران از خود نشان خواهند داد، نه به این معنا که بخواهند کمکی به ایران داشته باشند بلکه در جنبه پروپاگاندا و تبلیغات با تاکید بر گزاره های بهبود بخش در ارتباط با ایران تلاش خود را معطوف به آن می‌کنند تا با پافشاری بر روی حقوق ایران و احتمال نزدیکی به ایران هم در بازار ایران به دستاوردها هدف گذاری شده خود برسند و هم اینکه از این اهرم استفاده کنند و درجنگ تعرفه‌ها و تحریم‌های اقتصادی از آمریکایی‌ها امتیاز خاص خود را بگیرند؛ لذا همواره تهران برای مسکو و پکن در چند دهه اخیر یک برگ امتیاز گیری از ایالات متحده آمریکا از یکسو و یک بازار و جغرافیای بسیار مناسب برای نفوذ اقتصادی، سیاسی و نظامی از سویی دیگر بوده است.

*کشورهای همسایه نسبت به ایران از منظر کلاسیک یک احساس انفعالی دارند. ایران در طول تاریخش بزرگترین امپراطوری و تمدن منطقه بوده است و هنوز هم میراث دار آن تاریخ تمدنی و فرهنگی است که در جهان مورد توجه و عنایت است؛ لذا از یکسو نسبت به ایران و سبقه تاریخی اش در منطقه دارای حساسیت هستند و از سوی دیگر نسبت به نظام جمهوری اسلامی ایران که با نظام بین الملل دچار چالش شده است، نگرانی‌هایی دارند. در همین حال کشورهای منطقه ماجرای الجزایر، قطعنامه ۵۹۸ و ماجرای برجام را دیده اند و به این می‌اندیشند که اگر جمهوری اسلامی ایران ایران ناگهان در برابر آمریکا نرمشی بالاتر از "نرمش قهرمانانه" را نشان دهد، به واسطه جایگاه حکومت در ایران ممکن است آن‌ها بازنده اساسی این بازی باشند؛ لذا در این تحلیل هم کشورهای منطقه درباره ایران جوانب احتیاط را رعایت می‌کنند.

*سناریو دیگری که کشورهای منطقه را به فکر انداخته است، امکان تغییر رژیم در ایران است. آن‌ها به این می‌اندیشند که اگر یک رژیم غربگرا با گرایش‌های لیبرالیستی وهمگرا با آمریکا روی کار بیاید باز هم خود را نسبت به قبل بازنده خواهند دید؛ لذا هم در همکاری با آمریکا بر علیه ایران و هم در همکاری با جمهوری اسلامی ایران در تردید کامل هستند و این وضعیت در سال ۹۸ تشدید می‌شود.

*سال ۹۸ سال تحریم‌های شدید نفتی، کاهش فروش نفت و به طبع ایجاد فضایی است که مسائل اقتصادی در کشور را به عنوان محور اصلی تاثیر گذار در سال ۹۸ تحت تاثیرقرار خواهد داد. اقتصاد جهانی که ذیل تنش یا جنگ تجاری که به جنگ تعرفه‌های اقتصادی معروف شده است در سال جاری با شدت و ضعف بیشتری ادامه خواهد یافت. تداوم این جنگ تعرفه‌ای بر رشد و افزایش جاسوسی اقتصادی میان قدرت های جهانی منجر می‌شود.

*در سال ۹۷ قیمت دلار در بازار ایران به ۱۹ هزار تومان هم رسید که با تلاش‌های دولت کاهش یافت، اما با توجه به مشکل بزرگی که در اقتصاد ایران وجود دارد یعنی کاهش فروش نفت و دشواری وصول مطالبات فروش نفت، ممکن است کسری بودجه عظیمی را به وجود آورد. در ادامه احتمال ایجاد تورم بسیار بالا و رکود شدید در سال ۹۸ پیش بینی می‌شود. این موارد جامعه اقتصادی کشور را بسیار نگران کرده است.

*بسیاری از دیدگاه‌های خوشبینانه درباره سال ۹۸ در سال ۹۱ هم با قرائت رسمی بیان شد و اکنون هم بیان می‌شود. مثلا گفته می‌شود که اقتصاد ایران تحریم را تجربه کرده و حالا آمادگی بیشتری دارد، اما به هیچ وجه به آن سوی مسئله توجه نمی‌شود که نحوه فرار ایران از تحریم‌ها هم توسط آمریکایی‌ها تجربه شده و اکنون آمریکا با یک سازمان بسیار قدرتمند (با حضور سیا، وزارت خزانه داری، وزارت خارجه و وزارت دفاع) در پی بستن فضاهای فرار ایران از تحریم هاست.