میمند شهربابک؛ روستایی صخره‌ای در کرمان
در ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهربابک استان کرمان، روستایی زیبا و تماشایی درهای خود را به روی گردشگران داخلی و خارجی گشوده و دل از آن‌ها برده است؛ روستایی با معماری صخره‌ای و مردمانی مهربان و مهمان نواز که میمند نام دارد. نامی که با مرور فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران، به چشم تان می‌خورد و ردای غرور را بر تن تان می‌نشاند.
وبسایت کارناوال: پیش از آنکه شهر‌ها یکی یکی در سرزمین مان شکل بگیرند سکونتگاه‌های کوچکتری در گوشه گوشه این مرز و بوم به وجود آمدند. هر یک از این سکونتگاه‌ها شکلی خاص داشتند و محلی برای تشکیل یک اجتماع بودند. ساختار زمین، آب و هوا و شیوه زندگی عواملی بودند که چهره متفاوتی به هر روستا می‌بخشیدند. برخی از این روستاها در قلب کوهستان شکل گرفتند و به شکل پلکانی در آمدند، برخی در مناطق پرباران ایجاد شدند و پس از مدتی به استفاده از سقف شیروانی برای خانه‌ها روی آوردند. در این میان عده‌ای هم بودند که ترجیح دادند در میان عناصر طبیعی به زندگی ادامه دهند و به جای ساخت و ساز، مکان‌های مناسبی همچون غار‌ها را در دل طبیعت یافتند.
شاید سال‌ها از دوره غارنشینی انسان گذشته باشد و با شکل گیری آسمان خراش‌ها و ویلا‌ها و ساختمان‌های مدرن، کسی تصورش را هم نمی‌کند که کسی در غار به زندگی ادامه دهد؛ اما کافیست راه تان را به سمت استان کرمان کج کنید و در حوالی شهربابک به سراغ روستای میمند بروید تا چیزی شبیه به غار‌های مسکونی را در آن ببینید. امروز در این مطلب سفری به روستای صخره‌ای میمند خواهیم داشت؛ جایی که خانه‌ها در دل کوه تراشیده شده اند و فضا‌هایی متفاوت را در اختیار ساکنان شان قرار می‌دهند. روستایی که پس از هزاران سال هنوز هم میزبان انسان‌هایی است که در آن به زندگی ادامه می‌دهند.
چرا روستای صخره‌ای میمند؟
- نام این روستا در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و منظر فرهنگی آن در این فهرست به ثبت رسیده است.
- از معدود روستا‌های صخره‌ای در دنیاست که انسان‌ها هنوز هم در آن زندگی می‌کنند.
- جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متعددی دارد.
- امکانات رفاهی و گردشگری خوبی در این روستا تعبیه شده است که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
- روستای میمند یکی از روستا‌های تاریخی جهان است که هنوز روابط سنتی زندگی را می‌توان در آن دید.
- تعامل انسان و طبیعت به خوبی در این روستا قابل مشاهده است.
آشنایی با روستای صخره‌ای میمند؛ میراث ایران در فهرست جهانی یونسکو
در ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهربابک استان کرمان، روستایی زیبا و تماشایی درهای خود را به روی گردشگران داخلی و خارجی گشوده و دل از آن‌ها برده است؛ روستایی با معماری صخره‌ای و مردمانی مهربان و مهمان نواز که میمند نام دارد. نامی که با مرور فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران، به چشم تان می‌خورد و ردای غرور را بر تن تان می‌نشاند.
هر چند نمونه‌های معماری صخره‌ای در دیگر کشور‌ها نیز دیده می‌شود؛ اما هیچ کدام به پای میمند نمی‌رسند و جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری این روستا را ندارند. مهم‌ترین شاخصه میمند جریان زندگی در آن است؛ اگر این روستا را با مواردی، چون دهکده کاپادوکیه (Cappadocia) در ترکیه مقایسه کنیم مسکونی بودن خانه‌ها به خوبی خودش را نشان می‌دهد؛ ویژگی خاصی که در کمتر روستای صخره‌ای دیگری از این نوع به چشم می‌خورد. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۲۲۴۰ متر است و وسعت آن به ۴۲۰ کیلومتر مربع می‌رسد.
برای شناخت این روستا و جاذبه هایش روز‌ها و ساعت‌ها وقت نیاز است؛ ما در ادامه به شما می‌گوییم که چه جاذبه‌هایی را در این روستا خواهید دید تا در انتخاب درست مقصد دچار سردرگمی نشوید...
منظر فرهنگی میمند؛ مردم و جریان زندگی
میمند به واسطه منظر فرهنگی نابش توانسته به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یابد؛ اما وقتی از منظر فرهنگی سخن می‌گوییم دقیقا به چه چیز‌هایی اشاره داریم؟ این چیزی است که در این قسمت به بررسی آن می‌پردازیم و می‌بینیم که چرا منظر فرهنگی یک روستا باید تا این حد اهمیت داشته باشد.
منظر فرهنگی چیست؟
وقتی از منظر فرهنگی سخن می‌گوییم به منظومه پیچیده‌ای از پدیده‌های مختلف اشاره داریم که در یک گستره جغرافیایی پراکنده اند. این پدیده‌ها یا از انسان متاثر شده اند و یا بر او تاثیر گذار بوده اند. به عبارت دیگر هر چه در یک محدوده در تعامل با انسان پدید آید و یا در اثر دخالت انسان دچار تغییر شکل و ماهیت شود، عنصری از یک منظر فرهنگی به شمار می‌آید.
منظور از منظر فرهنگی میمند چیست؟
منظر فرهنگی میمند علاوه بر روستای میمند شامل روستا‌های کوچک و بزرگ دیگری است که همگی از شرایط جغرافیایی و اقلیمی یکسانی برخوردارند. بخش شمالی منظر فرهنگی میمند به کوه‌های پورکان محدود می‌شود که بیش از ۲۵۰۰ متر ارتفاع دارند قسمت جنوبی، اما دشت‌های وسیعی است که شهر‌هایی همچون شهربابک و خاتون آباد را در خود دارند.
رودخانه‌های جاری در منظر فرهنگی میمند جریان‌های فصلی هستند که از کوه‌های شمالی سرچشمه می‌گیرند و تا دشت‌های جنوبی ادامه دارند. چهار رودخانه اصلی که در فصل بهار و ماه‌های پربارش آب دارند عبارتند از: مورنگ، لاخیس، لاخورین و کرم که همگی نقش مهمی در جانمایی سازه‌های خدماتی مانند آسیاب‌ها و حوض انبار‌ها داشته اند.
یکی از ویژگی‌های مهم روستای میمند، وجود جریان زندگی در آن است؛ چیزی که در هیچ روستای صخره‌ای دیگری از این نوع نمی‌بینید. با کمی دقت می‌فهمیم که پدیدآورندگان این دیار موقعیت روستا و منطقه پیرامونی آن را به خوبی می‌شناخته اند و عناصر طبیعی ارزشمند از جمله آب‌ها، پوشش گیاهی و بستر طبیعی زمین را به خوبی مورد بررسی قرار داده بودند. آن‌ها به بهترین شکل به طبیعت و عناصر طبیعی مربوط به آن توجه داشته و کمترین دخل و تصرف و آسیب به طبیعت اطراف را وارد کرده اند. به همین دلیل با گذشت سالیان بسیار هنوز هم طبیعت منطقه بکر است و زیبایی آن هر کسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخورد آگاهانه و تعامل خوب و ساده انسان با محیط پیرامون خود باعث شده تا مجموعه‌ای بی نظیر خلق شود. تعامل میان انسان و طبیعت را می‌توان به وضوح در تمامی ابعاد زندگی اهالی میمند دید و لمس کرد؛ ابعادی، چون خوراک، پوشاک، صنایع دستی و ابزار زندگی روزمره، مصالح و شیوه ساخت و ساز، معماری، فضا‌های زندگی، شیوه زندگی، معیشت و حتا رفتار مردم.
برای همین است که میمند به عنوان یک منظر فرهنگی اهمیت دارد؛ جایی که گفتگوی انسان با طبیعت را به شکلی خارق العاده به نمایش گذاشته است و با پشت سر گذاشتن سرد و گرم روزگار هنوز هم اصالت و راهکار‌های همزیستی مسالمت آمیز با طبیعت را مورد توجه قرار می‌دهد. مردم آن قدر به سنت‌های خود پای بندند که هنوز هم سه دوره در یک سال به زندگی کوچ نشینی می‌پردازند و یک دوره را در این روستا به سر می‌برند. روستای دستکند میمند بخش زمستان‌نشین این کوچ به شمار می‌رود و اوایل آبان تا اوایل دی ماه میزبان مردم می‌شود. در این دوره فعالیت‌هایی، چون گلیم بافی و رسیدگی به دام‌ها کم و بیش صورت می‌گیرد؛ مردم بیشتر ترجیح می‌دهند از آذوقه‌های ذخیره شده استفاده کنند و در پناه گرمای خانه‌های شان باشند.
مردم با آمدن بهار دوباره به مراتع و دشت‌ها باز می‌گردند تا در کنار دام خود در سرآغل‌ها به دامداری مشغول شوند. تابستان هم فصل مراجعه به مزارع و باغ هاست و همه به جمع آوری محصولات می‌پردازند؛ محصولاتی، چون پسته وحشی، بادام وحشی، بادام، گردو و زیره و .... همین کوچ سه‌ای دوره میمند و مجموعه بستر طبیعی و اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی آن است که منظر فرهنگی نیمه بیابانی را شکل می‌دهد؛ منظری که در نوع خود بی نظیر است و همه را حتا از آن سوی مرز‌ها انگشت به دهان گذاشته است. میمند می‌تواند یکی از بهترین مراجع برای تحقیق در خصوص فرهنگ ایرانیان قدیم نیز باشد.
تاریخچه روستای میمند
با وجود تاریخی بودن روستا، هنوز نظریه‌ای قطعی در مورد قدمت آن بیان نشده است؛ اما بسیاری از کارشناسان پیشینه آن را بین ۸ تا ۱۲ هزار سال می‌دانند. نقوش سنگ نگاره موجود در منطقه که قدمت آن را به ۱۲۰۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند یکی از شواهد این کارشناسان است. لورواگوران- باستان‌شناس ایتالیایی- با بررسی سنگ نگاره‌های یافته شده، عمر تمدن در میمند را حدود ۶ تا ۱۲ هزار سال بیان می‌کند. یک هیات فرانسوی در حدود ۳۵ سال پیش سنگ نگاره‌هایی با نقوش شکار در ۸ کیلومتری جنوب میمند را مورد بررسی قرار دادند و قدمت این روستا را ۱۲۰۰۰ سال تخمین زدند.
مدارک قطعی‌تر در رابطه با تاریخ میمند سفال‌های به دست آمده از دژ میمند هستند که بر اساس بررسی‌های معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی به ۲ تا ۳ هزار سال پیش تعلق دارند. سنگ نگاره‌ها و نقوش صخره‌ای موجود در این منطقه، با صحنه‌های شکار، قدمت میمند را به چندین هزار سال پیش باز می‌گردانند. ناگفته نماند که نمونه‌های مربوط به دوره‌های مختلفی از جمله اشکانی، ساسانی و اسلامی نیز در منطقه یافت شده اند. جستجو و بررسی در این زمینه همچنان ادامه دارد تا اطلاعات دقیق تری در مورد تاریخچه روستا به دست آید. بد نیست بدانید که در ۶۵ سنگ نگاره یافت شده از میمند و اطراف آن، نقوش متعددی به چشم می‌خورد از جمله صحنه‌هایی از شکار، جنگ، نقوش حیوانات نظیر سگ، اسب و بز؛ اما دو نمونه از این نقوش، از سنگ نگاره‌های بی‌نظیر در کشور به شمار می‌روند که یکی از آن‌ها نقشی رنگین است و دیگری تصویری از صحنه شکار با تیر و کمان را نمایش می‌دهد.
انگیزه ساخت این روستا چه بوده است؟
هنوز هیچ کس نمی‌داند که این مجموعه چگونه و به دست چه کسانی ساخته شده و انگیزه آن‌ها از ایجاد این اثر چه بوده است؛ اما باز هم این روستا جذابیت خاص خود را دارد.
در این میان دو نظریه در مورد انگیزه ساخت این روستا توسط کارشناسان مطرح شده است:
مجموعه میمند در قرون هشتم و هفتم پیش از میلاد توسط گروهی از اقوام آریایی ساخته شده است؛ دقیقا زمانی که قوم ماد در غرب ایران به ساخت نمونه‌هایی از معماری صخره‌ای مشغول بود و امروزه آثاری از آن‌ها دیده می‌شود. در اینجا این احتمال مطرح است که بنا‌های صخره‌ای میمند از اعتقادات آیین مهرپرستی نشات گرفته باشند چرا که یکی از ارکان این آیین، شکست ناپذیری و جاودانگی پدیده‌ها بود و همین باور موجب قداست کوه‌ها در میان مردم شد. گفته می‌شود که معماران و حجاران میمندی باور‌های مربوط به آیین خود را -که مهرپرستی بود- در معماری این سکونتگاه پیاده کرده اند. این روستای صخره‌ای و دستکند یادآور روزگاری است که انسان‌ها خدایان خود را در ارتفاعات جستجو می‌کردند چرا که کوه به عنوان استواری و توان و پایداری و اراده در نظر گرفته می‌شد. بی شک این سکونتگاه دستکند از نخستین سکونتگاه‌های بشری در ایران است و قدمت آن به دورانی باز می‌گردد که هنوز ایرانیان مهرپرست بودند و کوه‌ها برای شان قداست خاصی داشت. آن‌ها در دل سنگ‌ها پیش رفتند و اثری کم نظیر را خلق کردند که هنوز هم نماد عزم و اراده و اقتدار اجداد ایرانی محسوب می‌شود. عده‌ای از محققان معتقدند مهرپرستان از این غار‌های دست کند تنها برای عبادت و دفن مردگان بهره می‌بردند؛ اما بعد از مدتی بنا به شرایط آب و هوایی و یا هر عامل محیطی دیگری به ناچار در آن‌ها سکنی گزیدند. فنجان‌هایی نیز در میمند کشف شده که تصاویر حک شده روی آن‌ها صحنه‌هایی از زایش دارند. گویا از این محل برای نیایش الهه یا ایزد باروری استفاده می‌شده است.
بر اساس نظریه‌ای دیگر میمند به قرون دوم و سوم میلادی تعلق دارد. در زمان اشکانیان قبایل کوچ نشین در بخش جنوبی کرمان به قسمت‌های مختلف کوچ می‌کردند. در اواخر این دوره و اوایل دوره ساسانیان متوجه نقاط خوش آب و هوا شدند و این مکان‌ها را برای سکونت برگزیدند. محلی موسوم به دژ میمند وجود دارد و در آن بیش از ۱۵۰ اتاق مدور سنگی به چشم می‌خورد که گویا دخمه‌هایی برای قرار دادن مردگان (استودان) بودند. وجود این سازه صحت این نظریه را تقویت می‌کند چرا که موقعیت این استودان‌ها نشانه‌هایی از دوران ساسانیان دارد. طبق سنت آن زمان، دخمه‌ها باید در منطقه‌ای کوهستانی و به دور از شهر و محل سکونت ساخته می‌شدند و فاصله این دخمه‌ها با میمند کاملا حساب شده است.
میمند در گذر تاریخ
میمندِ امروزی، دوره‌های تاریخی متعددی را پشت سر گذاشته تا به شکل کنونی خود در آمده است. پیش از این گفتیم که اطلاعات دقیقی از چگونگی شکل گیری روستا در دست نیست؛ اما با توجه به شواهد موجود می‌توان مراحل زیر را برای شکل گیری میمند امروزی در نظر گرفت:
مرحله اول: استقرار‌های کوچک در قلعه‌های مسکونی
قدیمی‌ترین شواهد شناخته شده در مورد حضور انسان در قلعه‌های میمند به سده ششم قبل از میلاد مربوط می‌شود که همزمان با حکومت هخامنشیان بر این سرزمین بوده است. این شواهد دو قطعه سفال هستند که یکی از محوطه قلعه میمند و دیگری از قلعه‌ای به نام مرج به دست آمده است و هر دو جریان زندگی را بازگو می‌کنند. سفال قلعه میمند به کوزه یا خمره‌ای برای نگهداری مواد غذایی مربوط است و سفال قلعه مرج به یک ظرف تنگ مانند تعلق دارد و نقوشی هندسی روی آن دیده می‌شود.
حضور جوامعی در حدود ۲۵۰۰ سال پیش در قلعه مرج را می‌توان توجیه کرد؛ این قلعه در فاصله کمی از یک راه اصلی واقع شده که شهربابک را به رفسنجان و رودان متصل می‌کرده است. ویژگی‌های طبیعی محل قرارگیری قلعه مرج نیز وجود سکونت در آن را توجیه می‌کند.
اما داستان قلعه میمند کاملا متفاوت است و نمی‌توان سکونت در آن را در نتیجه نزدیکی به راه اصلی دانست. قلعه سرگله در ۵ کیلومتری شمال شرق قلعه میمند نیز وضعیتی مشابه را دارد. وسعت اندک این قلعه‌ها و ویژگی‌های زمین شناختی آن‌ها حکایت از آن دارد که سکونت در آن‌ها به ناچار و از روی اضطرار صورت گرفته است. رودخانه‌های جاری در پای این قلعه‌ها آب ساکنان را تامین می‌کردند و زمین‌های حاصلخیز اطراف آن‌ها نیز جای خوبی برای کشاورزی بوده اند. شیب به نسبت تند زمین نیز به ساکنان قلعه کمک می‌کرده تا به خوبی از خود دفاع کنند. در نتیجه آب، غذا و امنیت موجب تداوم سکونت در این قلعه‌ها شد.
مرحله دوم: کوچ روی و چادرنشینی در سایه مدیریت یکجانشینان
نتایج پژوهش‌های باستان شناسان در این منطقه، وجود محوطه‌هایی با آثار مربوط به پس از هخامنشی را تایید می‌کنند. فراوانی سفال، نبود شواهد معماری و انباشت سنگ‌ها در محوطه‌هایی با نام‌های لاخورین، تل ریگ، تل قلعه گلاب و سنگ آباد و وجود آثاری از دوران اشکانی، ساسانی و اوایل اسلام نشان دهنده این است که منطقه میمند در طول دوره‌های یاد شده، پذیرای کوچ نشینان بوده است. نبود نشانه‌های ساخت و ساز و معماری و پراکندگی سنگ‌ها به این معناست که چادرنشینان روز‌ها و ماه‌هایی از سال را در این مناطق سپری می‌کردند و با تغییر فصل بار خود را می‌بستند و جا به جا می‌شدند.
همزمان با حضور کوچ نشینان در منطقه میمند، قلعه‌های مرج و میمند و سرگله و محوطه تل عمارت در ۹ کیلومتری جنوب شرق روستا نیز سکونتگاه مردم بوده اند. وجود بقایای بنا‌های یادمانی در قلعه‌های مذکور و آثار ساخت و ساز در تل عمارت حاکی از حضور مردمی در دوران اشکانی، ساسانی و احتمالا اوایل دوره اسلامی است که به جای کپر و چادر در ساختمان‌هایی مجلل سکونت داشتند. احتمالا این افراد از ثروتمندان بودند و جایگاه اجتماعی بالاتری نسبت به کوچ نشینان داشتند و در این سکونتگاه‌ها جوامع کوچ‌رو را مدیریت می‌کردند.
کوچ نشینان نیز چادر خود را در جایی برپا می‌کردند که بتوانند با این مراکز ارتباط برقرار کنند. البته در مورد این ارتباط اجتماعی شواهد باستان شناسی کافی وجود ندارد؛ اما می‌توان این احتمال را مطرح کرد که جوامع یکجانشین در ازای تامین امنیت و مدیریت کوچ نشینان از محصولات دامی آن‌ها استفاده می‌کردند. دامداری و محصولات دامی کوچ نشینان پایه اصلی معیشت افراد ساکن در منطقه میمند بود و کشاورزی در مقیاسی محدود رواج داشت.
مرحله سوم: شکل گیری روستاها
در پی اتفاقات قرن‌های چهارم تا دهم هجری در منطقه شهربابک، (حمله اعراب، شورش طوایف مغول، غارت شهربابک و توابعش توسط ازبکان و.) گروه‌هایی از جوامع یکجانشین و کوچ‌رو به سمت ارتفاعات شمالی شهربابک یعنی میمند آمدند. می‌توان احتمال داد که این منطقه پناهگاه کسانی بوده که از شَرِ مهاجمان فرار می‌کردند و به سوی ارتفاعات می‌رفتند. این مهاجران در جستجوی نقاط امنی برای سکونت بودند؛ پس امتداد دره‌ها را در پیش گرفنتد و نقاطی در انتهای دره‌ها و بالادست رودخانه‌ها را برای اقامت انتخاب کردند. سه نقطه در منطقه میمند بهترین شرایط را برای سکونت این افراد داشت: پیش استا، لاخورین و میمند. این سه نقطه، هم در میان ارتفاعات محصور بودند و هم پناهگاه‌هایی غار مانند داشتند که مناسب‌ترین محل برای پناهندگان به شمار می‌رفتند.
جنس اغلب کوه‌های میمند از توف (خاکستر آتش فشانی) است که لایه‌هایی از کنگلومرا (سنگ دانه درشت) به صورت افقی در برخی نقاط آن گسترده شده است. عوامل فرسایشی مانند باد و باران بر لایه‌های نرم توف که در زیر کنگلومرا قرار دارند اثر تخریبی بیشتری داشته و باعث شده تا حفره‌های کوچک و بزرگی در دامنه کوه‌های میمند پدید آید.
ساختار نعلی شکل میمند و لاخورین و ارتفاع زیاد پیش استا، بهترین شرایط را برای دفاع ایجاد می‌کرد. با افزایش جمعیت در این خانه‌های طبیعی به مرور مردم حفره‌های طبیعی را گسترش دادند. گرچه هنوز هم تاریخ دقیق نخستین استقرار انسان در میمند مشخص نیست؛ اما معلوم است که پناهگا‌های کوچک و کم جمعیت به مرور گسترش پیدا کرده و به روستا‌هایی با خانه‌های دست کند تبدیل شده اند. از آنجا که در آن دوران هنوز ساکنان زیرساخت‌های لازم برای کشاورزی در شیب و سیستم انتقال آب از رودخانه و ... را نداشتند، دامداری به شیوه غالب معیشت مردم تبدیل شد.
قلعه‌هایی هم که از دوره‌های قبل به جا مانده بودند همچنان نقش نهاد‌های دفاعی را داشتند و وظیفه شان تامین امنیت بود. برج‌های مشرف به روستاها بر امنیت آن‌ها می‌افزودند و حیات شان را تضمین می‌کردند. این برج‌ها هر یک نامی داشتند و بر اساس کسی که در آن‌ها نگهبانی می‌داد خوانده می‌شدند مثلا برج عباس.
در میان این روستا‌های تازه شکل گرفته، میمند، راه توسعه را با سرعت بیشتری پیمود و دلایل آن هم از این قرار بود:
- رودخانه‌ای که از جوار میمند می‌گذشت، هم آب شرب ساکنان را تامین می‌کرد و هم رونق کشاورزی را رقم می‌زد.
- کرانه‌های رودخانه مناسب‌ترین مکان برای کشاورزی بودند.
شرایط زمین شناختی میمند به گونه‌ای بود که بهترین شرایط را برای دفاع داشت. میمند از هیچ نقطه‌ای قابل دسترس نبود مگر معبر جنوبی که آن هم تحت مراقبت قلعه میمند قرار داشت. برج‌های میمند نیز امنیت این روستا را تضمین می‌کردند.
در اواخر قرن دهم هجری بود که میمند به یک مرکز جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در منطقه تبدیل شد و نقش یک پایانه را به خود گرفت؛ از یک سو مبدا و منشا تولید محصولات دامی، کشاورزی و نیروی نظامی بود و از سوی دیگر مقصد پناه جویان بود. توسعه میمند منجر به افزایش جمعیت در این سکونتگاه شد؛ اما این جمعیت نیاز به منابعی برای تامین نیازهایش داشت و این نیاز جز با توسعه روستا برطرف نمی‌شد.
مرحله چهارم: توسعه روستا
در طی قرن‌های دهم تا دوازدهم هجری قمری افزایش ناگهانی جمعیت و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در میمند رخ داد. بررسی‌ها حکایت از آن دارند که این دوره مصادف با دوران حکومت صفویان بر ایران است که حدود ۲۵ گورستان از این دوره در منطقه شناسایی شده است. بهره‌گیری از سنگ‌های مرمر مرغوب و وجود هنر‌هایی همچون خوشنویسی و سایر تزیینات حکایت از توسعه و رونق فرهنگی - اقتصادی منطقه در قرن‌های دهم تا دوازدهم هجری دارد. بیشترین تراکم این گورستان‌ها پیرامون پنج روستای میمند، کرم، مرج، گلاب و چنار به چشم می‌خورد و توزیع جمعیت را در آن‌ها نشان می‌دهد.
در روستا‌های کرم، مرج، گلاب و چنار خانه‌هایی وجود دارند که دست کند نیستند؛ اما سبک فضا‌های داخلی روستای میمند را دارند. این مساله بیانگر آن است که در این بازه زمانی تعدادی از خانواده ها، میمند را ترک کرده و راهی دره‌های همجوار شده اند. آن‌ها نقاطی را برای سکنی برگزیده اند که نزدیک رودخانه قرار داشته و از امکانات خوبی برای زندگی برخوردار بوده اند. آن‌ها دانش کشاورزی را از میمند به نقاط دیگر بردند و همین مساله موجب گسترش باغ‌ها در اطراف میمند شد. وجود آسیاب‌ها در این مناطق نیز این جابه جایی را تایید می‌کند.
آسیاب‌های میمند متعلق به عصر صفوی اند و مانند دیگر آسیاب‌های شناخته شده در مرکز ایران دارای سه بخش نهر، تنوره و ساختمان اصلی بوده اند و تاسیسات مکانیکی و انبار را شامل می‌شدند. تاسیس و توسعه این آسیاب‌ها همزمان با افزایش جمعیت رخ داد تا نیاز‌های ساکنان به آرد برطرف شود. نکته جالب وجود بیشترین آسیاب‌ها در کنار رودخانه‌ای است که از کنار میمند می‌گذرد و این خود شاهدی بر مرکزیت اقتصادی میمند در آن دوره است.
گرچه در این دوران دامداری از میان نرفت؛ اما نمی‌توان منکر گسترش چشمگیر کشاورزی در این بازه زمانی شد. از قرن دوازدهم تا چهاردهم هجری ارتباط میمند با شهربابک تقویت شد و میمندی‌ها بیشتر نیروی نظامی شهربابک و منطقه غرب کرمان را به خود اختصاص دادند. در نتیجه شهربابک تامین امنیت را بر عهده گرفت و همین امر موجب متروک شدن قلعه‌های دفاعی منطقه شد.
مرحله پنجم: افول کشاورزی و توسعه دامداری
در اواخر دوران قاجار بود که دامداری در میمند گسترش یافت و کشاورزی اهمیت خود را کم کم از دست داد. این مساله را می‌توان از دو اتفاق فهمید:
- آسیاب‌ها یکی پس از دیگری متروکه شدند.
- اقامتگاه‌هایی با عنوان آغل یا سرآغل در بخش‌های پایین‌تر شکل گرفتند.
از این دوره دامداری تبدیل به پایه اصلی معیشت شد و کشاورزی به عنوان مکمل به حیات خود ادامه داد. کلبه‌هایی که در صد سال گذشته در کنار باغ‌ها و مزارع ایجاد شده بودند نیز به عنوان سکونتگاه‌های ییلاقی مورد استفاده قرار گرفتند. دامدارانی که در چهار ماه اول سال در سرآغل‌های دشت بودند، چهار ماه دوم را در کلبه‌های مناطق مرتفع سپری می‌کردند. آن‌ها خانه‌هایی نیز در روستا داشتند و چهار ماه سوم را به این مکان‌ها پناه می‌بردند. می‌توان سرآغل‌ها را منشا ایجاد مجموعه‌ای از عوارض فرهنگی در میمند دانست. کاهش منابع سطحی آب که منجر به از میان رفتن کشاورزی شده بود مشکلی برای تامین آب شرب دام‌ها نیز به شمار می‌رفت. مردم برای غلبه بر این مشکل در مسیر رودخانه ها، آب انبار‌ها را شکل دادند تا آب جاری را ذخیره کرده و مورد استفاده قرار دهند.
گسترش آغل‌ها منجر به شکل گیری شبکه در هم تنیده‌ای از راه‌ها شد. این راه‌ها ارتباط بین آغل‌ها با مراتع، روستاها، منابع آب، راه‌های اصلی، شهر‌ها و آغل‌های دیگر بودند. این راه‌ها به شکل خط‌های راست و فاقد پوشش گیاهی هستند که رنگی روشن‌تر و سطحی پایین‌تر از محیط اطراف خود دارند. هر قدر این خطوط عریض‌تر و عمیق‌تر و کم رنگ‌تر باشند استفاده از آن‌ها بیشتر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که تا حدود نیم قرن اخیر، بیشترین ارتباط آغل‌ها با روستاها برقرار بوده است چرا که تعدادی از اعضای خانواده در آغل‌ها و تعدادی دیگر در روستاها حضور داشتند. با رونق گرفتن دو شهر خاتون آباد و شهربابک و زوال کشاورزی در روستاها، مردم راهی این شهر‌ها شدند و کم کم از جمعیت روستاها کاسته شد. امروزه مالکان دام‌های سرآغل‌های میمند ساکن شهر‌های خاتون آباد و شهربابک هستند. ارتباط میان سرآغل‌ها با شهر‌ها جایگزین ارتباط روستاها و سرآغل‌ها شده و روستاها نقش کم رنگی در مدار روابط اقتصادی منطقه دارند.
معماری میمند
میمند به واسطه ساختار خانه هایش بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. این سکونتگاه به دلیل استحکام بی مثالش کمتر در طول تاریخ تحولات کالبدی و اجتماعی را به خود دیده است و بیشترین تغییرات آن به چند دهه اخیر مربوط می‌شود. روستا در دل تپه‌ها قرار دارد و تا نزدیکی ورودی هیچ نشانه‌ای از آن را نمی‌بینید. چند برج دیدبانی (قلعه)، با پلان دایره‌ای شکل بر فراز تپه‌های مجاور روستا دیده می‌شود که از آن‌ها می‌توان دژ میمند را دید. احتمالا اهالی روستا از طریق این برج‌ها با دژ ارتباط داشتند و بدین وسیله از هجوم دشمنان باخبر می‌شدند. استودان‌ها بر بلندای این ناهمواری‌ها دیده می‌شوند. نقاط خاصی در روستا وجود دارند که به آن‌ها «رخنه» می‌گویند و دسترسی از بام میمند به روستا از طریق آن‌ها امکان پذیر است.
در ادامه معماری این روستا را با نگاهی دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌دهیم:
استفاده از روش دست کند
هیچ خانه‌ای در بافت این سکونتگاه از روی هم گذاشتن سنگ و آجر و... به وجود نیامده و به عبارتی هیچ ساخت و سازی در فضای باز صورت نگرفته است. انبوهی از خاک برداشت شده تا میمند به شکل یک سکونتگاه در آید؛ انسان توده‌هایی را از زمین برداشته و به پیش رفته است تا بدون نیاز به خشت و آجر و ملات، چنین شاهکاری را خلق کند. همان گونه که گفتیم خانه‌ها در دل صخره‌هایی از جنس توف (خاکستر آتش فشانی) قرار دارند و سقف هر خانه کف خانه دیگر را تشکیل می‌دهد. توف در زیر لایه‌هایی از کنگلومرا (سنگ دانه درشت) قرار دارد و باد و باران باعث شده تا حفره‌های کوچک و بزرگی در دامنه کوه‌ها شکل بگیرد و بعد‌ها انسان آن را گسترش دهد.
کوچه‌های روستا
در روستای میمند کوچه‌ها معنای دیگری دارند. این مسیر‌ها بر بدنه شیبدار تپه‌های غربی و شرقی و به صورت خطوط کمرنگ دیده می‌شوند و نمی‌توانند ثابت باشند؛ چرا که با حرکت قطعه سنگ‌ها از بالادست و دخالت اهالی مدام در حال تغییر هستند و در لابه لای حفره‌های مسکونی بدون پیروی از نظم خاصی جا به جا می‌شوند. در این صورت می‌توان گفت که در روستای صخره‌ای میمند کوچه یا معبری وجود ندارد و کوچه‌های این روستا مسیر‌های افقی هستند که در دل تپه‌ها به عمق می‌روند و در انتها به منازل می‌رسند.
کیچه
یک واحد خانه در اینجا «کیچه» نام دارد که ممکن است دو تا پنج طبقه و شامل یک یا چند اتاق و اصطبل باشد. همه این فضا‌ها یک ورودی مشترک دارند و ممکن است در پاگرد، درِ طویله در یک سو و درِ اتاق نشیمن در سوی دیگر به چشم بخورد. ساختار همه کیچه‌ها شبیه هم نیست و اندازه و تعداد اتاق‌ها در آن‌ها متفاوت است. به طور کلی ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق در روستای میمند شهربابک وجود دارد که عمود بر خطوط تراز زمین و در امتداد دامنه‌های ناهمواری روستا ایجاد شده اند.
کیچه‌ها به شکل بریدگی‌هایی به صورت شکاف‌های افقی هستند که طول آن‌ها به ۶ تا ۹ متر می‌رسد. انتهای کیچه فضایی ایوان مانند به نام دالان وجود دارد که مهم‌ترین عنصر به شمار می‌آید و اغلب امور روزمره خانواده در آن انجام می‌شود. در اطراف هر کدام از دالان‌ها بین یک تا پنج خانه صخره‌ای شکل گرفته است. این خانه‌ها به شکل پلکانی و یک در میان روی هم قرار دارند و هیچ کدام از آن‌ها با یکدیگر برخوردی پیدا نمی‌کند. کیچه‌های زیرین بیشتر از کیچه‌های طبقات بالایی از هم فاصله دارند. فضای داخلی خانه‌ها مربع مستطیل یا مدور است و نور آن‌ها از ورودی کوتاهی با ارتفاع ۷۵ تا ۷۶ سانتی متر تامین می‌شود. پایین ورودی منازل از سطح کیچه یک برجستگی به ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر دارد که از ورود آب و خاک به داخل منازل جلوگیری می‌کند.
در این سکونتگاه به همه نیاز‌های انسان توجه شده است و سازندگان اتاق، تاقچه‌ها در اندازه‌های گوناگون برای جای رخت خواب، ظروف، صندوق، چراغ و … را کنده اند. کنار دیوار‌های خانه‌های میمند گنجه یا صندوقچه‌ای وجود ندارد چرا که حفره یا تاقچه با کندن ایجاد شده است و اهالی می‌توانند اشیا و لوازم را در آن‌ها گذاشته و یا از آن‌ها بیاویزند. کلیدون (مغزی امروزی در) در دیوار کنار در قرار دارد و کلید را درون آن می‌گذارند تا زبانه را پشت در قرار دهند.
اتاق‌ها
شکل ورودی اتاق‌ها با مدل بدن انسان انطباق دارد و عرض ورودی در قسمت پایین ۶۵ تا ۸۰ سانتی متر است. اتاق با پرده از پستو جدا می‌شود و برخی از تاقچه‌ها نیز با پرده‌های پارچه‌ای پوشیده شده اند. اندازه اتاق‌ها از نظر هندسی از هیچ نظمی پیروی نمی‌کنند و ساختاری کاملا متفاوت با یکدیگر دارند. یک اتاق ۳*۴ به بلندی ۱.۹۰ تا ۲.۱۰ متر، معمولی به حساب می‌آید و وسعت بزرگترین کیچه نیز از ۹۰ متر مربع بیشتر نمی‌شود. برای پوشاندن کف خانه‌ها از نمد، مخشیف (۱)، گلیم یا قالیچه به اندازه‌های متفاوت ۱.۵۰ در ۱ و ۱.۴۰ در ۱.۸۰ متر استفاده می‌شود.
اتاق‌ها و ایوان‌ها همگی دستکند هستند و ایوان‌هایی با سنگ چین و تیر چوبی نیز در میان آن‌ها به چشم می‌خورد. آبریزگاه‌های میمند را با سنگ و به صورت خشکه چین ساخته اند که مانند استوانه‌های سنگی بر دامنه دیده می‌شوند.
دمای اتاق‌ها و عایق بودن آن‌ها
معمولا خانه‌ها در زمستان ۵ درجه گرم‌تر از بیرون هستند؛ در سال ۱۳۸۳ در بهمن ماه حرارت بیرون ۱۰ درجه سانتیگراد و در درون ۱۵ درجه بود. این درحالی است که در فصول گرم هوای کیچه‌ها خنک‌تر از بیرون است و در خرداد ماه ۱۳۸۴ دمای کیچه‌ها به ۱۸ درجه رسید در حالی که بیرون ۲۴ درجه سانتیگراد بود.
درون اتاق‌ها اجاقی وجود دارد که در زبان محلی به آن «دیدوُن» می‌گویند که به دلیل ساختار خاص روستا نتوانسته اند دودکشی برای آن تعبیه کنند. وجود دیدون در اتاق ها، برپا کردن آتش، سوزاندن هیزم و تهیه غذا در آن‌ها باعث شده تا رنگ سقف و بدنه اتاق‌ها سیاه شود. این امر به عایق شدن اتاق‌ها نیز منجر شده و عمر آن‌ها را افزایش داده است. به طوری که در اتاق‌هایی که آتش افروخته نمی‌شد ریزش خاک سقف را شاهد هستیم.
دیدنی‌های روستای میمند
به واسطه ساختار متفاوت میمند، فضا‌های متفاوتی نیز در آن وجود دارند؛ فضا‌هایی که هر یک دیدنی این مقصد خاص به شمار می‌روند. در ادامه دیدنی‌های این روستا را به شما معرفی می‌کنیم.
نکته مهم:
ذکر این نکته ضروری است که کلیه این دیدنی‌ها توسط مردم بومی اداره می‌شوند و ساعات بازدید مشخصی برای آن‌ها تعریف نشده است. همچنین ورود به آن‌ها هزینه‌ای در بر ندارد.
۱- سرآغل‌ها
سرآغل‌ها مکان‌هایی در جنوب روستای میمند و در مجاورت جاده خاتون آباد هستند که اهالی میمند در دوره خاصی از سال در محدوده آن‌ها به سر می‌برند. ارتباط تنگاتنگ فضا‌ها با فعالیت‌های تولید دام در فصل بهار از ویژگی‌های این مکان است و اهالی در زمان زاد و ولد گوسفندان در محدوده سرآغل‌ها به نگهداری از گوسفندان و بره‌ها و کارهایی، چون جوشاندن کشک، تهیه مواد لبنی و علوفه دادن به گوسفندان مشغول می‌شوند.
حدود ۲۰ سرآغل در میمند ساخته شده است که هر یک به طایفه‌ای خاص تعلق دارد. مالکیت هر آغل به صورت ۶ دانگ متعلق به یک ارباب یا چند ارباب است و اهالی با توافق ارباب از آن‌ها استفاده می‌کنند. بعضی از مردم با خانواده خود در سرآغل‌ها استقرار می‌یابند و در بعضی موارد تنها مرد خانواده در این فضا سکنی می‌گزیند.
در گذشته سرآغل‌های میمند در مجاورت رودخانه قرار داشتند تا به آب دسترسی داشته باشند. آمدن امکانات جدید و سیستم آبرسانی باعث شد تا سرآغل‌های دیگری نیز در دشت شکل بگیرند.
سرآغل‌ها مجموعه‌ای از فضا‌های سکونتی انسانی و دامی هستند که در مجاورت یکدیگر ساخته شده اند. کپر، مَرخانه (فضا‌های انسانی)، کوز و درکوز، کُرم، سول، حوضچه آب، تَل‌گَرد، جیره‌دان و زندان گوسفند عناصر این فضا‌ها هستند.
۲- آبادی‌ها؛ سکونتگاه‌های تابستانه
در کناره رودخانه و در نقاط مرتفع‌تر از روستا، آبادی‌هایی وجود دارند که مردم روستا در فصل تابستان در آن‌ها زندگی می‌کنند. آبادی‌ها در دامنه مشرف به رودخانه قرار دارند؛ قسمت‌های صخره‌ای و غیرقابل کشت مختص فضا‌های مسکونی است و باغ‌ها بر کناره رودخانه شکل گرفته اند.
رسیدگی به باغ‌ها و بردن گوسفندان به چرا از جمله فعالیت‌های این فصل است. عبور و مرور دام‌ها یکی از جالب‌ترین تصاویر در این دوران را شکل می‌دهد و اطراف کپر‌ها مردم به تهیه خشکبار مشغول می‌شوند و جلوه‌ای جالب می‌آفرینند. هر طایفه از طوایف منطقه میمند در آبادی خاص خود سکونت می‌گزیند و جمعیت آبادی‌ها از یک تا چند خانوار متغیر است. حریم ورودی یک خانه را با قرار دادن شاخه درخت یا سنگ چین مشخص می‌کنند و مسیر‌های میان باغ‌ها و مجموعه‌های مسکونی، دسترسی بین رودخانه و فضا‌های مسکونی را فراهم می‌سازند.
معماری آبادی‌ها
قسمت‌های صخره‌ای یا غیر قابل کشت آبادی‌ها به محوطه‌های مسکونی اختصاص یافته اند. سازندگان با مسطح کردن بخشی از زمین یا با ریختن خاک یا سنگ چین کردن، فضا را برای خانه سازی آماده کرده اند و پلکان‌های سنگی ارتباط فضای مسکونی و دامی در امتداد شیب دامنه را میسر می‌کنند. ورودی، کپر، گُمبه، کِلِه، تَل گَرد، پرواربند، خرمن کمری، چهارپاره، کارخانه دوشاب و محوطه سازی عناصر معماری آبادی‌های میمند هستند.
کپر فضای اصلی زندگی در خانه هاست که در اطراف آن طاقچه‌هایی به نام تلواره ساخته شده است تا وسایل زندگی بر روی آن‌ها قرار گیرند. در میان کپر دیدان قرار دارد؛ اجاقی برای آشپزی که در دیوار سنگی پشت آن تاقچه‌های کوچک سنگی برای قرار دادن وسایل مورد نیاز آشپزی تعبیه شده است.
گمبه‌ها اتاق‌هایی هستند که تنها از طریق کپر می‌توان به آن‌ها وارد شد و امروزه تقریبا در اکثر خانه‌ها متروک و بلا استفاده مانده است. این فضا‌ها بیشتر در فصول سرد سال مورد استفاده قرار می‌گیرند و در فصول گرم جایی برای نگهداری وسایل اضافه، رختخواب‌ها و یا حتا دام هستند.
تعداد آبادی‌های موجود در عرصه و حریم منظر فرهنگی میمند به ۳۵ عدد می‌رسد که عبارتند از: بارگو، سرگله، بن لا، بن در، حسین آباد سفلی، حسین آباد علیا، پادژ، پشت کر، پوراز، تیدوئیه، تیلا، حدکنوئیه، حنگر، دربید، درگوئیه، دربنه، ده ظاهر، ده شمس، رزر، رزملک، سرجنگ، غریبان، کل حسین، کلمندوئیه، کموچک، کهنمور، گزگستان، لاخورین، ده آخوند، لاخیس، لاشکورگوئیه، للان، مورنگ، مورنگ رودخانه، مهروکان
۳- حمام میمند
حمام میمند مثل خانه‌های آن در دل سنگ کنده شده است و یکی از عجایب آن به شمار می‌رود. گفته می‌شود این حمام به شکل حمام‌های سنتی خزینه داشته و نکات بهداشتی در آن رعایت می‌شده است. ساختمان این حمام شکل جالب و پیچیده‌ای دارد. کوچه در انتها به دالانی می‌رسد و پس از دالان و درست در وسط آن دری وجود دارد که به رختکن حمام منتهی می‌شود. حوضی در وسط این رختکن و سه سکو در اطراف آن قرار دارد. درِ دیگری رختکن را به صحن حمام مرتبط می‌کند. در پایین صحن خزینه‌ای کنده شده در سنگ به چشم می‌خورد و منفذی هلالی شکل موجب اتصال آن به صحن است تا برداشت آب میسر شود.
در وسط خزینه گودالی وجود دارد که جای قرار دادن دیگ برای گرم کردن آب بوده است. در پایین و پشت این چاله دالانی قرار دارد که درِ آن به خارج حمام باز می‌شود. آتشخانه و محل برافروختن آتش در زیر حمام وجود داشته است. منفذی برای گرم کردن حمام وجود داشته که دود در آن می‌پیچیده و پس از گرم شدن خارج می‌شده است. در طرف راست خزینه حوضی برای شستن پا و آب کشیدن آن قرار داشته و در طرف چپ حمام بریدگی کوچکی برای نظافت و دارو کشیدن بوده است.
شخصی موسوم به حمامی در جلوی خزینه می‌ایستاد و بدن مراجعان را با ظرف آبی خیس می‌کرد. پس از چرک کردن و ریختن آب دوباره و تمیز شدن بدن، فرد می‌توانست برای غسل کردن وارد خزینه شود. او پس از انجام غسل از سمت راست -اتاقی که حوض در آن بوده- خارج می‌شد و پای خود را با آب می‌شست.
امروزه این حمام برق کشی شده، اما در گذشته از این منابع برای تامین نور بهره می‌برده است:
- سوراخ بالای صحن و رختکن که سنگی مرمر بر روی آن قرار دارد. این سنگ نور را در حمام منعکس می‌کند.
- شعله روغن گیاهی به نام «کن تون» یا کنده خشک پوسیده که کمتر دود می‌کند.
- ریشه گیاهی به نام «جلا» که نوعی خار است و از آن کتیرا به دست می‌آورند.
- چراغ‌موشی که در گذشته رواج بسیاری داشته است.
۴- مدرسه
مدرسه قدیم روستا، به شکل واحد‌های مسکونی آن است با این تفاوت که عرض و عمق کیچه بیشتر و مسیر ورود آن عریض‌تر است. هرچه از ابتدای کیچه به سوی عمق آن پیش برویم، کلاس‌ها بزرگتر می‌شوند و ضخامت سقف نیز افزایش می‌یابد. طول کیچه مدرسه حدود ۱۸ متر است و عرض آن از ابتدا تا انتها بین ۱۵ تا ۶ متر تغییر می‌کند.
این مدرسه ۵ فضا دارد که از آن‌ها به عنوان کلاس و دفتر بهره می‌گرفتند. دو فضا در امتداد کیچه و سه تای دیگر در سه طرف ایوان قرار دارند. ارتفاع ایوان به ۳ متر می‌رسد و ابعاد آن ۵/۵×۵/۵ و دارای دو ورودی است. جلوی کیچه مدرسه، حیاط بزرگی به چشم می‌خورد که آن را با سنگ خشکه چین محصور کرده اند و درون آن درختی به نام «تایی» قرار دارد.
۵- مسجد
مسجد میمند در نتیجه تغییرات در یک یا چند واحد مسکونی به وجود آمده است. وسعت این مسجد مدور و نامنظم به حدود ۱۲۰ متر مربع می‌رسد. بعد از عبور از راهرویی به پهنای ۱.۵ متر صحن مسجد را می‌بینید.
سقف مسجد را بر روی ۳ ستون سنگی به ارتفاع ۲ متر استوار کرده اند. آثار و نشانه‌های تیشه حجاران میمندی به خوبی بر در و دیوار‌ها و سقف مسجد دیده می‌شود. آن‌ها با همین کنده کاری‌ها در مسجد تاقچه‌هایی برای قرار دادن کتاب و وسایل و منبر سنگی درست کرده اند. محراب نیز در سنگ تراشیده شده و ارتفاع آن به حدود ۱ متر می‌رسد. در دو سوی ورودی مسجد و در بدنه دیوار طاقچه‌هایی مخصوص قرار دادن کفش وجود دارد. کفش کن حفر شده در جداره ها، دیدان تعبیه شده در کف، ورودی با دو در چوبی و شبستانی به مساحت ۱۰۱ متر مربع متشکل از قسمت‌های مردانه و زنانه و محرابی تراشیده شده در دل سنگ قسمت‌های قابل توجه این مسجد هستند. سه ستون تراشیده شده قسمت مردانه را از زنانه جدا می‌کند.
سقف مسجد تخت است و در قسمت‌هایی از آن صخره‌های دست نخورده وجود دارد که هیبت خاصی به آن بخشیده اند. اتاقی به مساحت ۷.۵ مترمربع در جنوب شرقی این مجموعه وجود دارد که به عنوان انبار وسایل تعبیه شده است.
کف مسجد سنگ‌فرش یا هر گونه پوشش ساختمانی دیگری ندارد و قالی‌های دستباف میمندی آن را زینت داده اند. منفذی برای نورگیری در این مسجد دیده نمی‌شود و تامین نور از طریق در ورودی صورت می‌گیرد.
مسجد میمند از معدود مساجد کشور است که در دل سنگ تراشیده شده و فاقد مناره است. سنگ بنای این مسجد را به شخصی به نام حاج محمد مسیحا نسبت می‌دهند و ساخت آن با توجه به شعر زیر به سال ۱۲۴۰ هجری قمری باز می‌گردد:
نشسته مرغ سعادت چو بر سر بانی/ بکنده است مکان سجود ربانی
نوشته ناظم عاقل برای تاریخش/ به ابجد آمده ار حساب می‌دانی
واژه مرغ در مصرع آخر شعر به معنی ۱۲۴۰ هجری قمری است.
در آغاز در جوار مسجد محوطه روباز تابستانی و سکو‌هایی برای کار‌های مختلف از جمله پخت نذری قرار داشت و امروزه این مکان‌ها به همت اهالی و پایگاه میراث جهانی منظر فرهنگی میمند بازسازی شده اند.
۶- حسینیه
در وسط روستا بنایی مشهور به حسینیه میمند وجود دارد. این ساختمان سه ایوانچه با طاق گهواره‌ای دارد که در انتهای آن‌ها ورودی‌ها را تعبیه کرده اند. بنای حسینیه مانند مسجد حاصل تجمیع چند منزل مسکونی صخره‌ای است. فضا‌های داخلی حسینیه پلانی نامنظم و حدود ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و تمامی اجزای آن تراشیده شده از سنگ هستند. ۴ ستون قطور مستطیل شکل در این بنا دیده می‌شود که آن را سرپا نگه داشته اند. در اولین ستون کنار ورودی حسینیه منبری چوبی به چشم می‌خورد که پیش از این یک منبر سنگی چسبیده به زمین و متکی به همین ستون بود.
ارتفاع سقف حسینیه از ۱٫۸۰ تا ۲٫۳۰ متر متغیر است. بنای حسینیه میمند مانند سایر بنا‌های صخره‌ای روستا تزیین و پوشش خاصی ندارد. در طول تاریخ بنای حسینیه مدام در حال تغییر بوده و بر اساس نیاز‌های ساکنان روستا فضا‌هایی به آن اضافه شده است، اما کتیبه‌ای که اشاره به تاریخ حسینیه کرده باشد در آن دیده نمی‌شود.
۷- آتشکده؛ موزه مردم شناسی
همانگونه که در ابتدا گفتیم این روستا زمانی محل سکونت مهرپرستان بود و مسلما آن‌ها فضا‌هایی را برای عبادت در آن در نظر گرفته بودند. بنایی در روستا وجود دارد که از آن با عنوان آتشکده یاد می‌شود؛ جایی که پیش از ورود آیین زرتشت معبد مهرپرستان بود. عده‌ای بر این باورند که این معبد معتبرترین معبد در فلات مرکزی ایران به شمار می‌رفته و در زمانی که آتشکده بوده آتش آتشکده‌های اطراف مثل یزد را مهیا می‌کرده است.
آتشکده میمند یکی از بنا‌های قدیمی و مهم روستا است. این سازه تنها ساختمان دارای دودکش است و برخی هنوز هم برای عبادت به آن مراجعه می‌کنند. این بنا امروزه به یک موزه مردم شناسی تبدیل شده است و در آن می‌توانید بیشتر با مردم میمند، ابزار زندگی و فرهنگ شان آشنا شوید.
۸- خانه‌های میمند
مردم این روستا آن قدر مهمان نواز و مهربانند که با دیدن تان شما را به درون خانه‌های زیبای شان دعوت می‌کنند. آن‌ها به شما اجازه می‌دهند تا قدم در خانه آن‌ها بگذارید و گوشه‌ای از فرهنگ شان را لمس کنید. ساختار خانه و چیدمان وسایل شما را غرق در خود خواهد کرد. همه خانه‌ها ظاهری ساده دارند و مانند بسیاری از نقاط نمود طبقات اجتماعی افراد ساکن در آن‌ها نیستند. این مردم همیشه کالا‌های نابی در خانه شان دارند از صنایع دستی گرفته تا محصولات مرغوب کشاورزی؛ می‌توانید یادگاری‌هایی را از آن‌ها تهیه و لطف شان را جبران کنید.
۹- طبیعت بکر و تماشایی
قلم موی جادویی آفرینش در میمند زیبایی را به اوج رسانده و تصاویری کم نظیر خلق کرده است. می‌توانید در جای جای این طبیعت قدم بزنید و دیدنی‌های تازه‌ای را کشف کنید. می‌توانید به تماشای پوشش گیاهی و تنوع کم نظیر گیاهان، درختچه‌ها و درخت‌ها و پوشش جانوری خاص بنشینید و یا گشتی در دره‌های سبز بزنید. غار‌ها (اشکفت ها) را فراموش نکنید و از مناظر بدیع گدازه‌های آتشفشانی نیز لذت ببرید. رودخانه‌ها و چشمه‌ها نیز از دیگر دیدنی‌های این منطقه هستند و طراوت خاصی به سفرتان می‌دهند. فقط یادتان باشد که در گشت و گذارتان حتما از حضور یک راهنمای محلی بهره ببرید.
۱۰- تفریحات
در سفر به میمند می‌توانید به فعالیت‌های زیر مشغول شوید و بیشتر خوش بگذرانید:
همنشینی با مردم: فرهنگ مردم این منطقه، دنیای متفاوتی را پیش روی تان قرار می‌دهد؛ دنیایی که در آن می‌توانید به گذشته سفر کنید، سنت‌ها را بیاموزید و از روش زندگی گذشتگان بیشتر بدانید. میمند جایی است که می‌توانید در کنار مردمش بنشینید و قصه‌های زندگی شان را بشنوید و بخشی از فرهنگ این سرزمین کهن را بشناسید.
جمع آوری گیاهان دارویی: دست پر سخاوت زمین در این منطقه هدایای بسیاری برای شما دارد. در دشت‌ها و کوهستان‌های اطراف میمند می‌توانید به این گیاهان دسترسی پیدا کنید که برخی از آن‌ها عبارتند از آویشن، کاکوتی، مریم کوهی، آلاله، زیره، ترنجبین، ریواس، زوفا، خارخاسک، رازیانه، شیرین بیان، خاکشیر، شاتره و ...
عکاسی: کمتر کسی است که با دیدن جلوه روستای میمند وسوسه عکاسی به جانش نیفتد. خانه‌های متفاوت این روستا، مردم مهربان، طبیعت زیبا و ... همه و همه سوژه‌های نابی برای عکاسی هستند.
خوشمزه گردی: غذا‌ها و خوراکی‌های محلی چیزی نیست که در میمند بتوانید به این راحتی‌ها از آن بگذرید. خوشبختانه رستورانی در این روستا وجود دارد که غذا‌های محلی سرو می‌کند و لحظات خوشی را برای تان رقم می‌زند.
آداب و رسوم میمندی‌ها
میمند هم مانند دیگر روستاها میزبان مراسم خاصی است که توسط اهالی برگزار می‌شوند. در اینجا به برخی از این مراسم اشاره داریم:
جوش زنی
جوش زنی آیینی است که در روز عاشورا و توسط اهالی روستای میمند در مقابل حسینیه تاریخی روستای دستکند برگزار می‌شود. این رسم نوعی سینه زنی است که در آن مردم عزادار، فرد کناری خود را با دست چپ محکم می‌گیرند و یک حلقه به وجود می‌آورند. آن‌ها با حرکت دَوَرانی دو قدم به عقب می‌روند و سپس یک قدم به جلو می‌آیند. همزمان با این حرکت دست راست را به سینه می‌زنند و نوحه می‌خوانند.
آش شنبه سال
یکی از مراسم خوشمزه و خوش رنگ و بوی میمندی‌ها طبخ آش شنبه سال است. آن‌ها در اولین شنبه هر سال در دشت‌ها و مراتع به پخت آش می‌پردازند و به جشن و شادی و شکرگزاری به درگاه خداوند مشغول می‌شوند. این آش معمولا آش رشته یا آش محلی سرشو است و میمندی‌ها معتقدند با این کار رشته کار از دست شان در نمی‌رود. در طبخ آش سرشو از گیاهی استفاده می‌شود که فصل رویش آن اواخر اسفندماه است و با همین نام خوانده می‌شود. اگر آب و هوا مساعد نباشد این مراسم در خانه‌ها برگزار می‌شود.
اقامت در روستای میمند
در سفر به میمند نگران اقامت نباشید چرا که مناطق خوبی برای کمپینگ در آن وجود دارند و البته اقامتگاه بوم گردی این روستا نیز یکی از گزینه‌های جذاب برای اقامت به شمار می‌رود.
اقامتگاه بوم گردی میمند
در ابتدای ورودی روستا بعد از گذر از پل، چندین خانه دستکند به چشم می‌خورند که به عنوان مهمانسرای سنتی پذیرای مهمانان روستا هستند. اتاق‌های این اقامتگاه شرایط واقعی زندگی گذشتگان در میمند را پیش روی تان قرار می‌دهند و تنها تغییرات فیزیکی کمی برای حفاظت از بافت تاریخی آن‌ها انجام شده است.
وسایل درون اتاق‌ها کاملا سنتی و باستانی هستند؛ چوب لباسی از چوب درخت سنجد، تخت خواب‌هایی تک نفره با چوب درختان، کف پوش نمدی از تولیدات روستا، تشک و زیر انداز، ملحفه، پتو و بالش‌های سنتی و ... شکلی از زندگی گذشته را برای تان تداعی می‌کنند. برق، سیستم گرمایش بخاری برقی و مینی بار نیز در این اتاق‌ها در دسترس است؛ اما برای حفظ بافت آن‌ها سرویس بهداشتی و حمام در فاصله‌ای تقریبا ۲۰ متری از مهمانسرا در کنار رودخانه میمند تعبیه شده است.
نکته: اتاق‌ها به صورت پلکانی از پای کوه تا دو سه طبقه بالاتر از پای کوه شکل گرفته اند بنابراین فرد سالخورده و بیمار و یا خانم باردارممکن است برای دسترسی به محل اقامت با مشکل مواجه شود.
خانه‌های محلی
علاوه بر اقامتگاه بوم گردی، برخی از روستاییان خانه‌های خود را نیز برای اقامت مهمانان تجهیز کرده اند تا منبع درآمدی هم داشته باشند. شما با صحبت با مردم روستا می‌توانید خانه‌های آن‌ها را برای اقامت در اختیار بگیرید؛ فقط توجه داشته باشید که پیش از اجاره خانه حتما از آن بازدید کنید و از تمیزی و امکاناتش مطمئن شوید. ممکن است برخی خانه‌ها باب میل شما نباشند. توجه داشته باشید که این خانه‌ها نیز فاقد سرویس بهداشتی و حمام هستند.
امکانات روستا
رستوران‌ها از جمله امکانات خوبی هستند که در این روستا در اختیار گردشگران قرار دارند یکی از آن‌ها رو به روی حسینه قرار دارد و دیگری در حوالی ساختمان مدرسه ایجاد شده است.
در خانه‌های روستا خبری از سرویس بهداشتی و حمام نیست؛ اما این اماکن به صورت عمومی در روستا وجود دارند.
راه دسترسی و اطلاعات بازدید
آدرس: استان کرمان، ۳۸ کیلومتری شمال‌شرقی شهرستان شهربابک، دهستان میمند
هزینه : ورود به روستای میمند هزینه‌ای در بر ندارد، اما در روز‌های جمعه بازدیدکنندگان ملزم به پرداخت ورودی برای هر نفر هستند که برای اتباع ایرانی ۳۰۰۰ تومان و برای اتباع خارجی ۲۰۰۰۰ تومان است.
روستای میمند در عرض ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه و طول ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه و بین شهر‌های شهربابک، سیرجان و رفسنجان قرار دارد و برای رسیدن به آن می‌توانید از راه‌های زیر اقدام کنید:
اتومبیل شخصی
مبدا تهران، شهر‌های غرب و شمال غرب و شمال ایران: بهترین مسیر برای کسانی که از این نقاط می‌خواهند به میمند برسند از طریق یزد، مهریز، انار، شهربابک و میمند است. فاصله یزد تا روستای میمند ۲۹۰ کیلومتر است که حدود ۳ ساعت طول می‌کشد. پس از آنکه حدود ۱۷۰ کیلومتر در جاده یزد- کرمان رانندگی کردید به شهر انار وارد می‌شوید. از انار به جاده ترانزیتی سیرجان بندرعباس (شهربابک) بروید، پس از طی ۱۰۵ کیلومتر به شهربابک می‌رسید. بعد از رسیدن به شهربابک به سمت سیرجان و بندرعباس راه بیفتید؛ پس از ۳ کیلومتر به تقاطع غیر همسطح می‌رسید. به روی پل
بروید و مسیر میمند (کرمان، خاتون آباد) را ادامه دهید تا مجتمع بین راهی و پمپ بنزین میمند را ببینید. از اینجا شما ۱۵ کیلومتر بیشتر با میمند فاصله ندارید. پس از طی ۷ کیلومتر به دوراهی دیگری می‌رسید که مسیر مستقیم به سمت احمد آباد و رفسنجان و جاده سمت چپ شما را به میمند می‌رساند. از این دو راهی تا میمند ۸ کیلومتر راه پیش روی شماست.
از مبدا کرمان: بهترین مسیر کرمان، رفسنجان، سرچشمه، شهربابک است که حدود ۲۴۰ کیلومتر طول دارد. یک مسیر کوتاه‌تر از رفسنجان، احمدآباد، حوم الدین، استاهوئیه، مرج، گلاب و میمند نیز هست که تنها با حضور محلی‌ها می‌توانید آن را بپیمایید.
از مبدا شیراز : بهترین راه، مسیری است که از شهر‌های مرودشت، سیوند، سعادت شهر، هرات و شهربابک گذر می‌کند و حدود ۳۹۰ کیلومتر است.
اتوبوس + تاکسی
مبدا تهران: با استفاده از اتوبوس مستقیم تهران-شهربابک یا اتوبوس‌های تهران-بندرعباس خودتان را به شهربابک برسانید و بقیه مسیر را با تاکسی دربست طی کنید.
مبدا کرمان: اتوبوس‌های مستقیم کرمان-شهربابک بهترین گزینه هستند و پس از رسیدن به شهربابک می‌توانید با یک تاکسی دربست به روستا برسید. سواری تاکسی به صورت دربست برای مسیر شهر کرمان- شهربابک نیز وجود دارد. از سیرجان نیز می‌توانید به این تاکسی‌ها دسترسی پیدا کنید.
مبدا یزد: با استفاده از اتوبوس‌های مستقیم یزد-شهربابک به شهربابک برسید و باقی مسیر را با تاکسی دربست طی کنید.
هواپیما
نزدیک‌ترین فرودگاه به میمند سیرجان است و از آنجا می‌توان با تاکسی دربست به میمند رسید.
قطار
ایستگاه خاتون آباد نزدیک‌ترین ایستگاه به میمند است که حدود ۶۰ کیلومتر با روستا فاصله دارد. از آنجا می‌توانید با تاکسی به روستا برسید.
سوغات و صنایع دستی میمند
در سفر به میمند یادگاری‌های خوبی را می‌توانید از جامعه بومی تهیه کنید. سوغاتی‌های این روستا در سه نوع کاملا طبیعی، نیمه‌طبیعی و کاملا دست‌ساز هستند. گردو، پسته و بادام این روستا شهرت فراوان و انگور، انار، سیب، زرد آلو، انجیر، هلو و گلابی میمند نیز طعم خاصی دارند. از سوغاتی‌های میمند، آرد سنجد است که در پخت نان از آن استفاده می‌شود. گیاهان دارویی نیز در این روستا در دسترس هستند و می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید. زعفران نیز از سال ۱۳۹۳ در چند آبادی این منطقه کشت می‌شود و به فروش می‌رسد.
دستبافته‌های این روستا را نیز فراموش نکنید. قالی میمند در کل استان کرمان و حتا جهان شهرت بسیاری دارد. در خانه‌های دستکند ظرف‌ها و سبد‌هایی را می‌بینید که از ترکه های چوبی بافته شده اند و در زبان محلی سفتو خوانده می‌شوند. سفتو‌ها را با استفاده از ترکه‌های سبز رنگ نازک و انعطاف پذیر مر (بادام کوهی) می‌بافند و زنان از اوایل پاییز تا اواخر اسفند به بافت آن‌ها مشغول می‌شوند. جالباسی، جاکفشی، انواع سبدها، جامدادی و ... ابزار تازه‌ای هستند که زنان مبتکر روستا با استفاده از هنر سفتوبافی تولید کرده اند.
خوشمزه‌های میمند
چشیدن طعم غذا‌های این روستا از دیگر تجربیات شما در این سفر است. در میمند می‌توانید این غذا‌ها را امتحان کنید: بُز قورمه با گوشت گوسفند، کشک بادمجان، کالجوش، آبگرمو، قورمه سبزی.
در این روستا خوشمزه دیگری به نام اسپار وجود دارد که مخصوص مردم میمند است و معمولا کنار غذا سرو می‌شود. برای تهیه اسپار شیر میش و بز را به ماست تبدیل می‌کنند و آن را در مشک‌های ساخته شده از پوست گوسفند می‌ریزند. آن‌ها با زدن مشک کره و دوغ ماست را جدا می‌کنند و در ظرفی مسی و بر روی اجاق مخصوص می‌جوشانند. در هنگام جوشیدن، دوغ باید با شپو هم زده شود. شپو ابزاری جارو شکل است که با بستن بوته‌های مخصوص بیابانی از قبیل ترقو، چمزو، قمس، ارچن و ... به یک دسته چوبی درست می‌شود.
کار جوشاندن و هم زدن تقریبا نصف روز طول می‌کشد و مایع غلیظی به نام طردوغ به دست می‌آید. پس از سرد شدن طردوغ به آن نمک و دانه‌های گیاهان دارویی از قبیل قلمفر (میخک) و شمبری (شنبلیله)، سیاه دانه و... و نمک دریاچه نمک منطقه اضافه می‌کنند. این فرآورده را در مشک‌های مخصوص نگهداری اسپار می‌ریزند و در فضای باز قرار می‌دهند. در طول روز روی مشک‌ها می‌پوشانند تا هوای گرم بیرون به درون آن‌ها نرسد و با خنک شدن هوا در شب روی مشک‌ها را بر می‌دارند. این روند دو ماه ادامه پیدا می‌کند و در این مدت فقط چند بار به مشک‌ها دوغ اضافه می‌شود. هر چند وقت یک بار باید آن‌ها را از جای خود حرکت دهند و نمک و شورآبه روی مشک را جمع کنند. در نهایت اسپار به اصطلاح می‌رسد و آماده خوردن می‌شود.
افتخارات روستای میمند
ویژگی‌های خاص میمند باعث شده تا در دوره‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد و افتخاراتی را نصیب خود کند:
۱- ثبت ملی روستای میمند
در دوره پهلوی دوم، دکتر محمود روح الامینی به نمایندگی از طرف محمدرضا شاه به منطقه میمند رفت تا زمینه کوچ میمندی‌ها را فراهم کند و خانه‌های آنان را به عنوان انبار مهمات به کار گیرد. او پس از تحقیقات متوجه وجود رسوبات گدازه‌های آتشفشانی در منطقه شد و فهمید که این مکان برای هدف مورد نظر مناسب نیست. پس از این ماجرا روستا به دستور محمدرضا شاه به عنوان میراث باستانی به ثبت رسید. پس از انقلاب اسلامی ایران نیز نام این روستا در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۵۱۳ در فهرست میراث ملی ایران قرار گرفت. این روستا در مهر ۱۳۸۵ به عنوان روستای نمونه گردشگری معرفی شد.
۲- ثبت جهانی روستای میمند
ساختار ویژه میمند باعث شده تا توجه کارشناسان جهانی نیز به آن جلب شود و نامش در ۱۳ تیرماه سال ۱۳۹۴ مصادف با ۴ جولای ۲۰۱۵ در سی و نهمین اجلاس میراث فرهنگی یونسکو در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گیرد. این روستا با عنوان منظر فرهنگی روستای میمند و بر اساس معیار زیر ثبت شده است:
نمونه برجسته‌ای از تعامل بین انسان و محیط زیست یا نماینده یک فرهنگ است.
توضیح: منطقه تاریخی میمند جایی در انتهای درهای در جنوب کوه‌های مرکزی ایران است که شیوه زندگی مردمش از سال‌های دور تا به امروز به شکل سنتی باقی مانده است. آن‌ها کوچ نشینانی هستند که روزگارشان را از راه کشاورزی و دامداری می‌گذرانند و در فصول مختلف سال میان اقامتگاه‌های تابستانی و زمستانی خود حرکت می‌کنند. در طول فصل سرما قسمت‌های انتهایی دره و خانه‌های صخره‌ای که در دل کوه ساخته شده‌اند بهترین سکونتگاه برای آن‌ها به شمار می‌روند.
۳- جایزه مرکوری
جایزه ملینا مرکوری افتخاری است که از سوی دولت یونان و با همکاری مجامع فرهنگی بین‌المللی مانند یونسکو و ایکوموس (شورای حفاظت از بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی) به آثار مختلف اهدا می‌شود. این آثار باید شرایط و ضوابط فرهنگی، طبیعی و تاریخی منحصر به فرد داشته باشند. میمند هفتمین منظر فرهنگی-طبیعی و تاریخی جهان بود که موفق شد این جایزه را دریافت کند. این جایزه به دلیل حفاظت و مدیریت شایسته منظر فرهنگی این روستا در سال ۲۰۰۵ میلادی به آن تعلق گرفت.
میمند به چه معناست؟
معانی مختلفی برای میمند مطرح شده است و از نظر لغت و اصطلاح، به تعبیر محلی‌ها و دیدگاه صاحبنظران معانی متفاوتی دارد.
عده‌ای اصطلاح و لغت میمند را ترکیبی از دو واژه «می» و «مند» می‌دانند؛ می‌به معنای شراب و‌مند به معنای مست و مستی. گفته می‌شود، چون این روستا به دوران قبل از اسلام تعلق دارد، مردان این نواحی می‌نوشیدند و مست می‌شدند و در عالم مستی این سکونتگاه را کنده اند.
عده‌ای دیگر واژه میمند را برگرفته از میمنت و مبارکی می‌دانند.
نظریه پردازان دیگری که در رابطه با وجه تسمیه میمند سخن گفته اند، واژه «می» را تغییر یافته «بگ» یا «مغ» در اوستا و فارسی باستان باستان می‌دانند که به معنی خدا، بزرگ و امثال این است. پسوند «مند» نیز مانند کلمه دانشمند، هنرمند و ... به داشتن و بودن چیزی اشاره می‌کند.
از ترجمه کتیبه‌های میمند چنین بر می‌آید:
هنگامی که کوه‌ها در میمند شکاف بردارند و افسانه‌های میمند به حقیقت بپیوندند گنجینه میمند پدیدار خواهد گشت و فقط یک نفر می‌تواند به آن دست پیدا کند که او از سوی خورشید می‌آید.
مردم روستای میمند
از سال ۱۳۵۵ تاکنون جمعیت میمند از حدود ۵۰۰ تن به حدود ۱۲۰۰ تن رسیده است که این مقدار در تابستان‌ها به دلیل کوچ اهالی ۵۰ تن می‌شود. اقتصاد این مردم بر سه محور کشاورزی، دامداری و قالیبافی استوار است که قالیبافی مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود و قالی میمند دارای شهرت جهانی است.
با وجود ورود تکنولوژی به زندگی روستاییان، مردم میمند برای رفع نیاز‌های خود هنوز هم همان ابزارهای سنتی را به کار می‌گیرند و خیلی تمایلی به مدرنیته ندارند. اهالی پیرو اسلام و شیعه اثنی عشری هستند و مسجد و حسینیه مرکز مذهبی و محلی برای تبادل نظر آن‌ها به شمار می‌رود.
گویش مردم میمند نیز در منطقه منحصر به فرد است و در زبان آن‌ها هنوز هم کلمات پهلوی ساسانی شنیده می‌شود.
طوایفی که از نسل محمود میمندی (وزیر نادرشاه افشار) به جای مانده اند از طوایف بزرگ میمند به شمار می‌روند. ازدواج مردم این روستا فقط با اهالی روستا صورت می‌گرفته و همین امر باعث تصفیه ژنتیکی آن‌ها شده است. برخی بر این باورند که اهالی این روستا از نظر جسمی و بهره هوشی توانایی بیشتری نسبت به سایرین دارند، اما با ترویج ازدواج با غیر اهالی روستا این برتری معنای خود را از دست داده است.
نظر گردشگران خارجی‌ها
میمند به دلیل شهرت جهانی اش مقصد بسیاری از گردشگران خارجی است. در اینجا می‌خواهیم ببینیم آن‌ها چه نظری در مورد این روستا دارند. پس سری به وبسایت تریپ ادوایزر می‌زنیم و تعدادی از نظرات آن‌ها را می‌خوانیم.
گردشگر اتریشی، آذر ۱۳۹۶: باور نکردنی است
تمام سکونتگاه در دل سنگ شکل گرفته است و امکاناتی مثل مسجد و مدرسه نیز همان ساختار را دارند. هنوز هم حدود ۲۰ تا ۳۰ خانواده در این روستا زندگی می‌کنند و به نوعی زندگی آپارتمان نشینی دارند.
گردشگر استرالیایی، ۹ آذر ۱۳۹۶: رانندگی طولانی ارزشش را داشت
می‌توانید یک شب را اینجا سپری کنید و لذت ببرید. اگر شما به تپه‌های نزدیکی گورستان بروید، منظره زیبای کل مجموعه را خواهید دید. قبل از ورود به روستا از درخت‌های غیر معمول دیدن کنید. صحنه‌های اطراف اینجا مرا یاد آفریقا با علف زرد و درختان خشک می‌اندازد.
گردشگری از مالزی، ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶: اقامتگاهی در دل غار
یک فرصت خوب و نادر برای تجربه یک شب اقامت در غار سنگی. جایی که در طول روز خنک و در طول شب بسیار سرد است. البته بخاری شما را از سرمای شب نجات می‌دهد. خانم‌های روستا غذای مهمانان را طبخ می‌کنند؛ غذایی ساده و خوشمزه.
سعی کنید خشکبار به همراه داشته باشید تا در طول شب به مشکل برنخورید. می‌توانید بازدید از این روستا را در سفری یک روزه از مبدا کرمان تجربه کنید.
گردشگر ایتالیایی، ۲۷ اسفند ۱۳۹۵: خیلی جالب بود
محلی غیرعادی؛ یک روستای قدیمی که تقریبا تمام خانه‌ها در سنگ‌های آتشفشانی ساخته شده اند. در گذشته این محل ساکنان زیادی داشت. یک مدرسه بزرگ، حمام عمومی و یک مسجد فعال در این روستا وجود دارد و در حال حاضر هنوز هم مردم را می‌توانید در آن ببینید. یکی از آن‌ها پیشنهاد می‌کند که ما را به بازدید از آثار ببرد. حرف نمی‌زند، اما آثار جالبی که در تابلوی آن‌ها همه چیز به زبان انگلیسی نوشته شده است، به ما چیز‌های مهمی را می‌گویند. می‌توان یک پیاده روی جذاب در این منطقه داشت.
ویژگی‌های طبیعی میمند؛ گیاهان و جانوران
این روستا در مرز مشترک دشت و کوهستان قرار گرفته است. دشت مذکور در فاصله شهربابک و میمند قرار دارد و در گذشته پوشیده از درختان پسته و بادام وحشی بوده است. درختان توت و شاه‌توت نیز در نزدیکی‌های میمند به چشم می‌خورند. پوشش گیاهی میمند از نوع استپ کوهپایه‌ای است و بوته‌های کوتاه و درختان جنگلی پراکنده بخش عمده آن را تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین گیاهان این منطقه عبارتند از: درختان پسته کوهی (بنه)، بادام کوهی، بوته‌های زارچ و گیاهان دارویی شامل آلاله، آویشن، بابونه، پونه، کلپوره. مهم‌ترین محصولات کشاورزی نیز عبارتند از: گردو، بادام، انگور و گلابی که بیشتر در دره‌های سرسبز منطقه در حواشی چشمه‌ها دیده می‌شوند.
جانوران بیابانی همچون مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاک‌پشت، خرگوش و… به وفور در این منطقه دیده می‌شوند و حیوانات‌وحشی مختلفی همچون آهو، پلنگ، گرگ، روباه، بزکوهی، کبک و پرندگان وحشی نیز در منطقه حضور دارند.
چندین رودخانه فصلی و تعدادی قنات به همراه چند چشمه در میمند و اطراف آن آب مورد نیاز کشاورزی را تامین می‌کنند. همین کشاورزی جلوه خاصی به روستا بخشیده و طراوت، شادابی خاصی را برای آن به ارمغان آورده است.
به طور کلی سرسبزی دشت میمند و آب و هوای مطلوب آن باعث شده تا توجه بسیاری از شهرنشینان و ساکنان روستا‌های اطراف به آن جلب شود. مردم اوقات فراغت خود را در این روستا یا در کنار چشمه‌ها، قنات‌ها و رودخانه میمند سپری می‌کنند.
آب و هوای میمند
آب و هوای میمند شهربابک معتدل کوهستانی است و از ویژگی‌های آن می‌توان به زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل اشاره کرد. میانگین دمای ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند کمتر از ۱۰+ درجه سانتیگراد و میانگین دمای ماه‌های فروردین، خرداد، تیر، مرداد و شهریور بیشتر از ۲۰+ درجه سانتیگراد است. حداکثر و حداقل دما به ترتیب به ۴/۳۰ و ۲۸/۶ درجه سانتیگراد می‌رسد. متوسط بارش ۱۶۲ میلی‌متر در سال است و بیشتر در فصل زمستان رخ می‌دهد. میانگین سالانه رطوبت نسبی ۳۴ درصد تخمین زده شده که حداکثر آن در آذر ماه حدود ۵۵ درصد و حداقل آن در مرداد ماه نزدیک ۲۰ درصد است.
دغدغه‌ها
میمند یادگاری باستانی برای ماست؛ جایی که اگر تحقیقات بیشتری در موردش انجام شود حقایق بسیاری را برای انسان امروز آشکار می‌کند. بررسی بر روی سنگ نگاره‌های یافت شده دریچه‌ای تازه را به سوی زندگی گذشتگان به روی مان می‌گشاید که امیدواریم مسوولان بیشتر در راستای آن تلاش کنند.
توصیه‌ها
در سفر به روستای میمند با مردم مهمان نوازی رو به رو می‌شوید که به شایستگی پذیرای شما خواهند بود. سعی کنید با دست پر به این روستا بروید و با هدایایی از آن‌ها تشکر کنید. می‌توانید با خرید محصولات آن‌ها چرخ اقتصاد این روستا را نیز بچرخانید.
مردم این روستا سنت‌ها و آداب خاص خود را دارند. در برخورد با آن‌ها به باور‌ها و شیوه زندگی شان احترام بگذارید و خاطرشان را نیازارید.
منظر این روستا و چهره زیبایش را با زباله، یادگاری‌ها و آسیب‌های تان خدشه دار نکنید. بگذارید این سرمایه برای نوادگان شما هم باقی بماند.
در شمال غرب ایران روستای صخره‌ای دیگری نیز وجود دارد که با نام کندوان شناخته می‌شود.
سخن آخر
روستاها از جمله مکان‌هایی هستند که تجربه‌هایی تازه برای شما دارند. سفر به این سکونتگاه‌ها دنیایی متفاوت را پیش روی تان قرار می‌دهد و شما را با حقایق جالبی آشنا می‌کند. میمند شما را به گذشته‌های دور می‌برد و این فرصت را برای تان فراهم می‌کند تا مانند گذشتگان در خانه‌هایی در دل سنگ زندگی کنید، در حال و هوای آن‌ها غرق شوید و برای ساعاتی از شهر و دغدغه هایش فاصله بگیرید. میمند همچون یک ماشین زمان است و شما را به سال‌های دور پرتاب می‌کند.
- آیا تا به حال شانس بازدید از این شاهکار را داشته اید؟
- چه روستا‌های مشابه دیگری را می‌شناسید؟
منتظر دیدگاه‌های شما عزیزان هستیم.
نظر کاربران
واقعاعالی ودوست داشتنی بودهرچندقسمتمون اونجاهانمیشه ازهمینجادست همشونو می بوسم خسته نباشی میگم قربون همتون