محمدعلی نجفی؛ از وزارت تا قتل همسر

برترین‌ها: نام محمدعلی نجفی که یکی از خبرسازترین چهره‌های سیاسی چند سال اخیر در ایران بوده، بار دیگر سر خط خبر‌های رسانه‌های فارسی زبان شد؛ این بار با تیتری که همه را غافلگیر کرد: "محمدعلی نجفی، به قتل همسرش اعتراف کرد".

نام میترا استاد که روز سه‌شنبه، ۷ خرداد در تهران به قتل رسید یک بار دیگر حدود یک سال پیش در رسانه‌ها مطرح شد. وقتی این خبر منتشر شد که او با محمد علی نجفی، شهردار پیشین تهران و وزیر در چند دولت پیشین در ایران ازدواج کرده است.

پیش از آن این خبر منتشر شده بود که محمدعلی نجفی که چند ماهی بود شهردار تهران شده بود، کناره‌گیری کرده است. ابتدا علت کناره‌گیری او را بیماری عنوان کردند. محمدعلی نجفی ابتدا در اسفند ۱۳۹۶ استعفا کرد، اما شورای شهر تهران که او را با رایی قاطع انتخاب کرده بود، ابتدا استعفایش را نپذیرفت. کم‌کم شایعاتی پیرامون علت استعفای او شکل گرفت و نهایتا شورای شهر استعفای او را پذیرفت.

"ازدواج موقت"، "رابطه نامشروع"، "ازدواج پنهانی" از موارد شایعاتی بود که برخی آن را با کناره‌گیری آقای نجفی مرتبط می‌دانستند، اما خانم استاد پس از کناره‌گیری آقای نجفی تمام این شایعات را رد کرد و گفت که ازدواج قانونی و رسمی آن‌ها ربطی به این کناره‌گیری نداشته است.

حال یک سال بعد نام محمد علی نجفی در صدر خبر‌های ایران می‎نشیند آن هم در ارتباط به یک پرونده قتل. نتیجه این پرونده و نقش آقای نجفی در آن هرچه باشد، بازگشت دوباره آقای نجفی را به عرصه سیاسی ایران را تقریبا غیرممکن می‌کند.

محمد علی نجفی در سال ۱۳۹۷ با میترا استاد ازدواج کرد

وقتی که نجفی دوباره بازگشت

حدود شش سال پیش که حسن روحانی در روز تحلیف، فهرست وزیران پیشنهادی خود را تقدیم رئیس مجلس ایران کرد، توانست برخلاف امسال، نظر اصلاح‌طلبان و میانه‌رو‌ها را جلب کند و کسانی را در این فهرست بگنجاند که شاید تا چند ماه پیش از آن کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که این افراد دوباره بتوانند وارد عرصه مدیریت کلان کشور شوند.

در مقابل بخش عمده‌ای از اصولگرایان، به ویژه اعضای جبهه پایداری مخالفت‌های شدید خود را اعلام کردند، آنان همواره می‌گفتند اصحاب فتنه، دیگر جایی در سیاست ایران نخواهد داشت. منتقدان آقای روحانی که بخش عمده‌ای از مجلس نهم را تشکیل می‌دادند، از "همراهی با فتنه" به عنوان خط قرمز خود برای رای اعتماد به وزیران او یاد می‌کردند. یکی از شاخص‌ترین چهره‌های فهرست آقای روحانی، محمد علی نجفی، از پرسابقه‌ترین وزرای تاریخ جمهوری اسلامی بود که به عنوان وزیر آموزش و پرورش به مجلس معرفی شده بود.

روی کاغذ آقای نجفی مناسب‌ترین گزینه‌ای بود که می‌توانست وزارت آموزش و پرورش را برعهده بگیرد؛ نه سال تصدی این وزارتخانه، رکورد پرسابقه‌ترین وزیر آموزش و پرورش ایران را برای او ثبت کرده بود. اما او با یک رای کمتر از حد نصاب نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد و در کنار دو وزیر پیشنهادی دیگر از راه یافتن به هیئت وزیران دولت یازدهم باز ماند. دلیل مخالف صراحتا مشخص بود: "همراهی با فتنه".

آقای نجفی نتوانست از مجلس نهم رای اعتماد بگیرد

آقای نجفی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ از مشاوران ارشد مهدی کروبی بود. آقای کروبی در کارزار تبلیغاتی خود اعلام کرده بود که اگر رئیس جمهور شود، آقای نجفی را معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی خود خواهد کرد.

با این حال محمد علی نجفی جزو آن دست از نزدیکان مهدی کروبی بود که پس از اعلام نتیجه انتخابات بازداشت و محاکمه نشد و توانست همچنان در شورای سوم شهر تهران که از سال ۱۳۸۵ آغاز شده بود، به کار خود ادامه دهد.

او در پاسخ به مخالفانش در مجلس نهم که او را همراه "فتنه" می‌دانستند، گفت که پس از سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه روز ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ و هشدار رهبر ایران به معترضان، در هیچ یک از تجمعات اعتراضی حضور پیدا نکرد.

مخالفت او در شورای شهر با نامگذاری معبری در تهران به نام ۹ دی و همچنین دیدار با خانواده‌های آسیب‌دیدگان رخداد‌های سال ۸۸ از دیگر دلایل مخالفت با او برای وزارت آموزش و پرورش بود، که در هر دو مورد آقای نجفی گفت که در قالب وظیفه‌اش در شورای شهر و قانونی بوده است.

نهایتا استدلال‌های او نتوانست نمایندگان مخالف را قانع کند و برخلاف وزیرانی مانند بیژن زنگنه، عباس آخوندی و محمود حجتی که با همین اتهام‌ها روبرو بودند و با آرایی شکننده به وزارت رسیدند، آقای نجفی به وزارت نرسید.

با این حال محمدعلی نجفی که از معتمدان حسن روحانی بود، توانست در مسئولیتی دیگر وارد کابینه شود و در تمام چهار سال دولت یازدهم در سمت‌های مختلف و هر جا که حسن روحانی به او نیاز داشت، حاضر باشد.

نخستین مقام او در دولت یازدهم، معاونت رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی بود. او بلافاصله پس از تصدی ریاست میراث فرهنگی مدیران ارشد این سازمان را برکنار کرد و دو نفر از روسای سابق این سازمان یعنی مهدی حجت و محمد بهشتی را به ترتیب به سمت قائم مقام و مشاور ارشد خود گمارد.

این سازمان که هشت سال در اختیار نزدیک‌ترین یاران محمود احمدی‌نژاد (کسانی، چون اسفندیار رحیم مشایی، روح‌الله احمدزاده کرمانی، حمید بقایی و محمد شریف ملک زادگان) بود، این بار زیر نظر کسی قرار گرفت که باز هم از نزدیکان رئیس‌جمهور بود.

منتقدان دولت، انتصاب آقای نجفی در راس سازمان میراث فرهنگی را به انتصابات محمود احمدی‌نژاد در این سازمان تشبیه کردند و گفتند که این سازمان به "حیاط خلوت" رئیس جمهور تبدیل شده که کسانی که مورد تایید کلیت نظام نیستند را در این سمت قرار می‌دهد.

محمدعلی نجفی در سال ۱۳۹۲ با یک رای کمتر از حد نصاب نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد

با این حال دوره ریاست او بیش از پنج ماه دوام نیاورد او به علت آنچه کسالت جسمانی عنوان شد، استعفا کرد. البته گفته می‌شد که اختلافات او با یکی‌دو نفر از نزدیکان حسن روحانی علت استعفای او بود.

علت استعفا هرچه بود او کاملا به حاشیه رانده نشد. حسن روحانی در نامه‌ای به او نوشت: "علیرغم تقاضا‌های مکرر شما در هفته‌های گذشته، بر ادامه همکاری پای فشردم، ولی در برابر اصرار جناب‌عالی و به دلیل حفظ سلامت جسمی شما، با درخواست استعفایتان موافقت می‌شود. " در این همین نامه او به مشاورت رئیس‌جمهور و دبیری ستاد هماهنگی اقتصادی منصوب شد.

بازگشت به وزارت علوم

یک سال پس از آغاز کار دولت یازدهم، رضا فرجی دانا، وزیر علوم استیضاح و برکنار شد و آقای روحانی که بیشترین کشاکش را برای انتخاب وزیر این وزارتخانه با مجلس نهم داشت، در اقدامی که از سوی نمایندگان منتقد دولت "دهن کجی" به مجلس تعبیر شد، محمدعلی نجفی را به سرپرستی این وزارتخانه منصوب کرد.

او پس از سه دهه به وزارتخانه‌ای بازگشت که نخستین دوره وزارت خود در جمهوری اسلامی را از آنجا آغاز کرد. محمدعلی نجفی در آستانه سی‌سالگی در سال ۱۳۶۰ وزیر علوم در کابینه محمد‌جواد باهنر و سپس محمدرضا مهدوی کنی شد و این مقام را تا ۱۳۶۳ در کابینه میرحسین موسوی در اختیار داشت.

حسن روحانی که در مجموع سه وزیر پیشنهادی‌اش برای وزارت علوم رد شده بودند و یک وزیرش استیضاح، نتوانست در طول سه ماه سرپرستی آقای نجفی وزیر دیگری معرفی کند و با اجازه آیت‌الله خامنه‌ای، سرپرستی آقای نجفی را تمدید کرد.

با آنکه آقای روحانی مایل بود خود آقای نجفی را به عنوان وزیر معرفی کند، اما چون سابقه نداشته وزیری که یک بار رای اعتماد نگرفته دو باره از همان مجلس رای اعتماد بگیرد، محمد فرهادی را معرفی کرد.

محمدعلی نجفی چندین سمت مشاوره و عضویت در نهاد‌های زیر نظر ریاست جمهوری در دولت یازدهم بر عهده داشت. با آغاز کار دولت دوازدهم با آنکه از پیش نام او به عنوان گزینه اصلی شهرداری تهران مطرح بود، اما شنیده می‌شد که شاید او به عنوان وزیر آموزش و پرورش و یا وزارت علوم به مجلس معرفی شود.

در همان روز‌های پیش از مراسم تنفیذ بود که وبسایت مقام معظم رهبری مطلبی منتشر کرد که رهبر ایران در خصوص انتخاب چند وزارتخانه نظر دارد و درباره چند وزارتخانه حساسیت. از جمله وزارت‌خانه‌هایی که حساسیت رهبر ایران باید در آن نظر گرفته شود، وزارت خانه‌های علوم و آموزش و پرورش بود و گفته شد که این حساسیت برای معرفی نشدن آقای نجفی در نظر گرفته شد.

با این حال او از پیش موقعیت خوبی نزد شورای شهر جدید تهران داشت و از ابتدا که فهرست گزینه‌های شهرداری تهران مطرح شد در صدر قرار گرفت و در فهرست نهایی رای هر ۲۱ عضو شورا را به دست آورد. اما دوره شهرداری او بیش از هفت ماه بیشتر طول نکشید و نهاتیا استعفای او یک سال پیش پذیرفته شد. حال یک سال بعد از آخرین پست آقای نجفی او به قتل همسرش اعتراف کرده است.

محمد‌علی نجفی

• متولد ۱۳۳۰
• لیسانس خود را پیش از انقلاب ایران در رشته ریاضی از دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف فعلی) گرفت و برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. در آستانه گرفتن مدرک دکترای ریاضی از موسسه فناوری ماساچوست (ام آی تی) بود که در ایران انقلاب شد و او به ایران بازگشت.
• ریاست دانشگاه فنی اصفهان در سال ۱۳۵۹ نخستین مسئولیت او بود.
• از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در دولت‌های محمدجواد باهنر، محمدرضا مهدوی کنی و میرحسین موسوی وزیر علوم بود.
• آقای نجفی در آخرین سال نخست‌وزیری میرحسین موسوی وزارت آموزش و پرورش را بر عهده گرفت که این مسئولیت در هشت سال ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی نیز ادامه داشت.
• او با ۱۲ سال سابقه وزارت، در کنار کسانی، چون محمد سعیدی‌کیا، علی‌اکبر ولایتی، بیژن زنگنه و محمد غرضی از جمله کسانی است که بیشترین سابقه وزارت را در تاریخ جمهوری اسلامی داشته است.
• با روی کار آمدن محمد خاتمی در سال ۱۳۷۶ ریاست سازمان برنامه و بودجه را عهده‌دار شد و این مسئولیت او تا ادغام سازمان برنامه با سازمان امور اداری و استخدامی کشور و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در سال ۱۳۷۹ ادامه داشت.
• در سال ۱۳۸۵ به عنوان نامزد اصلاح‌طلبان وارد سومین شورای شهر تهران شد، اما برای چهارمین دوره در سال ۱۳۹۲ ثبت نام نکرد.
• محمد‌علی نجفی به مدت دو سال نیز در دهه ۶۰ خورشیدی معاون آموزشی سازمان صدا و سیما بود.
• او از پایه‌گذاران حزب کارگزاران سازندگی از احزاب میانه‌رو نزدیک به اکبر هاشمی رفسنجانی بوده است.
• رئیس سازمان میراث فرهنگی
• سرپرست وزارت علوم
• دوازدهمین شهردار تهران