ماموریت شینزوآبه در تهران شکست خورد؟

روزنامه همدلی نوشت: در آستانه سفر شینزوآبه به تهران، تصور غالب آن بود که او به صرف یک پیام‌رسان به تهران سفر نمی‌کند، بلکه با ایفای نقش میانجی‌گری و واسطه‌ای می‌تواند شرایط را برای مذاکره و در نتیجه کاهش تنش بین تهران- واشنگتن بازی کند. به رغم این تصور و پندار عمومی، سفر او نیز مانند‌هایکو ماس فاقد نتیجه مطلوب بود و سبب شد او نیز تهران را دست خالی به مقصد کشورش ترک کند.

از منظر نشانه‌شناسی، راز اصلی شکست ماموریت شینزوآبه به محاسباتی است که این دیپلمات سرزمین آفتاب تابان در سفر به تهران نتوانست آن را در متقاعد کردن مقامات تهران به کار بگیرد. به عبارت دیگر، شینزوآبه از آنجایی که از اهمیت سفر خود به تهران همچون همه ناظران مسائل بین‌الملل آگاه بود، اما رسالت سفر خود را نه به میانجی‌گری بلکه فقط به پیام‌رسانی خلاصه کرد و تلاش داشت یک‌طرفه برای منافع آمریکا در چانه‌زنی با مقامات تهران امتیاز بگیرد.

در این پیام‌رسانی که شینزوآبه عهده‌دار آن بود، در گذشته نیز مکرر و علنا از زبان مقامات واشنگتن گفته شده بود و تنها تفاوتش آن بود که قرار بود از زبان شینزوآبه و با دیپلماسی ژاپنی به مقامات تهران مخابره شود. به همین خاطر بود که شینزوآبه به جای در نظر گرفتن همه جوانب امر و با توجه به اینکه می‌بایست از نقش بحران‌زای واشنگتن در این تحرکات دیپلماسی اشاره می‌کرد، صرف ماموریت خود را در هشدار و انذار خلاصه کرد و حتی پیامی برای کاهش تحریم‌ها به مقامات تهران منتقل نکرد.

جدای از سمت و سوهای خودخواسته شینزوآبه در ماموریت به تهران، عامل دیگری که موجب بی‌نتیجه شدن دیپلماسی توکیو در تهران شد، ابتکار عملی بود که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای در محاجات با شینزوآبه گرفته شد. در این محاجه رهبری ایران به صراحت اشاره کرد که شخصی چون ترامپ شایسته مذاکره نیست، بنابراین ممکن است توصیه‌ها و سفارش‌هایی برای خود شینزوآبه داشته باشد، اما پیامی برای ترامپ و همیارانش در کاخ سفید ندارد. در این ارتباط بازی براندازانه واشنگتن پس از خروج از برجام، شروط ۱۲ گانه پمپئو در تغییر رفتار ایران و در نهایت شروط مورد نظر تهران در مذاکره با واشنگتن در این ابتکار عمل نقش داشته‌اند.

اما شرایط پساتحریم و وضعیت هستی‌شناسانه و آنتولوژیکال حاکم بر نگرش و تفکر راهبردی تهران در قبال واشنگتن از دلایل اصلی ناکامی ماموریت شینزوآبه و نقش واسطه‌ای بازیگران دیگر در روزهای پرترافیک دیپلماسی این روز‌های تهران است. تهران در شرایط پساتحریم به این نتیجه رسیده است که اگر چه ممکن است اقدامات ایذایی واشنگتن در قبال ایران به نتیجه رسیده باشد، اما بدون شک این وضعیت با نتیجه مطلوب آنها فاصله زیادی دارد و سیاست واشنگتن در اساس و پایه در مقابل ایران به شکست انجامیده است.

از سوی دیگر تهران به این نتیجه رسیده است که هم اینک و با اتکا به همه قراین و شواهد خطر حمله نظامی واشنگتن و متحدان به ایران منتفی است، لذا ایران آسوده‌خاطر و با اتکا به ذخایر ارزی و به شیوه‌های مورد نظر یعنی دور زدن تحریم‌ها می‌تواند حداقل مواد غذایی و دارویی را برای دوسال آینده تامین کند. بنابر این نیازی به مذاکره با واشنگتن و دولتی چون ترامپ نیست و با مقاومت می‌تواند واشنگتن را به عقب‌نشینی در خواسته‌های خود وادار کند.

در موضوع آنتولوژیکال مسئله این است که آمریکاستیزی بخشی از استراتژی و انگاره هویتی جمهوری اسلامی است و هرگونه سازش و مذاکره با رویکرد هستی‌شناسانه جمهوری اسلامی منافات دارد و در تباین است. بنابراین و تحت این شرایط بعید است که ماموریت شینزوآبه یا هر دیپلماتی دیگر بتواند ترکی در یخ چهل ساله خصومت و دشمنی میان تهران- واشنگتن ایجاد کند.