بوریس جانسون؛ ترامپ بریتانیایی

روزنامه اعتماد - میثم سلیمانی: لندن را می‌توان یکی از سیاسی‌ترین پایتخت‌های جهان در تاریخ معاصر دانست. تغییرات در ساختار و بدنه دولت می‌تواند در لحظه رخ دهد. افراد جابه‌جا شوند قدرت از یک حزب به حزب دیگر منتقل شود، اما به نظر می‌رسد کماکان ساختار سرجایش قرار دارد.

هر روز می‌توان منتظر یک اتفاق جذاب و دیدنی در بریتانیا بود. سیاست بریتانیا هر روز برای افرادی که آن را دنبال می‌کنند یک سورپرایز دارد. حالا سورپرایز جدید عرصه سیاست بریتانیا بوریس جانسون است. او توانست در انتخابات درون حزبی محافظه‌کاران با کسب بیش از ۹۲ هزار رای و ۶۶ درصد آرا پیروز انتخابات شود. این در حالی است که جرمی هانت رقیب جانسون تنها ۴۶ هزار رای به دست آورد.

زمانی که نتایج اعلام می‌شد، جانسون و هانت کنار یکدیگر نشسته و آماده اعلام نتایج بودند که با مشخص شدن پیروزی قاطع جانسون، هانت با او دست داد و تبریک گفت. حالا بوریس جانسون از زمان اعلام نتایج انتخابات رسما نخست‌وزیر بریتانیا است و باید مدیریت ساختمان شماره ۱۰ خیابان داونینگ را به دست گیرد.

در حال حاضر بوریس جانسون در شرایطی نخست‌وزیر بریتانیا می‌شود که با چالش‌های متعددی برای حفظ جایگاه خود روبه‌رو است و اگر قصد دارد در این سمت باقی بماند باید این چالش‌ها را پشت سر بگذارد. موضوع برگزیت اصلی‌ترین چالش بوریس جانسون است که باید آن را از سر راه بردارد. اما این موضوع ساده نیست. جانسون ماه‌ها برای رفراندوم خروج بریتانیا تلاش کرد و زحمت کشید. هر چند به همراه نایجل فاراژ رهبری کمپین خروج از اتحادیه را بر عهده داشت، اما پس از جواب آری مردم به خروج، رهبری کشور را برعهده نگرفت و در جایگاه وزیر امورخارجه وارد عمل شد و عملا در پرونده برگزیت نقش زیادی را به طور مستقیم ایفا نکرد.

اما در نهایت به دلیل اختلافات فراوان با ترزا می‌در راستای سیاست او در توافق برگزیت از دولت کناره‌گیری کرد. از همین رو تبدیل به اپوزیسیونی شد که اجازه ندهد دولت در مسیر تحقق برگزیت به شیوه‌ای که ترزا می‌می‌خواهد قدم بردارد. از همین رو بسیاری بر این باور بودند که بوریس جانسون از همان دوران خود را آماده نخست‌وزیری کرده بود تا اتفاق امروز رخ داد. اما جانسون سناریوی زیادی پیش روی خود نمی‌بیند.

یا باید بر سر توافقی جدید وارد مذاکره شود که اروپا تمایلی به آن ندارد یا باید بدون توافق از اتحادیه خارج شود که مجلس عوام قطعا این اجازه را نخواهد داد هر چند که او علاقه‌مند باشد خروج بدون توافق را رقم بزند. بنابراین باید دید که جانسون در این مدت می‌تواند راهی برای خروج از این بن‌بست پیدا کند یا خیر.

اما چالش دیگر به بحث با امریکا بازمی‌گردد. جانسون ماموریت دارد که روابط خدشه‌دار شده لندن واشنگتن را پس از انتشار یادداشت‌های محرمانه کیم داروک سفیر بریتانیا در واشنگتن را بازسازی کند. یادداشت‌هایی که که در آن از هرج و مرج و بی‌کفایتی در دولت دونالد ترامپ پرده برمی‌داشت و این موضوعی بود که به مذاق دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده خوش نیامد و کیم داروک مجبور به استعفا از سمت خود شد.

اکنون در شرایطی که بریتانیا تصمیم به خروج از اتحادیه را دارد، مجبور است که روابط خود با امریکا را بیش از گذشته تقویت کند و احتمال دارد با توجه به علاقه شخصی ترامپ به بوریس جانسون این اتفاق بتواند رخ دهد. اما موضوعی که تبدیل به چالش اصلی این روز‌های بریتانیا شده و عملا حتی بحث برگزیت و امریکا را نیز تحت الشعاع خود قرار داده موضوع توقیف تانکر نفتی بریتانیا توسط ایران است.

هفته گذشته نیروی دریایی سپاه پاسداران یک تانکر نفتکش را که با پرچم بریتانیا در حال تردد از تنگه هرمز بود را توقیف کرد. نفتکشی که در آن ۲۳ خدمه حضور داشت که به گزارش رسانه‌های بریتانیایی هیچ یک از آن‌ها انگلیسی نبودند و اکثریت آن‌ها هندو هستند و در حال حاضر به همراه نفتکش به بندرعباس منتقل شده‌اند.

هرچند برخی رسانه‌ها قصد دارند این موضوع را اقدام متقابل ایران در پاسخ به اقدام بریتانیا در توقیف ۲ میلیون بشکه نفت ایران در جبل الطارق اعلام کنند، اما واقعیت آن است که نفتکش بریتانیایی بسیاری از قوانین حقوق بین‌الملل را نقض کرده بود. از طرفی دیگر ایران در تلاش است که بتواند نفتکش خود را که توسط بریتانیا به بهانه نقض قوانین داخلی اتحادیه اروپا مصادره شده است را بازپس بگیرد. اقدامی خودسرانه از سوی بریتانیا که مورد تایید هیچ یک از کشور‌های اتحادیه اروپا قرار نگرفت.

بسیاری نگران آن هستند اتفاقات اخیر موجب تنش بیشتر در روابط تهران- لندن شود و حتی شرایط به نحوی پیش برود که بریتانیا سیاست‌های نزدیک به امریکا را در خصوص برجام در پیش بگیرد و حتی قصد داشته باشد مسیر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را علیه ایران کلید بزند و مسیر خود را از سایر کشور‌های اروپایی تغییر دهد.

هر چند هم دونالد ترامپ و هم بوریس جانسون گزینه نظامی را علیه ایران رد کرده‌اند و حتی بوریس جانسون عنوان کرد که اگر امریکا قصد چنین اقدامی را داشته باشد با آن‌ها همراهی نمی‌کند، اما هر دو می‌توانند در صورت لزوم، همراهی بیشتری در بحث فشار‌های اقتصادی بر ایران داشته باشند.

از طرفی بریتانیا نگران آن است که در تنش میان ایران و امریکا بریتانیایی‌ها آسیب ببینند و اگر درگیری میان دو طرف رخ دهد منافع بریتانیا نیز دچار چالش خواهد شد.

مجموعه این شرایط بریتانیا را در یک وضعیت دشوار قرار داده است و این کشور در یک پیچ مهم تاریخی قرار گرفته که باید تصمیم‌گیری کند. در خصوص ایران به نظر نمی‌رسد مجموعه شرایط نشان دهد در کوتاه‌مدت بریتانیا به سمت افزایش فشار با ایران و همراهی با کمپین امریکا پیش برود، اما اگر مذاکرات و اختلافات حل نشود، ممکن است که دو طرف مجبور باشند تصمیم‌های سخت‌تری اتخاذ کنند. اما در خصوص جانسون نباید این نکته را فراموش کرد که هیچگاه نباید اورا دست‌کم گرفت. جانسون فردی غیرقابل پیش‌بینی است و حتی نباید او را با ترامپ مقایسه کرد.

هرچند او را می‌توان یک راست افراطی دانست و برخی نیز او را پوپولیست می‌دانند، اما باید گفت که او ۸ سال لندن را به عنوان شهردار مدیریت کرد و سابقه خوبی از خود برجای گذاشت که در سال ۲۰۱۵ توانست وارد پارلمان بریتانیا شود. هر چند بد، او توانست کمپینی را هدایت کند که منجر به جواب آری مردم برای خروج از اتحادیه شود. بریتانیا چه کوتاه و چه بلند یک نخست‌وزیری به بوریس جانسون بدهکار بود که اکنون این بدهی پرداخت شد، حالا این جانسون است که باید نشان دهد آیا می‌تواند جایگاه خود را حفظ کند یا باید در مدت زمانی کوتاه این سمت را ترک کند.

تبریک توییتری ظریف به جانسون

محمدجواد ظریف وزیر خارجه با انتشار توییتی، انتخاب بوریس جانسون، همتای پیشین خود به عنوان نخست‌وزیر بریتانیا را تبریک گفت. ظریف تاکید کرد که توقیف نفتکش حامل نفت ایران توسط دولت وقت بریتانیا (ترزا می) و به فرمان امریکا راهزنی بوده است. وزیر خارجه با اشاره به اینکه ایران به دنبال تقابل نیست، گفت که ایران از خلیج‌فارس محافظت خواهد کرد.