حیواناتی که خودکشی می کنند

همشهری سرنخ: خودکشی یکی از موضوعات مهم و ناشناخته در زندگی انسان هاست. در حالی که کارشناسان و متخصصان در حال تحقیق و بررسی این موضوع هستند که چه عواملی باعث می شوند آدم ها دست به خودکشی بزنند، گروهی از متخصصان هم این موضوع را دنبال می کنند که آیا حیوانات هم خودکشی می کنند.

شاهدانی وجود دارند که ادعا می کنند شخصا شاهد صحنه های خودکشی حیوانات بوده اند. این افراد دیدگاه متفاوتی نسبت به دیدگاه کارشناسان و افراد بی اعتقاد به خودکشی حیوانات دارند. حال به سراغ چند مورد شگفت انگیز از خودکشی حیوانات می رویم.

دلفین افسرده ای که از نفس کشیدن دست کشید

40 سال پیش، «ریچارد داوباری» ادعا کرد که شاهد خودکشی یک دلفین در هنگام انجام یک نمایش بوده است. او در این باره گفت: «دلفین» به چشم های من نگاه کرد و سپس در عمق آب فرو رفت و از نفس کشیدن دست کشید. البته مدیران سیرک نمی خواستند خبر خودکشی این دلفین در اسارت فاش شود اما واقعیت این است که این حیوانات، موجودات خودآگاهی هستند که مغزی بزرگتر از مغز یک انسان دارند. اگر زندگی برای آنها غیرقابل تحمل شود، این حیوانات در یک لحظه تصمیم می گیرند دیگر نفس نکشند، آن را عملی می کنند و متاسفانه این همان خودکشی است.»


او در این باره توضیح داد: «آن دلفین واقعا افسرده بود. دولفین ها و وال ها مانند انسان ها به صورت ناخودآگاه نفس نمی کشند، نفس کشیدن آنها تلاشی آگاهانه برای این کار است. آنها می توانند هرگاه که بخواهند به زندگی خود پایان دهند، آن دلفین قبل از مرگش به طرف من شنا کرد و خود را میان بازوهای من قرار داد و به چشمانم خیره شد، نفس عمیقی کشید و برای کشیدن نفسی دیگر تلاشی نکرد و دست از تنفس کشید. من او را رها کردم او او به عمق آب رفت.»

تجربه ریچارد باعث شد تا انجمن حمایت از حقوق حیوانات مستندی درباره دلفینهای اسیر شده در سیرک ها بسازند و او به عنوان راوی داستان، برنده جایزه اسکار شد. با اینکه بسیاری از مردم معتقدند خودکشی امری محال برای حیوانات است اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد بعضی از حیوانات می توانند دست به خودکشی بزنند. آنها همان حیواناتی هستند که دارای خودآگاهی هستند و تصویر خود در آینه را تشخیص می دهند و می دانند چگونه برای سرگرم کردن مردم تظاهر به بازی کردن کنند.

خودکشی ۶۱ نهنگ در نیوزیلند با شنا کردن به سمت ساحل

نوامبر ۲۰۱۱، یک دسته بزرگ وال شامل ۶۱ نهنگ، خود را به سمت ساحل نیوزیلند کشاندند. اینکه آنها به چه دلیل دست به این کار زدند، هنوز مشخص نیست اما طبق یکی از تئوری ها، زمانی که یکی از وال های بیمار برای خودکشی به سمت ساحل شنا می کند، بقیه هم او را دنبال می کنند. متاسفانه از ۶۱ نهنگی که به سمت ساحل آمده بودند تنها ۱۸ نهنگ زنده ماندند.

درباره خودکشی دسته جمعی دلفین ها و نهنگ ها باید گفت که این مورد دلیلی جدا از افسردگی دارد. دانشمندان دلایل مختلفی را در خودکشی دسته جمعی آنها سهیم می دانند. خودکشی دسته جمعی نهنگ ها و دلفین ها اصطلاحا حالتی است که این جانوران بدون هیچ علت ظاهری و بی هیچ دلیل مشخصی، خود را به کشتن می دهند. به این ترتیب که به هنگام «مد دریا» و بالا آمدن آب به ساحل می آیند و در هنگام «جزر دریا» و عقب رفتن آب به دریا بازنمی گردند و در نتیجه بر اثر بیرون ماندن از آب و تبخیر آب بدنشان می میرند

دانشمندانی که در فلوریدا در این باره تحقیقات گسترده ای را انجام داده اند، دباره دلیل خودکشی وال ها و دلفین ها معتقدند که حس شنوایی مانند حس بینایی از اهمیت زیادی برای دلفین ها برخوردار است و دلفین هایی که نتوانند از امواج صوتی برای شناسایی جای غذا یا پیدا کردن خانواده خود استفاده کنند؛ دچار ضعف جسمانی می شوند و در نتیجه از بقیه جدا می افتند و دلیل از بین رفتن آنان همین امر است.


به گفته پژوهشگران، دلفین های بدون توانایی شنیدن امواج صوتی، بی دفاع و بی رمق می شوند. برخی از دانشمندان علت بروز این مشکل را ترکیبی از بالا رفتن سن، نقص مادرزادی یا ابتلا به بیماری می دانند ولی برخی دیگر آلودگی صوتی ناشی از فعالیت های بشر در اکوسیستم دریاها را علت نقص شنوایی دلفین ها ذکر می کنند.

معتقدین این نظریه می گویند بهترین واکنش انسانی در این حالت آن است که بدن نهنگ ها ودلفین ها را خیس نگه داریم و در اولین فرصت ممکن آنها را بهنقاط عمیق تر دریا برده و رها کنیم اما در مقابل گروهی هستند که این فرضیه را رد می کنند که اولا بسیاری از نهنگ های کوچک و دولفین ها به راحتی می توانند در همان آب های کم عمقی که میانش مانده اند به اعماق دریا بازگردند و نیازی به کمک کسی ندارند.

ثانیا تجربه نشان داده است که این پستانداران اگر به زور هم به آب های عمیق برده شوند دوباره به ساحل بازمی گردند تا بمیرند و آنهایی نیز که برنمی گردند احتمالا به نقطه دیگری رفته اند تا خود را به ساحل بیفکنند. دومین نظریه دراین زمینه این است که نهنگ ها و دلفین های مسن و پیر، گاهی به دلیل احساس کاهش یا کمبود واقعی منابع غذایی شان، توانایی رقابت با همنوعان جوان خود و تغذیه مناسب را ندارند. در نتیجه ترجیح می دهند بمیرند تا جوانترهای گروه باقی بمانند و به همین خاطر خود را به ساحل می اندازند اما مخالفین این نظریه می گویند در میان آنهایی که خود را به ساحل انداخته اند تعداد جوان ها نیز کم نبوده است، وانگهی در برخی مناطقی که ماهی های فراوان وجوددارند - مانند جنوب استرالیا - نیز خودکشی دلفین ها به کرات دیده می شود.

نظریه سوم ابتلای نهنگ ها و دلفین ها به بیماری های داخلی و ویروسی است. معتقدین این نظریه می گویندگاه بسیاری از نهنگ ها و دلفین ها بنا به دلایل مختلف - و از جمله تغذیه از گله هایی از ماهیان بیمار - دچار انواع بیماری های کشنده و فلج کننده یا دردناک داخلی می شوند و ادامه زندگی از آنها سلب می شود و دیگر نای حرکت کردن و توان بازگشت به یک زندگی عادی در دریا را ندارند. به همین دلیل خود را به ساحل می افکنند و می میرند.


این گروه از کارشناسان وجود برخی بیماری های عفونی داخلی یا ویروسی در بدن ماهی های مرده را مورد نظر خود می دانند اما مخالفین این نظریه می گویند اولا بیماری های یافت شده در بدن نهنگ ها و دلفین های مرده در حد کشنده ای نبوده اند وانگهش تقریبا اندام همه موجودات زنده همواره میزبان انواع خفیفی از بیماری های مختلف هستند. به علاوه کالبدشکافی ها نشان می دهند که در بسیاری از موارد این پستانداران در سلامت کامل خود را به ساحل انداخته اند.

نظریات دیگری نیز از جمله آلودگی آب دریاها یا تردد کشتی های بزرگ یا سمی شدن آب دریاها برای توجیه پدیده «خودکشی» نهنگ ها و دلفین ها ارائه شده اند اما همانگونه که گفته شد هیچ کدامشان اثبات نشده اند.

خودکشی خرس های اسیری با گرسنگی کشیدن

یکی دیگر از موارد خودکشی حیوانات مربوط می شود به خودکشی خرس هایی که چینی ها در قفس های کوچک اسیر کرده بودند. چینی ها این حیوانات را برای استفاده از مایع صفرای آنها، نگهداری می کردند اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این حیوانات برای خلاصی یافتن از شرایط سختشان تصمیم به خودکشی گرفتند.

تخمین زده می شود که حدود ۱۲۰۰۰ خرس در شرایط سخت در چین نگهداری می شوند. چینی ها از مایع صفرای این حیوانات که معتقدند خاصیت دارویی دارد، در طب سنتی استفاده می کنند. آنها خرس ها را مجبور می کنندتا در قفس های بسیار کوچک که در آنها چاره ای جز به پشت خوابیدن ندارند، زندگی کنند، آنها به این ترتیب می توانند راحت تر به وسیله لوله ای که وارد شکمشان می کنند، مایع درون کیسه صفرا را بیرونبکشند. انجمن حمایت از حیوانات شواهدی را ارائه داده است که نشان می دهد این خرس ها به صورت عمدی برای آنکه از این شرایط وحشتناک رها شوند، دست به خودکشی می زنند.

لوئیس انجی یکی از اعضای انجمن حمایت از حقوق حیوانات در این باره می گوید: «سال ۲۰۰۹ در مزرعه صفراگیری لائوس، برای اولین بار با یک خرس گرسنگی کشیده روبرو شدم. این حیوان بیگناه یک ماده خرس بود که از فرط گرسنگی بی حرکت کف قفس افتاده بود. وقتی از صاحب او علت را جویا شدم در جواب گفت که مدت ۱۰ روز است که حیوان لب به غذا نزده و قصد دارد با گرسنگی کشیدن خود را بکشد.»

درست فردای آن روز بود که او به آرزویش رسید و مرد. «پس از کالبدکافی جسد خرس دریافتم که مایع صفرای حیوان به وسیله یک سوند که از داخل شکم و کیسه صفرایش می گذشت بیرون کشیده می شد. آنها برای راحتی در انجام این کار، یک شکاف دائمی در شکم و کیسه صفرای خرس ایجاد کرده بودند. بعدا فهمیدم که آنها گاهی از یک لوله فلزی کاشته شده در شکم خرس، برای بیرون کشیدن مایع صفرایش استفاده می کردند.»

این روند دردناک به طور معمول دو بار در روز برای هر خرس انجام می شد. مزرعه داران معمولا برای این کار از خرس های سیاه آسیایی که اکنون اسمشان در فهرست حیوانات در معرض خطر انقراض ثبت شده استفاده می کردند. انجی در ادامه می گوید: «شرایط زندگی برای این خرس ها آنقدر سخت و دردناک بود که گزینه خودکشی و مرگ برای آنها مطلوبترین گزینه به شمار می آمد. در بازدید ما از این مزرعه برای جمع آوری اطلاعات بیشتر جهت مبارزه با اقدامات آنها، خرس هایی را مشاهده کردیم که از فرص درماندگی و استیصال سرهای خود را به شدت به در و دیوار قفس می کوبیدند.»

تا دهه ۱۹۸۰ تعداد خرس هایی که در آسیا برای بهره برداری از مایع صفرایشان پرورش می یافتندتا حدود ۱۲۰۰۰ قلاده افزایش یافت. چینی ها معتقد بودند که مایع صفرای آنها برای درمان مشکلات کلیوی، شکمی و اختلالات گوارشی مفید و موثر است. آنها همچنین از مایع صفرا به عنوان دارویی برای تقویت قدرت جنسی و درمانی برای الکلی ها استفاده می کردند. البته اخیرا گزارش شده است که چینی ها از این مایع در صنعت شراب سازی و شامپوسازی نیز استفاده می کنند.

آقای جی از اعضای انجمن حمایت از حقوق حیوانات گفت: «امروزه گزینه های مناسب زیادی برای جایگزینی مایع صفرای خرس ها در این محصولات وجود دارد و به همین دلیل آزار رساندن به این حیوانات عملا کاری غیراخلاقی و بیهوده است، به همین دلیل ما از شرت هایی که هنوز هم از مایع صفرای خرس ها در ساخت محصولاتشان استفاده می کنند شکایت کرده ایم.» انجمن حمایت از حقوق حیوانات برای حفاظت از این خرس ها، اخیرا مرکزی به وسعت ۵ هکتار برای آنها احداث کرده است تا این حیوانات بتوانند به راحتی و به دور از آزار و اذیت صاحبانشان به زندگی خود ادامه دهند.

خودکشی برای دفاع از دیگران

«خودکشی به روش منفجر کردن» راهکاری است که گونه ای از موریانه ها هم برای دفاع از لانه و مبارزه با دشمنانشان انتخاب می کنند. البته ایت عمل را فقط طبقه کارگر این نوع از موریانه ها انجام می دهند. براساس پژوهش جدیدی که نتایج آن در نشریه علمی ساینس منتشر شده است، وقتی موریانه ای از طبقه کارگر، برای دفاع از لانه، خود را منفجر می کند، مایع شیمیایی خاصی را منتشر می کند که به دشمن مهاجم آسیب می رساند. این مایع به بدن دشمن مهاجم می چسبد و نسوج آن را به تدریج متلاشی می کند.

این موریانه ها که از نوع موریانه های گینه فرانسه هستند، دارای دو «کوله پشتی» و دو «کریستال» در خارج بدن هستند و هنگامی که بدن موریانه منفجر می شود، مایع درون کوله پشتی با این کریستال ها مخلوط می شود و یک ماده سمی علیه دشمن ایجاد می کند.


کوله پشتی های این موریانه شامل دو کیسه است. جالب ترین قسمت تحقیقات جدید آن است که پژوهشگران متوجه شده اند با افزایش سن موریانه هاست که آنها دارای این کریستال ها می شوند. افزایش سن موریانه های کارگر باعث کاهش توانایی آنها در اجرای وظایفی می شود که از کارگردان عادی انتظار می روند. این موریانه های سالمند در عوض کاهش توانایی برای کارهای عادی، کارآیی بیشتری برای مقابله با مهاجمان کسب می کنند.

زیست شناسان معتقدند که این خصوصیت این امکان را در اختیار موریانه های کارگر قرار می دهد که با وجود از دست دادن توانایی انجام کارهای متعارف، به عنوان بمب های دفاعی، ارزش بیشتری بیابند. البته پژوهشگران هنوز چگونگی تشکیل کریستال های خاص در این موریانه ها را کشف نکرده اند و نمی دانند که آیا در گونه های دیگ راین جانور نیز چنین خصوصیتی وجود دارد یا نه. پروفسور رواسن از محققانی که در این پژوهش حضور داشته است در این زمینه می گوید: «ما تاکنون فقط یک گوه از موریانه را که دارای چنین کوله پشتی است کشف کرده ایم، که کشفی بسیار عجیب است.»

خودکشی ۲۸ گاو و گاومیش

اهالی روستای «لاتربرونن» در سوئیس اخیرا برای اتفاق عجیبی که رخ داده است در شوک و نگرانی به سر می برند. داستان از این قرار است که تعداد زیادی از گاوهای منطقه آلپ با پرت کردن خود از بالای صخره ها، اقدام به خودکشی کرده اند. اینکه در فاصله زمانی سه روزه، ۲۸ گاو و گاومیش به طور رمزآلود و مبهم از ارتفاع چند صد متری سقوط کرده و کشته شدند باعث نگرانی اهالی روستا شد. بعد از این حادثه، وحشت از آلوده شدن آب های روان روستا باعث شد که گروه های امداد کوهستان، با استفاده از هلی کوپتر، اجساد گاوها را به نقاط دیگر انتقال دهند.

یکی از اعضای تیم تحقیق درباره علت این حادثه می گوید: «در حال تحقیق و بررسی دلیل این اتفاق هستیم، چرا که گاوهایی که در منطقه کوهستانی پرورش می یابند مهارت باورنکردنی در مورد تخمین ارتفاع و خطر سقوط دارندو به طور معمول از بالای صخره ها به پایین سقوط نمی کنند.»

به گزارش مردم محلی، مدتی قبل از این حادثه، طوفان های شدیدی در این منطقه رخ داده بود که به احتمال زیاد باعث ترس و وحشت حیوانات و در نتیجه سردرگمی آنها و وقوع این حوادث شده است. گاوهایی که در ارتفاعات بالای آلپ به تغذیه می پردازند، دید خوبی نسبت به منطقه دارند و نواحی خطرناک را می شناسند، به همین دلیل کشاورزان به آنها اجازه می دهند آزدانه در منطقه مرتفع بالای روستا بچرند و از علف های تازه تغذیه کنند.

البته این اتفاق یک بار دیگر در گذشته رخ داده بود که در آن مورد، محلی ها معتقد بودند که حرکت گله بزرگی از گاوهای گرسنه به دنبال هم باعث شده بود که این حیوانات دید کافی نداشته باشندو به همین خاطر به پایین صخره ها سقوط کنند اما این فرضیه در این حادثه مورد قبول نبود چرا که سقوط گاوها طی سه روز و در گله های بسیار کوچک صورت گرفته است.

البته بیشتر دانشمندان بر این باورند که حیوانات قادر به خودکشی نیستند. حتی لیمینگ ها (نوعی موش) که به اعتقاد عوام، در فصل جفتگیری خودر ا به پایین صخره ها پرتاب می کند، نیز از روی عمد جان خود را نمی گیرند بلکه تغییرات به وجودآده در بدن آنها باعث می شود احساس کنند که باید زیست بوم خود را تغییر دهند، به همین دلیل آنها در دسته های بزرگ اقدام به مهاجرت می کنند و گاهی به بالای صخره ها می رسند، (به خصوص در اسکاندیناوی) و منظره اقیانوس را از بالا می بینند اشتیاق شدیدی درآنها به وجود می آیدو گمان می کنند که با شنا کردن در آن می توانند خود را به طرفی دیگر برسانند، از این رو به سمت پایین سرازیر می شوند که در نتیجه بعضی از آنها از شدت ضعف و خستگی و بقیه به دلیل عدم توانایی در شناگری در اقیانوس غرق می شوند.
شایعه خودکشی لیمینگ ها زمانی در بین مردم آغاز شد که فیلم حیات وحش دیزنی در دهه 1950 برای دست انداختن مهاجرت لیمینگ ها، داستان را طوری نشان داد که گویی آنها دست به خودکشی می زنند.

شته های منفجر شونده

باورتان می شود که برخی تحقیقات نشان می دهد که حشرات هم دست به خودکشی می زنند. براساس تحقیقاتی که در سال 1987 انجام شد مشخص شد که شته های نخودفرنگی وقتی احساس کنند به آخر خط رسیده اند و شکارچی قدرتمندی مثل کفشدوزک آنها را تحت سلطه خود درآورده است، می توانند خود را منفجر کنند و پراکنده شوند و به این صورت از همنوعان خود مراقبت کرده و بعضی اوقات حتی سبب کشتن کفشدوزک شوند. آنها این فداکاری را برای آگاه کردن همنوعان خود از وجود شکارچی، انجام می دهند.

عقرب هایی که خودکشی می کنند

عقرب ها گونه ای از بندپایان هستند که در مناطق گرمسیری زندگی کرده و در حدود سه سال عمر می کنند. زیست شناسان ژاپنی به تازگی به حقایق جالبی درباره عقرب ها دست یافته اند. براساس نتایج آنها، عقرب ها با پیر شدن و از بین رفتن تاثیر آنی و مرگ آور زهرشان در بدن دشمن، چنگال هایشان را در چشم شان فرو برده و خودکشی می کنند. زیست شناسان ژاپنی بر این باورند که عقرب ها به دلیل داشتن نوعی رفتار خاص و مغرورانه، برای جلوگیری از شکار شدن توسط دیگر حیوانات دست به خودکشی می زنند. تحقیقات نشان داده که عقرب ها در هنگام پیری گاه چنگال هایشان را در چشم خودشان فرو می کنند و در برخی مواقع با قطع دم به زندگی شان پایان می دهند.


خودکشی سگی

در سال ۱۸۴۵ درخبرهای تصویری منتشر شده در مطبوعات لندن، یک مورد عجیب خودکشی گزارش داده شد که در آن، یک سگ سیاه و اصیل نیوفانلندی نقش داشت. این سک در آخرین روزهای زندگی اش، سرزندگی و شادابی گذشته خود را از دست داده بود و چند روز بعد دیده شدکه ناگهان خود را به درون آب انداخت و با حلقه کردن دست و پاهایش به دور جسمی داخل آب سعی می کرد که خود را داخل آب نگه دارد تا خفه شود.

در آن روز، سک توسط شخصی نجات داده شد و برای احتیاط با زنجیر به دیوار بسته شد اما چند ساعت بعد به محض اینکه آزادشد، دوباره خود را درونآب انداخت و خود را در زیر آب نگه داشت. این اتفاق چندین بار دیگر نیز رخ داد و هر بار شخصی او را نجات می داد تا اینکه در آخرین بار که به نظر می رسید این سگ واقعا خسته شده است اتفاق عجیبی رخ داد. او در آخرین بار در حالی که بدنش بیرون از آب بود اقدام به غرق کردن خود کرد. او از روی عمد و با زور سر خود را به مدت چند دقیقه داخل آب نگه داشت تا خفه شود و بالاخره هم موفق شد. وقتی او را از آب بیرون کشیدند او واقعا مرده بود. البته دلیل خودکشی این سگ هیچگاه در هیچ منبعی ذکر نشد.

از قرن نوزدهم میلادی به بعد، خودکشی هایی در حیوانات گزارش شد که دلایل آنها چندان بی شباهت به دلایل سهیم در خودکشی انسان ها نبود. دیوانگی، عشق و وفاداری از جمله دلایلی است که در سال های اخیر در خودکشی حیواناتت گزارش شده است اما هیچ تحقیق و گزارش علمی تاکنون نشان نداده که آیا واقعا حیوانات خودکشی کرده اند یا آنکه ماجرا تنها یک اتفاق بوده است. همچنین هیچ تحقیقی نتوانسته است نشان دهد که در هنگام خودکشی حیوانات چه تغییراتی در جسم یا روان این حیوانات ایجاد شده است.