کرونا، چگونه قدرت‌های بزرگ را به زانو درآورد؟

خبرگزاری تسنیم: مرکز مطالعاتی الجزیره در یک مقاله به بررسی شیوع ویروس کرونا از ابتدا و تاثیراتی که در حال حاضر بر جهان گذاشته و نیز پیامدها و تاثیراتی که برای آینده بشریت خواهد داشت پرداخته است. این مقاله شامل مجموعه ای از پژوهش‌ها و تحقیقات موثق است که به تجزیه و تحلیل بیماری کووید ۱۹ می پردازد.

در مقدمه این مقاله آمده است که در قرن بیست و یکم و درحالی که کشورهای جهان آماده هرگونه رویاروی نظامی با یکدیگر بودند؛ ثابت شد توانایی مقابله با یک ویروس را ندارند. کروناویروس جدید ضعف کشورهای بزرگ و پرمدعا را در زمینه بهداشت و سلامت مشخص و چهره امپریالیسم سرمایه داری آنها را که منافع خود را بر هر چیزی ترجیح می دهند آشکار ساخت.

در اواسط مارس ۲۰۲۰ بود که تعداد مبتلایان قطعی به کرونا ویروس یا «کووید ۱۹» در جهان از مرز صد و شصت هزار نفر گذشت. در ابتدا بیشترین آمار مربوط به مبتلایان در چین بود که گفته می‌شود منبع شیوع این ویروس است. پس از چین کشورهای مانند ایران٬ کره جنوبی٬ ایتالیا٬ اسپانیا و آمریکا جزءکشورهایی بودند که آمار مبتلایان به کووید ۱۹ در آنها از چند هزار تن عبور کرده بود.

در آن زمان کرونا در حدود ۱۶۰ کشور شیوع یافته بود و از آنجایی که غربالگری افراد در سطح گسترده‌ای انجام نمی‌شد دانشمندان بر این باور بودند که شمار مبتلایان به کرونا از چند صد هزار نفر بیشتر باشد.

در ۱۳ مارس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که کرونا ویروس تبدیل به یک بیماری فراگیر در سراسر جهان شده است .روز بعد این سازمان تاکید کرد که اروپا به کانون شیوع کووید ۱۹بدل شده است.

در همان روز «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا پس از چند هفته سهل‌انگاری و بی‌اعتنایی نسبت به موضوع شیوع کرونا سرانجام حالت اضطراری ملی اعلام کرد. این اقدام تنها یک روز پس از اینکه مدیر کل بهداشت ایالت «اوهایو» گزارشی مبنی بر اینکه شمار مبتلایان به کرونا در ایالات متحده ممکن است از صد هزار نفر عبور کند منتشر کرد٬ انجام شد؛ درحالی که تا آن تاریخ موارد قطعی ابتلا به این ویروس ۲ هزار تن گزارش شده بود.

از نظر پیامدهای انسانی٬ کروناویروس تا نیمه مارس جان هزاران انسان را گرفت که البته بیشترین موارد فوتی نیز تا آن زمان در چین به ثبت رسیده بود و پس از آن ایران و ایتالیا در رتبه‌های بعد قرار داشتند. البته باید توجه داشته باشیم که بسیاری از افراد با علائم کرونا در برخی کشورها غربالگری نشدند وگرنه آمار مرگ و میر احتمالا بیشتر از موارد ثبت شده بود.

مقایسه کرونا با سایر ویروس‌های مشابه در طول تاریخ

روزنامه گاردین در ۱۴ مارس ۲۰۲۰ گزارش داد که اولین مورد از ابتلا به کرونا در اواسط نوامبر ۲۰۱۹ در شهر «ووهان» چین دیده شد. در اواخر دسامبر ۲۰۱۹ بود که مقامات چینی تحت فشارهای زیادی که از سوی کشورهای خارجی متوجه پکن بود اعلام کردند نوعی بیماری خطرناک و فراگیر در ووهان و اطراف آن مشاهده شده که دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند.

پس از آن چند هفته طول کشید تا مقامات چینی آزمایش‌های سیستماتیکی در مناطق شیوع کرونا انجام دهند.

اما در حال حاضر مسجل شده که منبع این بیماری ویروس جدیدی از نوع کروناویروس‌هاست که پیش از این شناخته شده نبود. در خلال دو دهه گذشته جهان شاهد ظهور دو دسته جدید از کروناویروس‌ها بود که اولین آنها در ابتدای قرن جاری با نام بیماری «سارس» و دومی چند سال بعد تحت عنوان بیماری «مرس» شیوع یافت. گفته می‌شد که منبع سارس از چین و منبع شیوع مرس در عربستان بوده و هر دو از حیوان به انسان منتقل شده بودند. بیماری سارس با سرعت متوسط شیوع یافت و آمار مرگ و میر آن ۷ درصد بود؛ درحالی که مرس با سرعت شیوع کمتر تلفات جانی زیادی داشت.

در مقابل این دو به نظر می رسد بیماری کووید ۱۹ به کشندگی سارس نیست اما سرعت شیوع آن به مراتب بیشتر است؛ به عبارت دیگر انسان در برابر این دسته از کروناویروس‌ها به دلیل ناشناخته بود مصونیت ندارد. اما واقعا منبع این ویروس از چه چیزی است؟

اگر ویروس آنفولانزا را با شدت شیوع آن که از ابتدای قرن بیست ظهور کرده و به دستگاه تنفسی آسیب می‌زند در نظر بگیریم٬ به احتمال زیاد کرونا یک ویروس از این نوع است که در بدن حیوان تکامل یافته است.

هرچند دانش ما در زمینه شناخت ویروس کرونا همچنان محدود است٬ شماری از دانشمندان معتقدند ممکن است منشا آن از خفاش است و ابتدا در چین به انسان منتقل شده است.

ویروس آنفولانزا در سال ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ که معروف به آنفولانزای اسپانیایی بود جان بیش از۲۰ میلیون نفر را گرفت. گفته می‌شد منبع آن از خوک‌های ایالت «کانزاس» آمریکا است که تلفات جانی زیادی در ایالات متحده و اروپا به جا گذاشت.

مشخصات کروناویروس جدید

تا این لحظه و با توجه به شناخت محدودی که از ویروس کرونا داریم به نظر می‌رسد که کودکان و افراد کم سن سال کمتر از بزرگسالان به ویژه افراد بالای هفتاد سال به این ویروس مبتلا می‌شوند و در صورت ابتلا نیز عوارض کمتری در این گروه نمایان می‌شود.

تنها توضیحی که درباره این تفاوت در میان افراد کم سن و بزرگسال در زمینه ابتلا به کرونا وجود دارد مربوط به تفاوت در سطح توانایی سیستم ایمنی بدن است؛ اما برای شناخت دلیل واقعی این رفتارهای کروناویروس نیاز به زمان زیادی داریم.

آمار مرگ و میر بر اثر کرونا در چین نشان می‌داد که میزان کشندگی این ویروس تنها ۲ درصد است؛ اما پس از آن شمار موارد فوت شده بر اثر کرونا در کشورهایی مانند آمریکا و ایتالیا و اسپانیا و آلمان و ... نشان داد که کرونا تا ۵ درصد نیز کشندگی دارد.

به طور کلی حدود ۸۰ درصد از مبتلایان به کروناویروس بدون نیاز به مراقبت‌های پزشکی بهبود می‌یابند.

کرونا چگونه قدرت‌های بزرگ را به زانو درآورد؟

از ابتدای قرن بیستم و با آغاز اپیدمی‌های مختلف٬ نوع برخورد کشورها با این بیماری‌ها میزان توانایی و عیار آنها را نشان می‌داد؛ اما در رابطه با کنترل کرونا تفاوت چندانی میان کشورها دیده نمی‌شود و چه بسا کشورهای بزرگ و قدرتمند از سایر کشورها در این زمینه ناتوان‌تر عمل کرده‌اند.

کرونا در ابتدا یک ابزار برای شورش علیه دولت‌ها و تحت شعاع قرار دادن توانایی‌های آنها برای مدیریت مدرن کشورها است که در این میان جریان‌های مخالف سیاست‌های دولت در هر کشور نقش اساسی در تعیین ماهیت کردن نوع مقابله دولت‌ها با این ویروس ایفا می‌کنند.

به عنوان نمونه چین به مدت چند هفته توجهی به کرونا نداشت؛ اما بالا رفتن صداهای مخالف و معترض به رفتارهای دولت چین در این زمینه موجب آگاهی مردم از این ویروس و میزان شیوع آن شد. اما در عین حال دولت چین نیز پس از شناسایی این ویروس از هیچ اقدام و تلاشی برای کنترل کرونا در این کشور دریغ نکرد.

در مصر نیز درحالی که سایر کشورها به منظور پیشگیری از شیوع کرونا اقدام به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها کرده بودند٬ دولت این کشور هیچ یک از این اقدامات را اتخاذ نکرد تا اینکه جنبش‌های مختلف مردمی با اعتراض به این سیاست‌ها دولت را مجبور به این کار کردند.

اما در آمریکا٬ دولت «دونالد ترامپ» ماه‌های اول در برخورد با کرونا کاملا بی‌تفاوت عمل می‌کرد؛ اما زمانی که ترامپ متوجه شد سیاست‌های اهمال‌کارانه آن در برابر این ویروس تا چه اندازه تاثیر منفی بر شانس پیروزی وی در انتخابات آینده ریاست جمهوری ایالات متحده دارد٬ اعلام وضعیت اضطراری کرد.

ممکن است دولت‌ها مقابله با پیامدهای اقتصادی کرونا را در صدراولویت‌های خود قرار دهند و تلفات انسانی آن در مرتبه دوم اهمیت باشد؛ به این معنا که شاید دولت‌ها اقدامات پیشگیرانه و محدودیت‌ها را برای جلوگیری از زیان‌ مالی بیشتر به حداقل برسانند که این امر می‌تواند زمینه‌ای برای شیوع گسترده‌تر ویروس کرونا و به دنبال آن تلفات انسانی بیشتر باشد.

اما عامل بعدی که میزان توانایی کشورها در مقابله با ویروس کرونا را مشخص می کند٬ نوع و میزان تجهیزات ضروری دولت‌ها برای برخورد با این چالش است.

پیامدهای اقتصادی ویروس کرونا سومین عامل تعیین‌کننده رفتارهای دولت در برابر این ویروس است؛کشورها برای مقابله با شیوع کرونا مجبور شدند اقدامات اساسی و کاملی اتحاذ کنند که منع آمد و شد و مسافرت و تجمع و قرنطینه شهرها از جمله آنها است؛ درحالی که همه منتظر کشف واکسن این ویروس هستند.

اما کرونا 3 حقیقت بزرگ را در جهان آشکار کرد:

-اول اینکه جامعه جهانی و سازمانهای مربوطه آمادگی لازم برای مقابله با بیماریهای کشنده و فراگیری همچون کووید۱۹ را ندارند؛ همانطور که سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل نتوانستند تدابیر لازم را برای مبارزه با این ویروس اتخاذ کرده و کمک های ضروری و سریع به کشورهایی که توانایی مقابله با این ویروس را ندارند برسانند. همچنین سازمان ملل ثابت کرد که تا چه اندازه در ایجاد هماهنگی میان کشورهای جهان ناتوان است.

-حقیقت دوم مربوط به کوته نظری برخی کشورهای پرمدعا مانند آمریکا و انگلیس و لهستان بود که از دهه هشتاد قرن گذشته بر سیاست و اقتصاد جهان مسلط شده و با بستن مرزها و تحریم کشورها و تمایز نژادی و عدم همکاری با سازمان ها جهت مقابله با شیوع کرونا، منجر به افزایش تلفات این بیماری در داخل و خارج کشورهای خود شدند؛ درحالی که مهم ترین اصل مبارزه با بیماری کووید ۱۹ هماهنگی و همبستگی میان همه کشورهای جهان است.

-اما حقیقت سوم مربوط به سیاست های نظامهای دیکتاتوری جهان در سرکوبگری و پنهان کردن واقعیتهاست که همواره تهدیدی برای ملت خود و سایر مردم جهان محسوب می شوند. برای نمونه کشوری مانند مصر که از ابتدا میزان تلفات و مبتلایان به کرونا را پنهان کرد و همین ناآگاهی مردم با توجه به حضور انبوه گردشگران خارجی در مصر منجر به شیوع گسترده آن در داخل و خارج این کشور شد.