زنِ ایرانی ایده‌آل ۱۰۰سال گذشته، چگونه زنی‌ست؟
تحولات نگاه جامعه به زنان و نقش‌آفرینی‌های آن‌ها موضوع جالب توجه‌ای‌ست، این مقاله خواندنی‌ست و از دستش ندهید.
وب‌سایت میدان - مرضیه آژینی: یادداشت پیش رو در جستجوی پیدا کردن زنِ ایده‌آلِ در صد سال اخیر است.
ایرانِ مدرن تاریخی حدوداً صد ساله را پشت سر گذاشته است. صد سالی که با روی کار آمدن دوره‌های حکومتی متفاوت همراه بود. حکومت‌هایی که هر کدام گفتمان‌ها، ایدئولوژی‌ها و هژمونی‌های مسلط خود را شکل دادند و تقویت کردند. این مقاله در جستجوی پیدا کردن زنِ ایده‌آلِ هر کدام از این حکومت‌ها، در خلال روز‌های سپری شده از اواخر قاجار تا ابتدای جمهوری اسلامی، است. زن ایده‌آلی که گویا تحکیم گفتمان مسلط تنها به کمک بدن و حضور تعریف‌شده او ممکن بود.
با اندکی مسامحه می‌توان گفت، برای نخستین بار، زن به عنوان عضوی از جامعه در اواخر عصر قاجار، همزمان با اوج‌گیری مشروطه‌خواهی در ایران، مطرح شد. بعد از شکست‌های بزرگ و ننگین ایران در برابر روسیه تزاری از ۱۸۰۴ تا ۱۸۱۳، و از ۱۸۲۶ تا ۱۸۲۷، و در برابر انگلستان در بازه زمانی ۱۸۵۶ تا ۱۸۵۷ میلادی، که منجر به از دست رفتن قلمرو‌های عظیمی از قفقاز و افغانستان شد، گفتمان مدرن ملی‌گرایی در ایران شکل گرفت. این گفتمان که پیوند تنگاتنگی با مفاهیم بازتعریف‌شده‌ای، چون «ایران»، «ملت» و «وطن» داشت، قلمرو جغرافیایی وطن را همچون پیکر یک زن در نظر گرفت.
این‌همان بودنِ وطن و زن یکی از مولفه‌های اصلی گفتمان ملی‌گرایی در تاریخ بسیاری از کشورهای جهان بوده است. اما تفاوتی آشکار بین وطن - زنِ ایرانی و نمونه‌های فرامرزی آن وجود دارد. بر خلاف فیگور‌های اروپایی، چون ماریانا، گرمنیا و بریتانیا، که اغلب الهه‌هایی باشکوه، با تاجی بر سر و شمشیری در دست بودند، فیگور ایرانی، که بی‌ارتباط با شکست‌های ایران نبود، مادری پیر، بیمار و رو به احتضار بود.
مادری که نیاز اضطراری و مبرم به تشخیص بیماری، مراقبت، حمایت و عشق از سوی ملت داشت.
ملتی که اغلب از مردانی تشکیل شده بود، که برای نخستین بار نه برای پیوند مشترک خونی‌شان، بلکه به دلیل هم‌وطن بودنشان، برادر شده بودند. برای داشتن ملتی قدرتمند و پویا، زن - مادر، به عنوان کسی که نه تنها به ملت زندگی می‌بخشید، بلکه به عنوان نخستین آموزگار او، مهم شد. اهمیتی که به مسائلی، چون آموزش، پاکیزگی، سلامت، ازدواج و خانواده پیوند خورد. بنابراین، زنِ ایده‌آل عصر مشروطه مادر بود. مادری که از یک سو نیاز به حمایت مردانه، و از سوی دیگر نیاز به آموزش مدرن داشت.
نقاشی Germania، توسط Philip Veit در سال ۱۸۴۸
ایران همچون مادر بیمارِ افتاده در بستر، در بیخیالی و خواب‌زدگی پسران. چاپ‌شده در روزنامه شکوفه، دومین نشریه زنان در عصر قاجار، ۱۵ اردیبهشت ۱۲۹۴.
بعد از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، و با به قدرت رسیدن رضا شاه، نقش‌ها و هنجار‌های جنسیتی با دگرگونی‌های چشمگیری روبه‌رو شد، از اصلاحات در حوزه‌های سلامتی و پاکیزگی گرفته تا تغییر در مولفه‌های پوششی و منع حجاب در ۱۷ دی ۱۳۱۴. از یک سو راه‌اندازی پروژه‌های گسترده مدرنیزاسیون و غربی‌سازی که مولفه‌هایی، چون پوشش، تفریحات و مدل ایده‌آل خانواده غربی را تبلیغ می‌کرد، و از سوی دیگر حکومت دیکتاتوریِ وابسته به قدرت مرکزی و مطلقه رضا شاه که منجر به شکل‌گیری سازمان‌های وابسته و تحت حمایت دولت از جمله سازمان‌های زنانه شد، زن ایده‌آل را از مادر ضعیف و بیمار مشروطه به زنی مدرن، اما مطیع در عصر رضا شاه تبدیل کرد.
دیوارآویز، در ستایش رضاخان به عنوان نجات‌دهنده ایران. ایرانی که در هیبت زن به قامت ایستاده و مطمئن پدر بزرگ تکیه داده است.
در خلال جنگ جهانی دوم، با باز شدن پای متفقین به ایران، و به بهانه حمایت شاه ایران از هیتلر، رضا شاه در سال ۱۳۲۰ تبعید شد و جای خود را به پسر داد. ایران در آستانه فترتی دوازده ساله قرار گرفت، فترتی که با فعالیت‌های اقتصادی و آزادی‌های سیاسی همراه بود.
دوره‌ای که همزمان با تولد احزاب سیاسی و سندیکا‌ها بود. اما افسوس که این دوره کوتاه آزادی با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به پایان رسید. اگرچه در این دوره زنان به حقوق بسیاری، چون حق رای در سال ۱۳۴۱ و تصویب لایحه حمایت از خانواده در سال ۱۳۴۶، دست یافتند، اما همچنان فیگور زن مدرن و مطیع توسط حکومت تقویت شد.
در اواخر دوره پهلوی، که با انقلاب ۵۷ به پایان رسید، سه گونه متفاوت از گفتمان مخالف، فیگور زن مدرن را به مبارزه طلبید. نخست، زنان و مردان اقشار متوسط شهری و متمول بازاری. دوم، حزب چپ اسلامی، مجاهدین خلق؛ و سوم، حزب چپ مارکسیستی، فدائیان خلق. هر کدام از این مخالف‌خوان‌ها به گونه‌ای متفاوت زن ایده‌آلِ خود را تعریف کردند. از زن مطیع گرفته تا زن فاقد جنسیت احزاب چپ.
هر سه با پوشش خاص خود، یا با بلوز و شلوار گشاد و روسری، و یا با پوششی مردانه، به شدت از مولفه‌های پوششی زنانه، که الهام‌گرفته از غرب بود، مبارزه کردند.
پوستر روز جهانی زن در دانشگاه تهران، اسفند ۱۳۵۷.
در جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، زن دوباره در تاریخ ایران مادر شد.
نظر کاربران
الانم که زنها به دروان قاجار برگشتند با همان سبک وسیاق فقط رنگ ولعابش فرق میکنه
پاسخ ها
مطلب چرت فمنیستی .زنان فمنیست همان دختران عقده ای از ظلم مردان زورگو هستند. ...
همون عکس اول نشون میده چقدر مردم آزاد بودن و به عقاید هم احترام میزاشتن ....
روحش شاد
روحش شاد و یادش گرامی
برو کتاب قدم به قدم با اسکندر رو بخون تا بدونی توی تاریخ چطور از زنان پارسی تعریف میکردن ، مرد ایرانی اصیل به زنها احترام میزاره
پیشرفت زن از نظر غربگداها یعنی عریانی و ظاهر پر زرق و برق.زنان قجر رو بخاطر چاق بودن و پر مو بودن تحقیر می کنند و زنان مینی ژوپ پوش دوره پهلوی رو تحسیین.زنان تحصیل کرده مانتویی امروزی رو هم عقب افتاده می بینند
ولا رضا خان برای چی به خانها ازادی داد شما اول واقعیت بنویس برای اینکه ان زمان جمعیت ایران کم بود رضاخان خواست زنها رو وارد جامعه وفعالیت کنه ولی خانها تا ان زمان حق مدرسه رفتن نداشتن نقاب میزدن به طوری که چشمهاشون هم معلوم نبود زنانی که هیچ اخیاری نداشتناجازه هیچ فعالیتی در جامعه ولی رضا خان امد تو 30 سال تحولی عظیم ایجاد کرد دیگه امروز همه ملت دسترسی به اینترنت دارن باسوادن 40 سال پیش نیست که بخوایین ملت گول بزنین
پاسخ ها
درود درود درود روحش شاد بخدا تو کوچه بازار هرکی رو میبینیم اسم رضاخان میاد خدابیامرزی بهش میده چرا بد 60سال اینقدر محبوبیت داره برترینها در این هم مطلب بذارین لطفا
رضا خان بزرگ مرد ایران پدر ایران اصیل بزرگ روحت شاد
درود درود درود
حیف کسی جرات دوزدی نداشت یادش بخیر پنبه گرگان دشت که به دست خان رونق گرفته بود از سیستان سمنان کلی کارگر میومدن گرگان دشت کار میکردن بیکارنبودیم
روحش شاد
متاسفانه خیلی ها نمی‌دانند اما از همان زمان قاجار هم ایرانی های مسلمان مدارس مخصوص به خود را داشتند و این گونه نبود زنان به مدرسه نروند بلکه هم زنان و هم مردان به مدرسه می رفتند
رضاخان همونی که آژانهاش رو فرستاد سراغ زنها تا با کتک و وحشت چادر از سرشون بکشه.یک قلدر زن ستیز
هروقت خانوما اومدن توجامعه فساد درکشور به اوج رسید و همیشه خانوما با با استفاده از زیبایی و جذابیت زنانه پادشاهان زمان رو مجبور به ظلم کرده اند
پاسخ ها
چرا تو كشوراي نروز و سوئد فساد نيست
اره مثلا پنجاه سال پیش فساد بود ولی الان نیست اره؟؟؟؟؟؟
کمتر حریم سلطان ببین خخخخ
چرا الان هم فساد هست و بیشتر هم شده چون تاثیر خانوما در جامعه بیشتر از قبل شده اما خب زن های کشورهای مختلف با هم متفاوتند
همه خانوما که مثل زنان ایرانی فمینسیت زبون دراز وپول دوست نیستن
نروژ و سوئد کنار خیابون دختر و پسر نوجوون فساد می کنن
نه اين كه تو ايران نيست !
تو هنوز تو درك معني فساد موندي
فسادي كه در ايران هست هيچ جاي جهان نيست در حالي كه زن كمترين نقش در اجتماع را دارد ....
من سوئد زندگي ميكنم نديدم شما چطور ديدي ؟
با پرچم ایران میای بعد میگی توی سوئد زندگی می کنم همچین چیزی ندیدم. فساد ربطی به زن یا مرد بودن نداره ربط به تربیت خانوادگی داره. زیاد شدن فساد به خاطر رها شدگی هست و نداشتن تربیت خانوادگی
۱۳:۱۵
شما هم اگر با چشم بصیرت نگاه کنی حتما می بینی
مهم بصیرته. بصیرت
همه زنان زیبا و جذاب نیستند.زنی که تو ذهن امثال توئه سی درصد جمعیت زنهاست
بقول بودا فساد از مرده
اصلا یکی بگه چرا مردان باید به زنان مهریه ناحق بدهند؟ چرا زنان نباید به مردان مهریه بدن؟چرا وقتی دونفر میخوان طلاق بگیرن پسر باید به دختر پول بده؟ بیشتر زندانیان ایرانی به خاطرمهریه در زندانند وچرا دختران به سربازی نمیرن؟
پس ببینید قوانین به نفع زنان هم زیادند که باید برداشته بشن
پاسخ ها
و البته چرا زنان میتونن به راحتی توسط مردان کشته بشن؟ چرا حق طلاق و حضانت ندارن؟ چرا برای سفر کار ازدواج به اجازه نیاز دارن؟ چرا جهزیه باید با زن باشه در صورتی که با مرده؟ چرا زنان باید حجاب داشته باشن؟ چرا زنان نمیتونن ارثیه برابر داشته باشن؟ چرا زنان نمیتونن رییس جمهور بشن؟ چرا زنان نمیتونن ورزشگاه برن؟ چرا زنان نمیتونن چندتا همسر داشته باشن؟ چرا وقتی به زن تجاوز میشه باید شاهد داشته باشه؟ دیگه حوصله ندارم بنویسم خودت بشین فکر کن ببینم برترینها پیامه منو میزاره یا فقط هرچی که دوس داره؟
13:25
دمت گرم.
چشتون دراد زن نگیرید یا یکی در حد خودتون بگیرید تو مهریه اش نمونید. همچین میگه چرا باید مهریه بدیم انگار الان کل سکه ها شمرده گذاشته جلو طرف. تازه مهریه هم میخواد؟؟! خجالت نکشید یه دفعه بشینید خونه
داری کنید ما خرجتونو بدیم. از کی مردا انقدر ...
چون مردا مسئولیت زایمان را بر عهده نمی گیرن که خانما برن کار کنن و خرج خونه را بدن؟؟؟
فرصتهای شغلی برابر دستمزد برابر آزادی انتخاب امتیاز ویژه برای بارداری ارث برابر حق طلاق و حضانت و بقیه مسائل رو به زنان بدهید مهریه را حذف کنید
هر موقع حق طلاق ب زن ها هم داده شه و خرید جهیزیه و سیسمونی بچه با خانواده زن نباشه و نگن زن باید مردو تمکین کنه اون موقه میشه مهریه رو هم برداشت
درسته حقوق باید برابر باشه
راستش من با اینکه پسرهستم ولی قبول دارم که خانوما بافکرتر- زیباتر و قویتر از مردان هستند و با زیبایی وسیاست زنانه می توانند هر ردی رو زن ذلیل کنن و اگه من میتونستم ورود تمامی پسران ومردان رو به تمامی عرصه ها ممنوع میکردم تا خانوما با خیال راحت زندگی کنن
لطفا خانوما من روبه عنوان یک پسرنوکر فمینیست بپذیرند البته که من در برابر بانوان جهان ارزشی ندارم
پاسخ ها
دقیقا چی گفتی شما!!!!!
بیشتر شبیه پسر روانی میمونی تا جوان !
متاسفانه مردا حتی نمیدونن فمینیست یعنی چی اینی که شما گفتی زن سالاریه فمیمیست یعنی برابری یعنی چرا مرد ها باید خونه رو بگیرن چرا زن ها نمیتونن ورزشگاه برن فمینیست برابریه نه این چرتو پرتا برترینها البته اینو نمیزاره که فمینیست همینطور احمقانه بنظر بیاد
آفرین تو یک انسان متعالی هستی
کاربر پسرجوان
خیال میکنی نمیدونیم که دختری، به نقل پسرها کامنت میذاری
من خانمم و از عقاید فمینیستی یا هر عقیده افراطی دیگه متفرم. ما میخوام حق و حقوق انسانی داشته باشیم نه کسی نوکریمونو بکنه. از ایرانی جماعت کج فهمتر خودشه.
دلیل مهریه مرد به زن چیه؟ چرا زن به مرد مهریه نمیده؟چرا دخترا سربازی نمیرن؟
پاسخ ها
علی جان من که هر زنی رو دیدم دنبال کار راحته. اصلا عادت نکردن به خودشون سختی بدن. کار من تولیدی پوشاک هر خانمی که میاد دو روز کار میکنه بعدش فرار میکنه بهونشم اینه که کارتون سخته. جالبه که زنهای نسل قدیم خیاطی جزو اولین کارایی بود که بلد بودن ولی زنهای امروزی!!! همشون دوست
دارن پشت میز بشینن و یه حقوق تپل هم گیرشون بیاد. و برای خرج کردن اون حقوق در زندگی مشترک هم احساس میکنن دارن به شوهرشون لطف میکنن
این برداشت ها و نگرش ها مثل این میمونه بگی چرا در عصر حجر خام خواری میکردن
از غار درونت بیرون بیا و ببین چند هزار سال بشر به جلو حرکت کرده
برای اینکه اینجا ایرانه هر وقت عین کشور های دیگه حقوق کامل داشتیم این چرندیاتو دور میریزیم
یه دونه مهریه رو دلتون قلمبه شده زن جهیزه مگه نمیاره از حق طلاق و ..هم که هنه واسه مرده ضمنا هیچ زن سالمی مهریه اش و نمیخواد مگه مرد خیانت کنه یا بخواد طلاق بده میخواو
تا امثال تو بیشتر بسوزید. واقعن خجالت نمیکشی اینارو میگی؟
کاربر 12:15
جهزیه کجا و مهریه های میلیاردی کجا
تازه نفقه و اجرت المثل هم بکنار
تامین نان همسر بصورت اجباری بر عهده مرد بودن هم بکنار
چرا دخترا سربازی نمیرن؟؟ این سوالو با سوال دیگری جواب میدیم: چرا پسرها بچه نمیارند؟
نه که مردهای امروزی با خویش آهن زمینو شخم میزنند؟ در مورد درد زایمان بخون و گریه های زمان سربازیتو بخاطر بیار
همین ؟!! از آن تاریخ 100 ساله که گفتی 41 سالش رو خوردی یا سانسورش کردند ! الله اعلم
پاسخ ها
چهل و یک سالش زنان بیشتر از مردان در دانشگاه قبول شدند و زنان شهرستانی و روستایی که در جامعه فاسد پهلوی گوشه نشین بودند تحصیل کردند
حاجی پسند!
به عکس اول نگاه کنید فقط نگاه کنید!
پاسخ ها
بيانگر داشته ها و نداشته هاي الان هست
عکسیه که نشون میده پوشش هر فرد به خودش ربط داره
عكس نهايت آزادي كه وجود داشته رو نشون ميده ..........
مرداشم دیگه حقی ندارن کجای کاری کاتب؟
خیلی جالبه اصلا مقاله بی سر و ته ای بود وکامنت ها از اون بی سر وته تر .نکنه یه بازی روانشناسی بوده این مقاله .
پاسخ ها
عالی
عکس اول کاملا گویا هست چه بودیم چه شدیم.