فیلم‌هایی درباره «اعدام» در سینمای ایران

روزنامه ابتکار: این مطلب درباره برخی فیلم‌های ایرانی‌ست که به مساله اعدام پرداخته‌اند و البته اغلب هم مساله شخصی و خانوادگی‌ست.

می‌خواهم زنده بمانم

این فیلم یکی از اولین فیلم‌هایی بود که با موضوع اعدام در سینمای ایران اکران شد. فیلمی که سال ۷۳ ایرج قادری بعد از ۱۰ سال ممنوع‌الکاری آن را ساخت و روانه سینما‌ها کرد. فرامرز قریبیان، فاطمه گودرزی و مهناز انصاریان در این فیلم بازی کردند و سال ۷۴ زمانی که فیلم به اکران عمومی درآمد، لقب پرفروش‌ترین فیلم سال را از آن خود کرد. فیلم داستان اعدام یک زن بی گناه را به تصویر کشیده است. ایرج قادری فیلم را با نگاهی به فیلم خارجی با همین نام که به کارگردانی رابرت وایز و بازی سوزان هیوارد در سال ۱۹۵۸ ساخته شده، ساخت و تنها انت‌های فیلم را با زنده نگه‌داشتن زن بی‌گناه داستان تغییر داد. البته کسی آن زمان به ایراد‌های حقوقی فیلم خرده نگرفت.

سام و نرگس

این‌طور به نظر می‌رسد که ایرج قادری یک سه‌گانه در مورد اعدام آدم‌ها دارد. او به دنبال «می‌خواهم زنده بمانم»، «سام و نرگس» را در سال ۷۹ ساخت. فیلمی که ستاره سینمای این روز‌های ایران را معرفی کرد؛ محمدرضا گلزار با این فیلم به سینما معرفی شد. به غیر از او نوشین محمدخانی، اکرم محمدی، پوراندخت مهیمن و ... در این فیلم بازی کردند. قصه فیلم داستان علاقه‌مندی یک جوان به خواهر دوست خود است که منجر به قتل یکی از آن‌ها می‌شود. سام که حیرت‌زده از کشته شدن دوست خود (عبد) است، نمی‌تواند بگوید که عبد خودش را کشته و او بی تقصیر بوده، از طرفی کسی او را باور نمی‌کند؛ حتی پدر؛ مادر و وکیل او.

مردی از جنس بلور

در این ساخته‌ی (سعید سهیلی)، کامران افشاری در جریان مسافرت با دوستان خود بیتا و حشمت، توسط فردی بنام رضا خدامردی که از فرماندهان جنگ بود کشته می‌شود. با قتل کامران، خواهر او نیلوفر به ایران بازگشته و با حضور در دادگاه نامزد سابق خود را در لباس قاتل می‌بیند. نیلوفر در پی اظهارات رضا در دادگاه مبنی بر بی‌گناهی متوجه مسئله‌ای مرموز در جریان قتل برادرش می‌شود، اما به دنبال ناتوانی در اثبات بی‌گناهی رضا و همچنین اصرار مادرش مبنی بر قصاص قاتل تصمیم به خروج از کشور می‌گیرد.

دهلیز

فیلم «دهلیز» ساخته بهروز شعیبی هم در مورد معلمی است که غیرعمد مرتکب قتل شده است و حالا که قاتل نام گرفته است در انتظار بخشش است، اما خواهر دوقلوی مقتول کوتاه نمی‌آید، معلمی که می‌خواهد برای پسر کوچکش پدری کند، اما فرصتش را ندارد؛ می‌تواند داشته باشد، اما این فرصت را به او نمی‌دهند. این محکوم به اعدام با بازی متفاوت رضا عطاران در نزدیکی اجرای حکم، همزمان با تلاش‌های همسرش، لذت پدر بودن را کشف می‌کند. این دلبستگی، این احساس تعهد و این پیوند، او را به زندگی نزدیکتر می‌کند. در «دهلیز»، سایه اعدام بر سر همه خوشی‌های کوچک افتاده است. «دهلیز» هم مانند خیلی از فیلم‌های دیگر زندگی مردمان زیادی را به تصویر کشیده که نمی‌خواستند برچسب قاتل روی‌شان زده شود. جمع کردن دیه کاری نیست که از دست این خانواده‌ها بر بیاید، اما تمام تلاش‌شان را می‌کنند. دهلیز هم از آن دسته فیلم‌هایی بود که مخاطب را با فکر روبه‌رو می‌کرد، فکر اینکه اگر او به جای، ولی دم بود چه تصمیمی می‌گرفت!

شهرزیبا

شاید «شهرزیبا» یکی از بهترین فیلم‌هایی باشد که ماجرای بخشش دیه را برای مخاطب به تصویر کشیده است. قتلی که بدون هیچ قصدی انجام شده و پسری که ناامیدانه در انتظار ۱۸ سالگی‌اش است تا با فوت کردن شمع‌های تولدش بالای چوبه دار برود و از آن سو دوستی دارد که تصمیم دارد به هر نحوی که می‌شود رضایت، ولی دم را بگیرد. حاضر است از خودش و زندگی که پیش‌رو دارد، بگذرد، اما رضایت آن‌هایی که عزیزشان را از دست داده‌اند بگیرد. «شهرزیبا» داستان آدم‌های متوسط است که ناخواسته درگیر ماجرا شده‌اند. اصغر فرهادی به خوبی لایه‌های‌شان را کنار زده و به مخاطب نشان می‌دهد و درنهایت هم اجازه می‌دهد مخاطب برداشت خودش را از فیلم داشته باشد. فرهادی کل این ماجرا را بهانه‌ای برای پرداختن به درد‌ها و دغدغه‌های طبقه محروم قرار داد و با نشان دادن تولد عشقی ناکام روی خط داستانی تلاش برای گرفتن رضایت، خرده داستان‌هایی جذاب هم سوار کرد. حکم آخر را تماشاگر صادر می‌کند؛ اینکه، ولی دم رضایت می‌دهد یا نه را به طور کامل به بیننده واگذار می‌کند.

کیفر

در این فیلم به کارگردانی حسن فتحی، برزو (هومن برق نورد) در آستانه اعدام قرار دارد. همسرش و پسر کوچکش به همراه برادر کوچکتر برزو و دوست برادرش همه تلاششان را می‌کنند تا در مجالس و جشن‌ها پول دیه وی را تهیه کنند. پول تهیه می‌شود، اما در شب قبل از زمان اعدام فرد یا افرادی به خانواده مقتول سه برابر دیه را می‌دهند تا رضایت ندهد. برزو اعدام می‌شود و برادر کوچکتر به دنبال دلیل آن می‌گردد که با اتفاقات عجیب و حقایق تلخی روبرو می‌شود...

من مادر هستم

اگرچه در این ساخته‌ی فریدون جیرانی صحنه‌های دادگاه باز هم گل درشت و طولانی‌اند، ولی گره گشایی‌های روایت در همین صحنه‌ها شکل می‌گیرد و خامی و کلیشه‌گی صحنه‌های دادگاه در فیلم‌های قدیمی‌تر را ندارد. فیلم درباره‌ی زندگی دو خانواده مرفه است که در حال فروپاشی است. در این میان حوادثی که برای دختر یکی از خانواده‌ها که نوزده سال دارد (باران کوثری) پدید می‌آید، سبب برملا شدن بسیاری از راز‌های زندگی آدم‌های قصه می‌شود.

هیس! دختر‌ها فریاد نمی‌زنند

«هیس! دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» به کارگردانی پوران درخشنده داستان زندگی دختر جوانی است که در روز ازدواجش، با پیراهن سفید عروسی، مرتکب قتل می‌شود. نعیمی، دختر جوان و البته قهرمان داستان، راهی زندان می‌شود و پس از گذشت مدت زمانی و با تلاش‌های وکیلش، لب به سخن باز می‌کند و پرده از اسراری برمی‌دارد که پانزده سال قبل برایش اتفاق افتاده است. زمانی که او دختر بچه‌ای هشت ساله بوده و پدر و مادرش به خاطر مشغله‌های فراوان، مسئولیت رفت و آمد شیرین از مدرسه را به مرد جوانی به نام مراد واگذار می‌کنند که آبدارچی و راننده شرکت مادر است. این اقدام سبب می‌شود تا مراد در حین همین رفت و آمد‌ها به شیرین تعرض کند و این مسئله بار‌ها تکرار می‌شود. در همین حین او از شیرین عکس می‌گیرد و او را تهدید می‌کند که باید ساکت بماند وگرنه آبرویش را خواهد برد؛ و حالا شیرین مرتکب قتل شده؛ قتلی که شیرین به خاطر نجات دختربچه‌ای که ممکن بود به سرنوشت او دچار شود، انجام می‌دهد و در این اتفاق، شیرین به قصاص محاکمه می‌شود؛ در حالیکه وکیل و نامزدش سعی دارند تا شیرین را از قصاص نجات دهند. گفتنی است بخش‌هایی از فیلمنامه این اثر از فیلم «رودخانه میستیک» اقتباس شده است.

متری شیش و نیم

فیلم متری شیش و نیم به کارگردانی سعید روستایی در سال ۱۳۹۷ ساخته شده است. این فیلم محصول کشور ایران و در ژانر اکشن و پلیسی معمایی می‌باشد. در این فیلم پیمان معادی، نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار، فرهاد اصلانی، هومن کیایی، مازیار سیدی به هنرمندی پرداخته‌اند.

این داستان درباره یک افسر پلیس مبارزه به نام صمد است که فرماندهی یک تیم مبارزه با مواد مخدر را به عهده دارد. فرزند یکی از اعضای این تیم پلیسی، توسط خلافکاران تحت امر یک فروشنده ماده مخدر شیشه در پایتخت به نام ناصر خاکزاد ربوده شده و بعد هم به صورت دلخراشی به قتل می‌رسد. به همین دلیل، صمد و اعضای تیم پلیس مواد مخدر تشنه پیدا کردن خاکزاد هستند؛ و این روز‌ها هر کسی که توسط تیم آن‌ها دستگیر می‌شود، یک سرش به خاکزاد گره می‌خورد...

جان‌دار

فیلم جان‌دار به کارگردانی حسین امیری دوماری در سال ۱۳۹۷ ساخته شده است. این فیلم محصول کشور ایران و در ژانر خانوادگی و اجتماعی می‌باشد. در این فیلم فاطمه معتمدآریا، حامد بهداد، باران کوثری، مسعود کرامتی، محمدعلی شادمان، گیتی قاسمی، محمدعلی محمدی، امیراحمد قزوینی، جواد عزتی به هنرمندی پرداخته‌اند. داستان فیلم در شب عروسی اسما اتفاق می‌افتد که مسعود برادر یاسر (خواستگار سابق اسما) به تحریک او به مراسم عروسی به قصد به هم ریختن عروسی اسما می‌رود، اما در درگیری برادر اسما به دست جمال کشته می‌شود و ...