شوک مجلس به بازار سکه و ارز

روزنامه همشهری: به‌ دنبال تصویب کلیات طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها از سوی مجلس دیروز قیمت طلا و ارز دوباره سیر صعودی را طی کرد به‌طوری که قیمت دلارتا لحظه تنظیم این گزارش به محدوده ۲۶هزارو۴۰۰تومان و قیمت هر سکه به ۱۲میلیون‌و۴۰۰هزا تومان رسید.

نمایندگان مجلس دیروز کلیات طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را تصویب کردند. نمایندگان همچنین در بررسی ماده۶ این طرح به دولت یک‌ماه برای توقف پروتکل الحاقی فرصت دادند. براساس این پیشنهاد به طرف‌های برجامی یک‌ماه فرصت داده می‌شود تا تحریم‌های بانکی و نفتی ایران را به‌طور کامل برطرف کنند و در صورت تحقق نیافتن این موضوع دولت موظف است یک‌ماه پس از تصویب این قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. این موضوع صرف‌نظر از اثرات سیاسی که منجر به موضع‌گیری دولت و سخنگوی وزارت خارجه شد به‌طور مستقیم بر بازار طلا و ارز هم اثرگذاشت و در آخر وقت معاملات دیروز حتی منجر به خروج ۲۲۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام شد.

میزان رشد

دیروز بازار طلا و ارز بلافاصله به مصوبه مجلس برای لغو تحریم‌ها واکنش نشان دادند به‌طوری که قیمت هر دلار آمریکا که روز دوشنبه در محدوده ۲۵هزارو۴۰۰تومان دادوستد می‌شد تا ظهر دیروزدست کم ۱۰۰۰تومان رشد کرد و حتی در برخی ساعات به ۲۶هزارو۵۰۰تومان هم رسید. اثرات رشد قیمت در بازار آزاد به بازار متشکل ارزی هم رسید و درحالی‌که قیمت هر دلار آمریکا در یک هفته گذشته در بازار متشکل ارزی در کانال ۲۴هزار تومان دادوستد شده بود دیروز قیمت هر دلار در این بازار که قرار است مرجعی برای تعیین قیمت اسکناس ارز باشد به ۲۵هزارو۳۷۰تومان رسید. صرافی بانک ملی هم دیروز تحت‌تأثیر رشد قیمت در سایر بازار‌ها قیمت هر دلار آمریکا را دست‌کم ۶۲۰تومان افزایش داد و نرخ فروش را ۲۵هزارو۶۲۵تومان تعیین کرد. همگام با رشد قیمت دلار قیمت سکه هم که تابعی از رشد قیمت دلار است با افزایش مواجه شد و به ۱۲میلیون‌و۴۰۰هزار تومان تا ساعت۱۷ و تا لحظه تنظیم این گزارش رسید. اما علت واکنش فوری بازار طلا و ارز به مصوبه مجلس چه بود؟

علت واکنش بازار طلا و ارز

آنطور که مقامات بانک مرکزی بارها اعلام کرده‌اند ریشه افزایش قیمت دلار را باید در کاهش درآمد‌های ارزی جست‌وجو کرد و علت کاهش درآمد‌های ارزی هم افزایش تحریم‌هاست. آنطور که قبلا عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی گفته بود دلیل افزایش نرخ ارز صدور بخشنامه‌های متعدد ارزی نبوده است بلکه دلیل آن کاهش درآمدهای ارزی کشور است. او همچنین بارها تأکید کرده که شدید‌ترین تحریم‌ها علیه ایران اعمال شده است.

آمار‌ها نشان می‌دهد تحریم‌ها از یک طرف مسیر صادرات نفت را بسته و از سوی دیگر جریان ورود ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به کشور را محدود کرده است همین عامل منجر شده است جریان ورود ارز به کشور محدود و در نتیجه هر تقاضای فصلی ارز منجر به رشد قیمت دلار شود. حالا اما از بعد از انتخابات آمریکا در ۱۳آبان‌ماه و شکست دونالد ترامپ اوضاع تغییر کرده است. با خداحافظی او از کاخ سفید دوران سیاست فشار حد اکثری به پایان می‌رسد و این خود می‌تواند دریچه‌ای برای کاهش تحریم‌ها باشد. به زعم کارشناسان سیاسی رویکرد جو بایدن که احتمال داده می‌شود به‌زودی و بعد از ژانویه فعالیتش را در کاخ سفید آغاز کند با جمهوریخواهان متفاوت است.

او حتی از بازگشت به برجام سخن گفته است. در نتیجه پس از مشخص شدن نتایج اولیه انتخابات آمریکا نوعی خوش بینی سیاسی بازار طلا و ارز را فرا گرفت و همین عامل منجر به افت قیمت دلار تا محدوده ۲۴هزار تومان شد. حالا اما فعالان بازار ارز بیم آن را دارند که با مصوبه مجلس و تکالیفی که برای دولت به‌ویژه برای خروج از پروتکل الحاقی تعریف شده سطح تنش‌ها کاهش نیابد و حتی تحریم‌ها به روال قبل ادامه یابد. در واقع مصوبه روز گذشته مجلس سطح امیدواری را برای کاهش تنش‌ها و تحریم‌ها نزول داد و چون کاهش نیافتن تحریم‌ها به‌معنای محدود ماندن جریان ورود ارز به کشور است منجر به افزایش دوباره قیمت دلار و به‌دنبال آن طلا شد.

آنچه در پیش است

یک کارشناس بازار‌های مالی درباره اثر‌گذاری مصوبه مجلس بر قیمت دلار به همشهری گفت:این مصوبه البته یک اثر هیجانی و مقطعی دارد و بعد از ژانویه و با آغاز به‌کار جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا شرایط تغییر خواهد کرد.
بهزاد صمدی در پاسخ به این پرسش که اگر در نتیجه مصوبه مجلس میزان تحریم‌ها کمتر نشود و به همان روال سابق باقی بماند و منجر به کاهش جریان ورود ارز به کشور شود آیا می‌تواند منجر به رشد قیمت دلار شود گفت: بله این استدلال می‌تواند درست باشد. اما توجه کنید همیشه قیمت دلار از اواخر شهریور تا دی‌ماه یعنی ژانویه و سال نو میلادی رشد می‌کند امسال هم با وجود کرونا این رویه ادامه دارد و هر چقدر به ژانویه نزدیک‌تر شویم تقاضا برای دلار افزایش می‌یابد اما به‌نظر من این روند مقطعی است و طبق روال سال‌های گذشته بعد از آن با کاهش مواجه می‌شود.

او با بیان اینکه قیمت دلار بعد از ژانویه و با آغاز به‌کار جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا می‌تواند به‌سمت ۱۸ تا ۲۰هزار تومان حرکت کند گفت: امسال سال عجیبی نه‌فقط برای بازار‌های مالی و سرمایه‌گذاری ایران بلکه برای بازار‌های جهانی هم بود چون کل سناریو‌های بازار‌های جهانی، دلار وسرمایه‌گذاری بورس را تغییر داد چرا که دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب نشد و به جای او جو بایدن باید به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا فعالیتش را آغاز کند.

او افزود: با وجود رفتار‌های هیجانی دیروز در بازار ارز، قیمت دلار می‌تواند تا بعد از ژانویه و با آغاز به‌کار رئیس‌جمهوری آمریکا دوباره کاهش یابد. این شیب نزولی حتی می‌تواند تا بعد از سال۱۴۰۰ ادامه یابد و به اعمال سیاست‌های کنترلی توسط دولت بعدی ایران قیمت هر دلار آمریکا بعد از سال۱۴۰۰ حتی به ۱۷هزار تومان هم برسد.

او درباره اینکه اگر تحریم‌ها شدت یا همچنان با روال قبلی ادامه پیدا کند آیا باز هم قیمت دلار کاهش خواهد یافت گفت: دیگر تحریمی برای اعمال باقی نمانده است و تحریم‌های جدید صرفا بازی کردن با اسامی و تکرار تحریم‌های قبلی است مثلا دیگر قرار است چه تحریم جدیدی بر صنایع ایران اعمال شود که اثرگذار‌تر از وضع فعلی باشد ضمن اینکه در هر صورت سیاست جو بایدن به‌مراتب بهتر از سیاست دونالد ترامپ و مایک پمپئو خواهد بود.