چالش تازه آقای تزار؛ اعتراض در دمای منفی ۵۰درجه

روزنامه همدلی: خیابان‌های شهرهای روسیه، بار دیگر صحنه اعتراضات مردمی شده است. تجمعات گسترده‌ای که از مناطق شرقی روسیه، آغاز شد و با وجود حضور گسترده پلیس و هشدارهای تهدیدآمیز رسانه‌های دولتی، همچون موجی سراسر روسیه را فرا گرفت.

اگر چه گفته می‌شود اعتراض به بازداشت آلکسی ناوالنی، مخالف سرسخت ولادیمیر پوتین بهانه لازم را برای گسترش دامنه این اعتراضات فراهم کرده است، اما بسیاری از ناظران سیاسی عامل اصلی این مخالفت‌های مردم با دولت کنونی روسیه را فشارهای ناشی از رکود اقتصادی و اعتراض به فساد گسترده در دولت پوتین می‌دانند.

قدرت‌نمايي منتقد محبوس پوتین

به هر روی با وجود دمای منفی ۵۰درجه، مردم روسیه بسیاری از خیابانها را صحنه اعتراضات خود کرده‌‌اند و حتی به رغم دستگیری بیش از سه هزار نفر از هواداران آلکسی ناوالنی در بیش از 110شهر روسیه‌‌، به اعتراضات خود ادامه دادند. در همین حال به گزارش رسانه‌ها، روز شنبه روسیه شاهد تجمعات گسترده از خیابان‌های یخ‌زده شرق دور و سیبری تا میدان‌های بزرگ مسکو و سن‌پترزبورگ در حمایت از رهبر زندانی مخالفان بود.

همچنین هزاران نفر در چندین شهر در شرق از یکاترینبورگ، نووسیبیرسک، تومسک و اومسک گرفته تا بندر ولادی‌وستوک در اقیانوس آرام در این تجمعات شرکت کردند. به گفته برخی کارشناسان سیاسی، دامنه وسیع این اعتراضات و سرپیچی قابل توجه بسیاری از معترضان از تهدید رسانه‌های دولتی نشان‌دهنده خستگی گسترده مردم از نظام راکد و فاسد سیاسی‌ دولتی است که پوتین طی ۲ دهه ریاست آن را بر عهده داشته است.

به گزارش نیویورک ‌تایمز، در جزیره ساخالین، درست در شمال ژاپن، صدها نفر در مقابل ساختمان دولتی منطقه جمع شدند و شعار دادند: «پوتین یک دزد است.» بر اساس این گزارش، اعتراضات سپس به شهر یاکوتسک در قطب شمال، که درجه حرارت هوا در آن منهای ۶۰ درجه فارنهایت بود، رسید و به تجمعاتی با حضور هزاران نفر در شهرهای دیگر سیبری گسترش یافت.

این در حالی است که ساعاتی بعد، هنگامی که شب در مسکو فرا رسیده بود، مردم با گلوله‌های برفی به پلیس حمله کردند. رویترز همچنین گزارش داد که اگرچه بسیاری از مدیران دفاتر منطقه‌ای آلکسی ناوالنی دستگیر شده‌اند، اما طرفداران او این اعتراضات را موفقیت‌آمیز خواندند و قول اعتراضات بیشتر در آخر هفته آینده را دادند. در همین حال لئونید ولکوف دستیار ارشد ناوالنی در یک برنامه پخش زنده در یوتیوب که از یک مکان نامعلوم در خارج از روسیه پخش می‌شد، گفت: «اگر پوتین فکر می‌کند که ترسناک‌ترین چیزها را پشت سر گذاشته، بسیار سخت و ساده‌لوحانه اشتباه می‌کند.»

آلکسی ناوالنی یکشنبه‌شب در فرودگاه بین‌المللی شرمتیوو مسکو بازداشت شد. ناوالنی در تابستان سال گذشته با سم نوویچوک مسموم و برای درمان به آلمان فرستاده شده بود. کرملین متهم ردیف اول مسمومیت او با سم اعصاب است. هرچند پلیس روسیه قبل از بازگشت ناوالنی هشدار داده بود که او را بازداشت خواهد کرد، اما این موضوع در برنامه او برای بازگشت تغییری ایجاد نکرد. ناوالنی که اکنون در خطر سال‌ها حبس طولانی‌مدت است، از هواداران خود در سراسر کشور خواست آخر هفته به خیابان‌ها بیایند حتی اگر مقامات اجازه اعتراض ندهند، و این گونه مردم روسیه با گسترده‌ترین تظاهراتی که این کشور حداقل از سال ۲۰۱۷ تاکنون دیده است به خواسته او پاسخ دادند.

ناوالنی، بلندپروازترین منتقد داخلی پوتین، در طول سال‌های گذشته از ارتباط خود در شبکه‌های اجتماعی و زبانی ساده و طنز استفاده کرده است تا به عنوان تنها رهبر مخالف دولت روسیه در بخش گسترده‌ای از جامعه شناخته شود. این در حالی است که پس از مسمومیت او با سم اعصاب و بازگشت او به روسیه با وجود خطر قطعی بازداشت، جایگاه او در میان منتقدین پوتین به شدت ارتقا پیدا کرد.

اعتراض كرملين به دخالت آمريكا در امور داخلي روسيه

با افزایش دامنه این اعتراضات، سفارت آمریکا در مسکو از این حضور مردمی، حمایت کرد. این رویکرد آمریکا البته با مخالفت شدید وزارت خارجه روسیه مواجه شد. وزارت خارجه روسیه در این زمینه اعلام کرد:«هیأت آمریکایی حتی یک سطر هم در خصوص وقایع اعتراضات شش ژانویه در واشنگتن و حمله به ساختمان کنگره ننوشته و کشته شدن پنج تن و بازداشت بیش از 100 تن را محکوم نکرده است. به مسائل خود توجه کنید و دست از مداخله در امور کشورهای دیگر بردارید.»

همچنین ماریا زاخاوروا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه از عزم این وزارتخانه برای بازخواست دیپلمات‌های آمریکایی در اقدام سفارت آمریکا در مسکو درباره انتشار مسیرهای تظاهرات در تعدادی از شهرهای روسیه و نیز اطلاعات منتشره آن درباره تظاهرات به سمت کرملین خبر داد. این سخنگو گفت، سفارت آمریکا در مسکو باید در مورد انتشار نقشه تجمعات بدون مجوز در روسیه به وزارت خارجه توضیح دهد. او اضافه کرد:«نمی‌توانیم تصور کنیم اگر سفارت روسیه در واشنگتن نقشه مسیرهای اعتراض را تا نقطه پایانی منتشر کند، چه اتفاقی خواهد افتاد.»

در همین زمینه وزارت خارجه سوریه نیز ضمن حمایت از دولت روسیه، حمایتهای آمریکا از این اعتراضات را محکوم کرد. به گزارش شبکه خبری روسیا الیوم، یک منبع رسمی در وزارت خارجه سوریه اعلام کرد: «بهره‌برداری غرب از موضوع الکسی ناوالنی، مخالف روسی دیگر هیچ کس را فریب نمی‌دهد چراکه هیچ گونه اعتباری ندارد و هدف از این مواضع توهین به روسیه و به کارگیری مزدوران و دارودسته پست آن‌ها در داخل روسیه است.»

صحنه این اعتراضات البته اولین واکنش رسمی دولت بایدن را نیز در برابر روسیه به همراه داشته است و در همین زمینه ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای با عنوان اعتراضات در روسیه گفت: «آمریکا شدیدا استفاده از تاکتیک‌های خشن علیه معترضان و روزنامه‌نگاران در تعطیلات آخر هفته در شهرهای سرتاسر روسیه را محکوم می‌کند. پیش از این نیز دولت روسیه به دنبال سرکوب حق تجمع مسالمت‌آمیز و آزادی بیان از طریق آزار سازمان‌دهندگان اعتراضات و دستگیری مشارکت‌کنندگان احتمالی بوده است. این رویدادها در پی سال‌ها تشدید محدودیت‌ها و اقدامات سرکوبگرانه علیه جامعه مدنی، رسانه مستقل و مخالفان سیاسی بوده است.»

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین با واکنش نسبت به این اقدام آمریکا، در این باره گفت:«ما به همه نقطه نظرات احترام می‌گذاریم اما قاطعانه با شرکت شهروندان در تجمعات غیرمجاز مخالفیم.» پسکوف تاکید کرد که هیچ ارزیابی دیگری نمی‌تواند دراین زمینه وجود داشته باشد و این تنها نقض قانون است. پسکوف در ادامه گفت: «هر چند که بسیاری خواهند گفت که این اعتراضات مردم زیادی را شامل می‌شود اما به واقع تعداد آنها در مقایسه با تعداد روسهایی که به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه رای دادند ناچیز است.»

سخنگوی کرملین در ادامه بیانیه‌های سفارت آمریکا درخصوص اعتراضات غیر مجاز روز شنبه در روسیه را مداخله در امور داخلی این کشور دانست. پسکوف در این باره گفت:«اینها بیانیه‌هایی نامناسب هستند و البته مفهوم آنها مداخله صریح در امور داخلی ماست. اگر سفارت ما زمان تجربه ناآرامی مدنی در آمریکا به این طریق واکنش نشان می‌داد حدس می‌زنم که این باعث ناخرسندی حتمی واشنگتن می‌شد. من می‌خواهم به همتایان خود توصیف کنم که خودشان را در چنین وضعیتی تصور کنند.»

مناقشه در اعداد اعتراضی

روزنامه اعتماد در گزارشی دباره تحولات روسیه نوشت: اعداد متفاوتي در مورد جمعيت حاضر در تظاهرات منتشر شده است. خبرگزاري رويترز، تعداد شركت‌كنندگان در تظاهرات پايتخت روسيه را ۴۰ هزار نفر ذكر كرده است، در برابر اما پليس مسكو اين عدد را غيرواقعي خوانده و تعداد تظاهرات‌كنندگان را ۴۰۰۰ نفر ذكر كرده است. براساس گزارش‌ها نزديك به ۳۰۰۰ نفر به دليل شركت در تجمع‌هايي كه از سوي دولت روسيه «غيرقانوني» و «بدون مجوز» توصيف مي‌شوند، بازداشت شده‌اند، به نوشته موسسه OVD تعداد بازداشت‌شدگان در پايتخت ۱۱۰۰ نفر بود. بازداشت‌شدگان در تجمع‌هاي غيرقانوني در روسيه معمولا به جريمه مالي يا يك روز تا ۱۵روز حبس محكوم مي‌شوند.

اين نخستين‌بار نيست كه ناوالني جمع كثيري از هوادارانش را براي اعتراض به كرملين به خيابان مي‌كشد، تابستان سال گذشته و در آستانه برگزاري انتخابات دوماي محلي مسكو، منتقدان دولت پوتين كه معتقد بودند نامزدهاي هوادار احزاب مخالف دولت به دلايل واهي از شركت در انتخابات منع شده‌اند تظاهراتي برگزار كردند كه گفته مي‌شود بيش از 60 هزار نفر در آن مشاركت كردند. هواداران ناوالني، گفته‌اند قصد دارند تا انتخابات پارلماني آينده روسيه، به صورت هفتگي به تظاهرات ادامه دهند.

واکنش اروپا به خشونت‌ها در روسیه

جوزپ بورل، مسئول سیاست های خارجی اتحادیه اروپا،‌ روز بیست و سوم ژانویه در توییتی درباره اعتراضات روسیه اعلام کرد: «استفاده از خشونت نامناسب و بازداشت گسترده محکوم است.» وی همچنین در نشست وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا که روز بیست و پنجم ژانویه برگزار شد، اعلام کرد اقدام متقابل در برابر روسیه را بررسی خواهیم کرد. اتحادیه اروپا ماه اوت سال گذشته از آنجا که روسیه از یک عامل عصبی که در سلاح شیمیایی کاربرد دارد در حمله به ناوالنی استفاده کرده، اقداماتی علیه مقامات این کشور نظیر مسدود کردن حساب ها و ممنوعیت سفر به منطقه اتحادیه اروپا اتخاذ کرده است.