ماندگارترین موزیک‌های فیلم‌های فارسی(۲)

دیجی کالا مگ : بخش مهمی از خاطره‌انگیز بودن یک فیلم یا سریال بر دوش موسیقی و یا ترانه‌هایی است که برایش ساخته می‌شود. ترانه یا موسیقی متن به اندازه‌ی فیلم‌نامه و انتخاب بازیگر و دیگر بخش‌های یک فیلم اهمیت دارد، چرا که موسیقی قادر است آنچه فیلم قصد گفتنش را دارد بدون کلام منعکس کند و احساسی را به بیننده منتقل کند که حتی درخشان‌ترین دیالوگ‌ها و بهترین بازیگران در انتقال آن ناتوانند. با قسمت دوم این مطلب همرا باشید.

۱. رضا موتوری

کارگردان : مسعود کیمیایی
آهنگساز: اسفندیار منفردزاده
ترانه‌سرا: شهریار قنبری
خواننده : فرهاد مهراد
محصول : ۱۳۴۹

رضا موتوری فیلمی به یادماندنی از مسعود کیمیایی و با حضور بهروز وثوقی است که داستان مردی بی‌قید و بند از طبقه‌ی ضعیف را روایت می‌کند که جایش را با یک نویسنده‌ی پولدار عوض کرده و وارد زندگی اشرافی او می‌شود. همانند دیگر آثار کیمیایی این فیلم هم داستان عشق و جنون و نامردی است.

بخش بزرگی از ماندگاری این فیلم به خاطر ترانه‌ی زیبای مرد تنهاست که شهریار قنبری آن را سروده و موسیقی دل‌فریب اسفندیار منفردزاده بر آن نقش بسته و با صدای فرهاد مهراد برای همیشه در ذهن ما ته‌نشین شده است. از کجای این موسیقی بگوییم که حق مطلب را ادا کرده باشیم؟ ترانه‌ی دل‌نشین شهریار، موزیک روح‌انگیز منفردزاده یا صدای تکرار نشدنی فرهاد که با شنیدنش سکانس آکونیک انتهای فیلم از جلوی چشممان رد می‌شود، که بهروز وثوقی با سر و روی خونین، دلی شکسته و تنها بر روی موتور خود در خیابان‌ها به هر سو کشیده می‌شود و در نهایت شاهد سرنوشت تلخش هستیم.

۲. خط قرمز

کارگردان : قاسم جعفری
آهنگساز: پیروز ارجمند
ترانه‌سرا: حسن عسگری
خواننده: حسین ریاضیان
محصول: ۱۳۸۱

سریال پرطرفدار و متفاوت خط قرمز که در نوع خود رقیب نداشت، سال‌های ۸۰ و ۸۱ جمع زیادی از مردم را پای تلویزیون می‌کشاند. شاید این سریال از معدود برنامه‌های تلویزیون بود که از هر سنی و با هر سلیقه‌ای مشتاق دیدنش بودند. داستان درباره‌ی چند جوان بود که برای فرار از مشکلاتشان، هر کدام با دلایل شخصی، تصمیم می‌گیرند از خانه فرار کنند و دل به جاده بزنند و به دنبال آرزوهایشان سفر کنند. از بازیگران این سریال می‌توان به شهرام حقیقت‌دوست، شهرام عبدلی و پویا امینی اشاره کرد.

ترانه‌ی تیتراژ پایانی این سریال که برای سال‌ها ورد زبان مردم بود، به تنهایی برای روایت کل داستان آن کفایت می‌کند. حرف از امید و آرزو‌هایی به میان می‌آورد که هر جوانی در یک دوره‌ی حساس به آن می‌اندیشد، از سرگذشت متفاوت هریک از همسفر‌های داستان می‌گوید که هرکدام به دنبال کورسویی از دنیای خیالی که در سر دارد، از خانه فرار می‌کند و در نهایت از حسرت و غربتی می‌گوید که طبیعتا نتیجه‌ی تصمیم خام هرکدام از این شخصیت‌هاست.

۳. پس از باران

کارگردان : سعید سلطانی
آهنگساز : سعید انصاری
ترانه‌سرا : فریدون پوررضا
خواننده: فریدون پوررضا
محصول: ۱۳۷۹

سریال پس از باران محصول ۱۳۷۹ یکی دیگر از مجموعه‌های پرطرفدار آن سال‌ها بود که از تلویزیون پخش می‌شد. داستان فیلم که بین زمان حال و گذشته در رفت و آمد بود، زندگی مردمان گیلان در زمان ارباب و رعیتی را به تصویر می‌کشید و قصد پرده‌برداری از رازی داشت که سال‌ها سربه‌مهر باقی مانده بود. از بازیگران این سریال می‌توان به محمود پاک‌نیت، کتایون ریاحی، مرجان محتشم و بسیاری از هنرمندان دیگر اشاره کرد.

ترانه‌ای که تیتراژ ابتدای فیلم را مزین می‌کرد، از ساخته‌های سعید انصاری بود که با ترانه‌ی گیلانی و صدای گرم فریدون پوررضا شنیده می‌شد. ترانه‌ی محزون این سریال با آنکه بسیار کوتاه بود، به قول پوررضا «فریاد جوامع شهرزده» و علیه کسانی بود که موسیقی محلی آن‌ها را خراب کرده بودند. صدای باران و رعد و برقی در کنار آرشه‌های ویولون و صدای محزون پوررضا، با وجود ناآشنا بودن کلام ترانه، رنگ و بوی گیلان داشت و برای بسیاری از غیرگیلانی‌ها از جمله دلایلی بود که آن‌ها را به پای تماشای این سریال می‌کشاند.

۴. سام و نرگس

کارگردان : ایرج قادری
آهنگساز: بابک بیات
ترانه‌سرا: اهورا ایمان
خواننده: حمید حامی
محصول: ۱۳۷۹

سام و نرگس فیلمی ساخته‌ی ایرج قادری که برای مخاطبان یادآور باز‌ی‌ها و فیلم‌های خود قادری قبل از انقلاب بود. این فیلم با بازی محمدرضا گلزار در نقش سام و نوشین حسین‌خوانی در نقش نرگس، داستان دو دوست را روایت می‌کند که یکی از آن‌ها عاشق خواهر دیگری می‌شود و با فتنه‌ای که از جانب رقیب عشقی سام شکل می‌گرد، برادر نرگس کشته، و سام به قتل او متهم می‌شود.

این ترانه‌ی سوزناک که از بهترین و با یادماندنی‌ترین همکاری‌های مرحوم بابک بیات و حمید حامی است، برای سال‌ها در گوشه و کنار شنیده می‌شد و هنوز هم مثل زمان اکران فیلم طراوت خود را حفظ کرده است.

۵. دست‌های آلوده

کارگردان : سیروس الوند
آهنگساز : بابک بیات
ترانه‌سرا: پیام پارسا
خواننده: نیما مسیحا
محصول : ۱۳۷۸

دست‌های آلوده فیلمی با حضور ستاره‌های دهه‌ی ۷۰ مانند ابوالفضل پورعرب و هدیه تهرانی یکی از بهترین و متفاوت‌ترین فیلم‌های آن دوران بود. این فیلم به کارگردانی سیروس الوند داستان چهار جوان را روایت می‌کند که با نقشه‌ای از پیش تعیین شده دست به سرقت می‌زنند و داستان یک مثلث عشقی هم در این میان جذابیت آن را دوچندان می‌کند.

ترانه‌ی فراموش نشدنی پروانگی با صدای پرقدرت و زیبای نیما مسیحا و موسیقی تاثیرگذار بابک بیات، حال و هوای فیلم را به خوبی تداعی می‌کند. حزنی که در این موسیقی نهفته موازی با لحظات درام و عاشقانه‌ی فیلم است.

۶. پر پرواز

کارگردان : خسرو معصومی
آهنگساز: محمدرضا چراغعلی
ترانه‌سرا: نیلوفر لاری‌پور
خواننده: شادمهر عقیلی
محصول: ۱۳۷۹

پر پرواز فیلمی پرحاشیه ساخته‌ی خسرو معصومی با بازی شادمهر عقیلی و زیبا بروفه است که داستان درگیری‌های یک موزیسین جوان (شادمهر عقیلی) برای گرفتن مجوز انتشار آلبومش را روایت می‌کند که مدام با در‌های بسته مواجه می‌شود. پس از تلاش‌های بسیار و ناکامی‌های مداوم او تصمیم می‌گیرد از ایران برود.

این ترانه روایت کاملی از داستان فیلم ارایه می‌کند. داستان جوانی با استعداد که آینده‌ای روشن برای خودش متصور است و برای رسیدن به آرزوهایش قصد ترک وطن و دلبستگی‌هایش را دارد و ملتمسانه و محزون از معشوقش می‌خواهد «پر پروازش» را از او نگیرد.

۷. میم مثل مادر

کارگردان : رسول ملاقلی‌پور
آهنگساز : آریا عظیمی‌نژاد
ترانه‌سرا : اهورا ایمان
خواننده : مهیار فاضلی
محصول : ۱۳۸۵

میم مثل مادر از ساخته‌های مرحوم رسول ملاقلی‌پور، با بازی گلشیفته فراهانی، علی شادمان و حسین یاری داستان زنی را روایت می‌کند که از مجروحان بمباران شیمیایی سردشت بوده و شش سال بعد که در انتظار تولد فرزندش است، به توصیه‌ی پزشک و به دلیل تاثیرات شیمیایی که می‌تواند برای کودک خطرناک باشد، مجبور به سقط می‌شود. سقط انجام نمی‌شود و او کودکی معلول با مشکلات تنفسی به دنیا می‌آورد که شروع داستان پر فراز و نشیب مادری تنها با فرزندی بیمار است.

ترانه‌ی زیبای میم مثل مادر با صدای مهیار فاضلی و آهنگ‌سازی آریا عظیمی نژاد فیلم را بیش از پیش دلنشین و در عین حال غمگین کرده است. ترانه‌ی آن که کاری از اهورا ایمانی است، به کمال هرآنچه که هر فرزندی می‌تواند برای قدردانی از مادر به زبان بیاورد را ادا کرده است.

۸. خواهران غریب

کارگردان : کیومرث پوراحمد
آهنگساز : ناصر چشم‌آذر
ترانه‌سرا: -
خواننده : خسرو شکیبایی
محصول : ۱۳۷۴

فیلم خواهران غریب از ساخته‌های زیبای کیومرث پوراحمد، داستانی اقتباسی از کتابی به همین نام نوشته‌ی اریش کستنر درباره‌ی دو خواهر دوقلو است که از بدو تولد و به خاطر جدایی والدینشان از هم جدا زندگی می‌کنند و کم‌کم و با نقشه‌های کودکانه دلیل در کنار هم قرار گرفتن والدینشان می‌شوند. خسرو شکیبایی، افسانه بایگان و پروین‌دخت یزدانیان از بازیگران این فیلم هستند.

ترانه‌ی مادر من از ساخته‌های زیبای ناصر چشم آذر، با ملودی کودکانه و شاد و صدای گرم و دلنشین خسرو شکیبایی یکی از وزنه‌های سنگین در به یاد ماندنی شدن فیلم خواهران غریب است. این ترانه بار‌ها و بار‌ها در مناسبات مختلف و حتی در فیلم‌های بعد از خود تکرار شد.

۹. سنتوری

کارگردان: داریوش مهرجویی
آهنگساز : اردوان کامکار/ محسن چاوشی
ترانه‌سرا: امیر ارجینی
خواننده: محسن چاوشی
محصول : ۱۳۸۵

یکی دیگر از فیلم‌های پرحاشیه‌ی این لیست سنتوری به کارگردانی داریوش مهرجویی و بازی‌های به یادماندنی گلشیفته فراهانی و بهرام رادان است. داستان یک زوج جوان (علی و هانیه) را دنبال می‌کند که در خانواده‌هایی کاملا متفاوت بزرگ شده‌اند و در کنسرت موسیقی علی (بهرام رادان) با یکدیگر آشنا می‌شوند و ازدواج می‌کنند، اما زمان زیادی نمی‌گذرد که علی معتاد می‌شود و زندگی شیرین‌شان رفته رفته از هم می‌پاشد. این فیلم هیچوقت به اکران سینمایی دست پیدا نکرد و پس از کش و قوص‌های فراوان و بهانه‌تراشی‌های عجیب در سال ۸۹ مجوز اکران ویدیویی گرفت.

ترانه‌ی سنگ صبور متعلق به محسن چاوشی است و بهرام رادان در این فیلم آن را لب‌خوانی می‌کند. این موسیقی غم‌نامه‌ای است که علی فیلم سنتوری آن را برای خود می‌خواند و با صدای زیبای سنتور که خود به تنهایی برای این موسیقی کافی است، بر زخم‌های زندگی‌اش مرحم می‌گذارد. این ترانه و به طبع آلبومی به همین نام که چاوشی در کارنامه‌اش دارد، نقطه‌ی پرتاب او به سمت شهرت و محبوبیت بود.

۱۰. پهلوانان نمی‌میرند

کارگردان: حسن فتحی
آهنگساز : بابک بیات
ترانه‌سرا : غزلیات دیوان شمس
خواننده: محمد اصفهانی
محصول: ۱۳۷۶

پهلوانان نمی‌میرند سریالی پرطرفدار به کارگردانی حسن فتحی بود که از لحاظ تاریخی به دوران قاجار مربوط می‌شد و پهلوانان ورزش زورخانه‌ای و اتفاقات مرموز و ناگوار مربوط به مرگ آن‌ها را به تصویر می‌کشید. بازیگران خوش‌نامی، چون جمشید مشایخی، فخری خوروش، حمید مظفری و جمعی بزرگ از دیگر بازیگران در آن به نقش‌آفرینی می‌پرداختند.

موسیقی تیتراژ پایانی این سریال که برای طرفداران آن قطعا جزو به یادماندنی‌ترین‌هاست از ساخته‌های زیبای مرحوم بابک بیات و با صدای محمد اصفهانی است. انتخاب ساز‌های این موسیقی همانند دیگر آثار بیات کاملا هوشمندانه بود. استفاده از ضرب و زنگ زورخانه حتی برای آن‌ها که سریال را ندیدند می‌تواند تعریفی از حال و هوای آن باشد.