بوفون، اسطوره ۳۸ ساله ایتالیا

هفته نامه همشهری جوان - محمد امیرپور: حکیم عمر خیام در دانشنامه نجومش در توضیح «ستاره» می آورد: «حجمی کروی که در فلک جایگاهی بی تغییر و ساکن دارد. روشنایی می بخشد، قابل فساد و فروپاشی نیست و جایگاهش در آسمان ثابت است.»

اما اگر تعریف ستاره را از زبان هوادارانی که شب بارانی سال ۱۹۹۵ به ورزشگاه اتیوتاردینی رفته بودند بشنوید، قطعا یک نام خواهد بود: «جیان لوییجی بوفون» پسر ۱۷ ساله ای که ۱۹ نوامبر روز شانس اش بود. انگار که سوپرمن از آسمان به زمین سقوط کرده باشد و در شمایل یک پسربچه ۱۷ ساله ظاهر شود؛ پسربچه ای که ۲۰ سال بعد از روز شانس اش، هنوز هم پسوند ستاره را کنار اسمش می بیند.


کافی است چشمان تان را ببندید و تمام روزهایی که او را دیده اید، در ذهن تان مرور کنید. چه فرقی می کند او را با کدام مدل مو یا لباس دروازه بانی به یاد بیاورید. بوفون همیشه جزیی از خاطرات فوتبالی همه ما بوده است. در نزدیکترین فاصله به قفس توری دروازه و با نقش ابدی «آخرین مرد ایستاده».

فقط کاش می شد موهایش را کوتاه کند تا سپیدی شقیقه هایش کمتر توی ذوق بزند و باورمان شود نامیرایی سوپرمن گورخرها را؛ شبیه داستان «آخرین برگ» اُهنری که دختر بیمار از پشت پنجره، چشم به افتادن آخرین برگ روی درخت داشت تا زندگی اش را تسلیم کند و ما که هنوز بعد از ۲۰ سال از عادت کردن به دیدن بوفون در فوتبال ، ایمان داریم آخرین مرد ایستاده، هیچ وقت نمی افتد.

ستاره متولد شد

فقط یک هفته به دیدار سخت با میلان فابیو کاپلو باقی مانده بود، دیدار با میلان رویایی با مثلث هجومی وه آ، باجو و سیمونه که هیچ امتیازی را تا آن موقع از دست نداده بودند.

دروازه بان اول تیم، لوکا بوچی مصدوم شد و تویو اسکالا، مربی پارما مجبور شد بوفون ۱۷ ساله را از تیم جوانان پارما به تیم بزرگسالان اضافه کند. وقتی تمرینات هجومی شروع شد، هیچ کس در تمرین نتوانست به او گل بزند. اسکالا رو می کند به مربی دروازه بان ها و می پرسد: «تو هم آن چیزی را که من می بینم، می بینی؟ این پسر فوق العاده است.»


پس اسکالا بعد از تمرین به سمت بوفون می رود و می گوید: «اگر فردا بازی کنی...»، «مشکلی نیست مربی... نگران نباش.» به همین راحتی فردا بعدازظهر بوفون گمنام در ترکیب اصلی پارما برابر میلان بزرگ کاپلو قرار گرفت. بوفون وارد زمین شد. همه توپ های میلانی ها را دفع کرد، پنالتی ژرژوه آ را گرفت و بعد از بازی بدون اینکه خوشحالی کند، داخل رختکن رفت و از مربی به خاطر فرصتی که به او داده بود، تشکر کرد.

انگار که عادی ترین کار دنیا را به یک پسر ۱۷ ساله سپرده باشی. هر چند نویو اسکالا در پایان فصل پارما را ترک کرد اما برای هواداران زردهای پارما یک یادگاری باقی گذاشته بود؛ جیان لوییجی بوفون که با ۱۷ سال و ۹ ماه و ۲۱ روز برای اولین بار دستکش های دروازه بانی را دستش کرده بود که فردای بازی با میلان در ویترین ستاره های تیم مثل زولا، کاناوارو و تورام قرار گرفته بود.

عجیب اینکه وقتی در ۱۳ سالگی وارد تیم پارما شده بود، به عنوان هافبک بازی می کرد و مداتم سعی می کرد شبیه مارکو تاردلی و نیولا برتی بازی کند اما بالاخره تحت تاثیر عملکرد توماس انکونو، دروازه بان تیم ملی کامرون در جام جهانی ۱۹۹۰، تصمیم گرفت دروازه بان باشد.

نمایش دروازه بان کامرون در بازی افتتاحیه جام مقابل آرژانتین مارادونا، جیان لوییجی ۱۳ ساله را شگفت زده می کند و تصمیم می گیرد دروازه بان شود؛ تصمیمی که تا امروز هم پابرجاست.

سوپرمن وارد می شود

درخشش بوفون جوان باعث می شود چزاره مالدینی، مربی تیم ملی ایتالیا او را به جام جهانی ۹۸ فرانسه ببرد تا بعد از پالیوکا، دروازه بان دوم تیمش شود. یک سال بعد بوفون جوان با مهار پنالتی دورتموندی ها در فینال جام یوفا، ناجی پارما لقب می گیرد. قهرمانی جام یوفا با نمایش خیره کننده بوفون، یک لقب ویژه هم برای او به همراه دارد: «سوپرمن».

بالاخره هم سرخوشی هواداران پارما از داشتن بوفون به پایان می رسد. سال ۲۰۰۱ یوونتوس با پول فروش زیدان به رئال مادرید، پای بوفون را به دال آلپی کشاند. با قیمتی خیره کننده که او را تا ۱۴ سال بعد و همین امروز به گران ترین دروازه بان دنیا تبدیل کرد؛ ۵۴ میلیون یورو.


برای بزرگی بوفون ۹ بار عنوان بهترین دروازه بان سری آ را بردن کار کوچکی محسوب می شود. اینکه ۵ جام جهانی را هم تجربه کرده، اهمیتی ندارد. برای پی بردن به بزرگی بوفون باید به سال ۲۰۰۸ برگردید؛ پیشنهاد نماینده منچسترسیتی با مبلغ ۵۰ میلیون پوند و حقوق سالانه ۸ میلیون یورویی - یعنی دو برابر دستمزد دریافتی اش در تورین - اغواکننده به نظر می رسید اما جواب بوفون منفی بود.

هیچ کس بهتر از از خود جیجی نمی تواند دلیل آن را توضیح دهد: «اگر من از تیم بروم، یعنی به صدها هوادار عاشقی که هر هفته برایم نامه می نویسند، خیانت کرده ام.»

نه پول منچسترسیتی، نه وسوسه بالای بردن جام با رئال مادرید، بوفون را به فکر جدایی نینداخت؛ ظاهرا سوپرمن دلایل فرازمینی خودش را داشت. هر چند که بدمنی هم برای سوپرمن ایتالیایی ها پیدا شده بود. نقش مقابل سوپرمن ایتالیایی ها را فیفا بر عهده داشت؛ نهادی که اولین دلیل برای فاسد بودنش را می توان نادیده گرفتن بازیکنی مثل بوفون برای انتخاب بین کاندیداهای بهترین بازیکن سال ۲۰۱۵ دانست. در دنیای کمیک استریپ، دشمن همیشگی سوپرمن، دارک سید است؛ موجودی فرازمینی که به دنبال نابودی کل بشر و به هم ریختن نظم دنیاست؛ کاری که این روزها فیفا با فوتبال در دنیا کرده است.

بی عدالتی فوتبال

شاید کنایه آمیز باشد که دروازه بانی مثل بوفون هیچ وقت به جایزه فردی توپ طلا نرسیده اما وقتی نام سوپرمن بین کاندیداهای بهترین های سال ۲۰۱۵ دنیا هم جایی نداشت، همه شیوه انتخاب بازیکنان برای عنوان بهترین بازیکن سال را زیر سوال بردند.

بازیکنان زیادی در دنیای فوتبال پیدا می شوند که برای مدتی به اوج می رسند و بعد مثل فواره ای پایین می روند اما بوفون در ۲۰ سال گذشته، از روزی که پنالتی ژرژوه آ را در سال ۹۵ گرفت تا رساندن یووه به فینال لیگ قهرمانان سال ۲۰۱۵ کمترین تلاطم و فراز و فرود را در عملکردش نشان می دهد.

ثبات، وفاداری و انگیزه خصلت هایی هستند که کمتر بین فوتبالیست های پول زده این روزها می توان پیدا کرد. او هنوز بعد از ۵۰ هزار دقیقه ایستادن درون دروازه بیانکونری، همان است که همیشه دیده ایم؛ بدون هیچ تغییری و حتی نشانه های افت در ۳۸ سالگی. او نمادی کامل از فاکتور تلاش و انگیزه است. بوفون رد فوتبال نقش دانیل دی لوییس در هالیوود را بازی می کند؛ با همان چشمان نافذ، قدرت تاثیرگذاری روی مخاطب و البته انرژی فوق العاده.


بوفون در هر نمایی که بروز می دهد، فارغ از بازیکنانی که در کنارش بازی می کنند، شبیه ستاره ای است که فیلم به حضورش وابسته است. او می تواند در پایان نمایش اش شما را به گریه بیندازد یا شبیه تمام قصه های هپی اند، کاری کند که مثل پسربچه ها از شادی فریاد بکشید؛ همانطور که دی لوییس برای فیلم «مشت زن» سه سال به تمرین بوکس مشغول شد، تمرینات سنگین بوفون هم در ۲۰ سال گذشته هیچ وقت قطع نشده است.

همانطور که دی لوییس برای بازی در «آخرین موهیکان» شش ماه را در طبیعت زندگی کرد، بوفون هم همه زندگی اش در طبیعت کار را می گذارد؛ جایی که خودش می گوید آرام ترین منطقه دنیاست (روستای محل تولد جیجی که مهمترین عامل شناخته شدنش، سفر سالانه ستاره فوتبال ایتالیا به آن منطقه و زندگی در آنجاست.)

دی لوییس در فیلم «به نام پدر» خودش را در سلول انفرادی حبس کرد، بوفون هم برای تعصبی که به لباس بیانکونری داشت، در اوج فوتبال به سری ب رفت. دی لوییس از کار در کفاشی به هالیوود و اوج شهرت رسید و بوفون از کار در کارگاه چوب بری تبدیل به تندیس مقدس فوتبال بین ایتالیایی ها شد.

اما داستان چشم ها جداست. بوفون چشم های نافذتری دارد؛ آنقدر نافذ که حتی تیفوسی های باشگاه های دیگر ایتالیا هم هر هفته به احترامش بلند می شوند و برایش دست تکان می دهند.

فرش قرمز تاریخ

۴۰ سال بعد از اینکه کاراکتر سوپرمن توسط جری سیگل خلق شد، آدریان و استلا، صاحب سومین فرزند خود شدند؛ پسری که سال ها بعد لقب سوپرمن گرفت. سال ۲۰۰۶ که یوونتوس به سری ب سقوط کرد، بوفون با وجود پیشنهادهای باشگاه هایی مثل بارسلونا، ترجیح داد در تورین بماند تا شبیه شخصیت ابرقهرمانی سوپرمن، دنیای تورینی ها را از خطر فروپاشی نجات دهد اما سوپرمن قدرت نفوذی بیشتر از یک فرازمینی دارد.


دفع ضربه سر زیدان در فینال جام جهانی ۲۰۰۶ یا گرفتن توپ از رونالدو در لیگ قهرمانان فصل قبل، کمتر از هنرمندی های برتولوچی و تورناتوره در سینما نیست. اگر تورناتوره در فیلم هایی مثل «مالنا» یا «باری» به نمایش خصلت های ایتالیایی نشست، جیان لوییجی بوفون را هم می توان شناسنامه فوتبال ایتالیا نامید.

دیدن نمایش های بوفون همیشه حس دوگانه ای دارد؛ تماشای یک بازیکن در ردای ابرقهرمانی مثل سوپرمن که حداقل برای ۲۰ سال اضمحلال ناپذیر نشان می دهد و از طرف دیگر تقویم هایی که ایتالیایی ها به آن چشم دوخته اند تا ببینند بوفون با حضور در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه می تواند وارد کتاب های تاریخ شود یا نه؛ این آخرین چالش ابرستاره ای است که از ۱۷ سالگی همه بدمن های قصه ها را پشت سر گذاشته است.

بوفون، ستاره ای که در فلک جایگاهی بی تغییر و ثابت دارد، روشنایی می بخشد، قابل فساد و فروپاشی نیست و ای کاش جایگاهش در آسمان ثابت بماند.

دروازه بان ۱۶ ساله میلان قدم در راه بوفون گذاشته است

وارث بوفون

میهایلوویچ را از آن دسته مربیان اقتدارگرای فوتبال می شناسند؛ مربیانی که به بازیکنان باج نمی دهند و تمام فضای رختکن را در کنترل خودشان دارند. میهایلوویچ هم شبیه تمام دیکتاتورهای فوتبال، داستان زیادی از درگیری با بازیکنان تیمش دارد. شبیه کاپلو که دل پیرو را کنار گذاشت، تراپاتونی که با کلینزمن به مشکل خورد و فن گال که تمام ستاره های بارسا را بیرون ریخت.


یک ماه پیش بود که سرمربی صرب میلان به خاطر درگیری لفظی با دیه گو لویز او را از ترکیب تیم کنار گذاشت. دروازه بان دوم تیم هم مصدوم بود و میهایلوویچ ترجیح داد به بازیکن ۱۶ ساله اش که از تیم جوانان آمده بود بازی دهد؛ جیان لوییجی دونارومای جوان درون دروازه میلان قرار گرفت و تبدیل به مهمترین دستاورد آ.ث میلان در این فصل شد.

عملکرد خیره کننده دروازه بان جوان میلان باعث شد او را وارث امپراتوری بوفون در ایتالیا بدانند؛ نه فقط به خاطر تشابه نام کوچک جیان لوییجی، بلکه به خاطر مسیر یک شکلی که هر دو برای رسیدن به سطح اول فوتبال طی کردند.

دوناروما تابستان گذشته از تیم جوانان میلان به بزرگسالان اضافه شد و بوفون هم یک سال قبل از شروع درخشش در بارما در تیم جوانان این تیم بازی می کرد. اگر دوناروما برای اولین فرصت منتظر تیره شدن روابط سرمربی با دیه گو لوپز دروازه بان اول تیم و مصدومیت آگازی، گلر دوم تیم بود، بوفون هم برای اولین بازی منتظر مصدومیت دروازه بان اول و مغضوب شدن گلر دوم تیم ماند.

دوناروما در ۱۶ سالگی به ترکیب میلان رسید و بوفون در ۱۷ سالگی، بوفون در اولین بازی برای پارما آنقدر توپ از روبرتو باجو و ژرژوه آ گرفت که در پایان بازی کاناوارو مدافع پارما در ستایش اش بگوید بوفون مهر شماره یک بودن را روی پوستش دارد و دوناروما میلان شکننده میهایلوویچ را با توپ هایی که در سه دیدار گذشته اش گرفته، به نیمه بالای جدول رسانده تا میهایلوویچ درباره اش بگوید او وارث بوفون در تیم ملی ایتالیا خواهد شد؛ تصور کنید، مربی دیکتاتوری مثل میهایلوویچ اینقدر تحت تاثیر دروازه بان جوان تیمش قرار بگیرد که اینگونه از او تمجید کند.


فردای درخشش دوناروما مقابل تورینو بود که مادرش با شبکه رای ایتالیا مصاحبه کرد و گفت از ۱۲ سالگی مجبور بودم برای بازی های تیم های پایه مدارک شناسایی او را همراه خودم ببرم. هیچ کس باور نمی کرد یک پسر ۱۲ ساله، ۱ متر و ۷۵ سانتیمتر قد و رشد جیان لوییجی را داشته باشد؛ پسری که این روزها در ۱۶ سالگی قدش به ۱.۹۰ متر رسیده و پزشک باشگاه رژیم غذایی ویژه ای برای او که هنوز در سن رشد قرار دارد تعریف کرده است.

جیان لوییجی دوناروما قطعا فاکتورهای بوفون آینده بودن را دارد، به شرط آنکه مانند همتای باسابقه اش از حاشیه ها دوری کند. پست فیس بوکی دوناروما که کاریکاتوری بود که او را ضد یوهه و اینتر نشان می داد، می تواند جو استادیوم های ایتالیا را علیه یک پسر ۱۶ ساله کرده و او را در شروع راه با مشکل مواجه کند، هر چند گالیانی، مدیر باشگاه اعتقاد دیگری دارد: «هر وقت بوفون را در ترکیب ایتالیا یا یووه می دیدم، حسرت می خوردم چرا او را نخریدم اما بالاخره بوفون خودمان را ساختیم، این حس بهتری هم دارد.»