ناگفته‌هایی از وضعیت میراث فرهنگی تهران

خبرگزاری ایسنا: «باید دستور فوری به «مناطق دارای بافت تاریخی» ابلاغ شود تا از صدور هرگونه مجوز عجولانه و فاقد استعلام از سازمان میراث فرهنگی، آغاز فعالیت‌ عمرانی در بافت‌های تاریخی و افتتاح بناهای تاریخی در حال احیا و تکمیل نشده، تا روی کار آمدن شورای اسلامی پنجم شهر تهران و شهردار جدید، جلوگیری شود.»

احمد حکیمی پور، رئیس کمیته‌ گردشگری و میراث فرهنگی شورای اسلامی تهران از زمان حضورش در سومین شورای شهر تهران، این کمیته را راه‌اندازی کرد و به خصوص در دوره چهارم شورای شهر تهران، تلاش‌هایش برای حفاظت از میراث فرهنگی پایتخت ۲۰۰ ساله ایران بیشتر به چشم آمد.

او با هر تخریب یا اتفاقی دست‌کم در نامه‌هایی به مسئولان مختلف وظایف آن‌ها را در راستای حفاظت از بافت‌های تاریخی تهران گوشزد می‌کرد، و حالا در آخرین روزهای حضورش در شورای شهر تهران، نگرانی‌هایش را نسبت به پنج بنای تاریخی مختلف تهران ابراز کرد.

حکیمی‌پور در نامه‌ای، قالیباف - شهر تهران را خطاب قرار داده و نوشت: «در آخرین روزهای دوره کنونی مدیریت شهری تهران، متأسفانه شاهد آماج حملات به میراث فرهنگی پایتخت هستیم و عده‌ای از افراد سودجو در مجموعه خدوم مدیریت شهری و مناطق دارای بافت تاریخی همانند مناطق ۱۲، ۱۱، ۶، ۷، ۱ و ۲۰ در حال اعطای مجوز، تخریب، نوسازی و حاتم‌بخشی به مالکین بناهای دارای بافت‌های تاریخی بدون کسب استعلام از اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران هستند.

از سویی دیگر با تغییر مدیریت در شهرداری تهران، افراد مذکور که مسأله میراث فرهنگی و بافت تاریخی مورد دغدغه‌شان نیست، از این موقعیت سوءاستفاده کرده و اقدام به تخریب بناهای تاریخی همانند خانه سپهبد امیر احمدی کرده‌اند.

از دیگر سو، مدیریت فعلی شهرداری تهران در تلاش است با افتتاح عجولانه بناهای تاریخی که در این دوره تملک شده و در حال مرمت است، احیای این آثار تاریخی و فرهنگی را به نام خود تمام کرده یا با انجام پروژه‌های عمرانی در قلب بافت تاریخی تهران، این اقدامات را تحت هر شرایطی در کارنامه خود ثبت کند.

این اقدامات همه در حالی صورت می‌گیرد که شورای چهارم شهر تهران و منتخبان شورای شهر پنجم از این اقدامات مطلع نیستند و این موارد خودسرانه و عامدانه از سوی شهرداری تهران در حال انجام است. به منظور شفاف‌سازی اقدامات صورت گرفته، موارد رخ داده در روزهای اخیر، درقالب پنج بند به قرار ذیل تشریح می‌شود؛

۱- خانه باغ تاریخی اتحادیه معروف به «دائی جان ناپلئون» یکی از بناهای تاریخی شهر تهران واقع در منطقه ۱۲ است که توسط سازمان زیباسازی شهر تهران در سال ۱۳۹۴ با مصوبه شورای اسلامی شهر تهران خریداری شده است.

بر اساس رویکرد این سازمان، قرار است این بنا تبدیل به موزه مشاهیر شود و تاکنون شاهد مرمت‌های مطلوبی در این بنا بوده‌ایم و این مکان را می‌توان یکی از سایت‌های بزرگ مرمتی و حتی باستان‌شناسی شهر تهران قلمداد کرد. متأسفانه در روزهای انتهایی دوره کنونی مدیریت شهری تهران، نمادهایی از دوران دفاع مقدس همچون، توپ، تانک، هواپیماهای جنگی و غیره در این بنا جایگذاری شده که سنخیتی با موزه مشاهیر و هویت این خانه تاریخی ندارد. از دیگر سو شهرداری تهران یک موزه فاخر با موضوع تخصصی دفاع مقدس ر ا در پهنه شرقی اراضی عباس‌اباد به بهره‌برداری رسانده و لازم است به منظور حفظ یکپارچگیحوزه‌ای، نمادهای مذکور در آن موزه جایگذاری شوند.

۲- «خانه سپهبد امیراحمدی» یکی از بناهای تاریخی فاخر و ارزشمند منطقه ۱۱ واقع در خیابان حافظ، ما بین کوچه پیام انقلاب و صدری به مساحت هفت هزار متر مربع است. این خانه در تملک کمیته امداد امام خمینی بوده که با فروش آن به مالک جدید، شاهد پیگیری مالک جهت تخریب بنا و بلاتکلیفی موجود در مدیریت شهری کنونی هستیم. متأسفانه این بنای ارزشمند در حال تخریب است و این موضوع خلاف قانون و بدون هرگونه استعلام از اداره کل میراث فر هنگی استان تهران بوده و نیازمند برخورد با مالک از سوی شهرداری به دلیل تخریب بدون اخذ مجوز از شهرداری و میراث فرهنگی است.

از سویی دیگر نیز شهرداری منطقه ۱۱ پس از تخریب طی جوابیه‌ای اعلام کرده است که این اقدام بدون هماهنگی با شهرداری منطقه بوده و پروانه تخریب و نوسازی صادر نشده است. این جوابیه در حالی صادر شده که مجموعه شهرداری هر روز در سطح معابر شهر در حال تردد و رصد شهر هستند و این موضوع دور از انتظار است که بنایی ۷ هزار متری در قلب تهران تخریب شود و شهرداری منطقه و مجموعه مدیران شهرداری تهران از آن بی‌اطلاع باشند.

۳- محله عودلاجان یکی از بافت‌های ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور است. این محله متأسفانه بارها مورد تخریب از سوی نهادهای مختلف قرار گرفته است. اخیراً شاهد این مسأله هستیم که در طرحی با عنوان «طرح جامع برازجان»، شهرداری منطقه ۱۲ قصد دارد چندین هکتار از بافت تاریخی این محله تاریخی را تخریب کرده و یک مرکز فرهنگی و تجاری احداث کند. در حالیکه این اقدام برخلاف ضوابط بافت‌های تاریخی ثبت شده و بدون هر گونه هماهنگی با شورای اسلامی شهر تهران است. شهرداری منطقه ۱۲ نباید با نادیده انگاشتن قرارگیری محله عودلاجان در فهرستآثار ثبت شده ملی و همچنین بدون کسب مجوز و استعلام از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، اقدام به تهیه طرح‌های عمرانی در آن محدوده کند.

۴- خانه «خازن‌الملک» یکی از بناهای ارزشمند شهر تهران واقع در منطقه ۱۲ و بازار تهران روبه‌روی امامزاده سید ولی است. این بنا که متأسفانه در لیست بناهای ثبتی قرار ندارد ولی واجد ارزش از سوی میراث فرهنگی شناخته شده است، یکی از معدود خانه‌های دارای «تالار آینه» تهران است که تعداد انگشت شماری از این تالار آینه‌ها در خانه‌هایی چون «امام جمعه» و «سلطان بیگم» شجاعی باقی مانده است.این تالار متأسفانه شرایط مناسبی نداشته و این بیم می‌رود که در هیاهوی تغییر مدیریت شهری تهران، مالک که در ادوار گذشته قصد تخریب این بنا را داشته، اقدام به تخریب این بنای ارزشمند کند. ضروری است مدیران شهرداری از این بنا بازدید داشته و با اخطار به مالک از تخریب احتمالی این اثر تاریخی جلوگیری نمایند.

۵- در روزهای انتهایی فعالیت دوره حاضر مدیریت شهری تهران، زمزمه‌ها و مشاهداتی از اعطای مجوزهای بدون ضابطه و فاقد استعلام از میراث فرهنگی به بناهای دارای ارزش‌های تاریخی و فرهنگی به خصوص در قلب تهران به گوش می‌رسد. از جمله این موارد می‌توان به تخریب خانه‌ای در خیابان «گوته» در منطقه ۱۲ در تاریخ ۲۸ مرداد ۹۶ و همچنین اقدام به تخریب خانه‌ای قاجاری در منطقه ۷ تهران واقع در خیابان شریعتی و نمونه‌های مشابه آن اشاره کرد که همه نشان از تخریب میراث فرهنگی تهران بدون ضابطه و استعلام از نهاد تخصصی میراث فرهنگی دارد."

ضروری است دستور فوری به «مناطق دارای بافت تاریخی» ابلاغ شود تا از صدور هرگونه مجوز عجولانه و فاقد استعلام از سازمان میراث فرهنگی، آغاز فعالیت‌ عمرانی در بافت‌های تاریخی و افتتاح بناهای تاریخی در حال احیا و تکمیل نشده، تا روی کار آمدن شورای اسلامی پنجم شهر تهران و شهردار جدید، جلوگیری کنند.»