توقيف باعث فروش فیلم های سینما مي‌شود؟

روزنامه اعتماد: بسياري از مديران فرهنگي و سينماگران تصور مي‌كنند مهر «توقيف» بر برخي فيلم‌هاي سينمايي يكي از عوامل فروش در گيشه است. تجربه‌هاي چهار سال اخير سينماي ايران اما نشان مي‌دهد اين فرضيه چندان هم قابل اثبات نيست و همه فيلم‌هايي كه مدتي از اكران روي پرده محروم مانده‌اند، نمي‌توانند كنجكاوي مخاطب را در پي داشته باشند. با اكران «خانه دختر»، يكي از همان فيلم‌هاي رفع توقيفي در اين روزها، مي‌توانيم بار ديگر فرضيه «توقيف و مميزي، عامل فروش در سينماي ايران است» را مورد بررسي قرار دهيم.

اواخر بهار امسال، همان روزهايي كه زمزمه تشكيل شوراي بازبيني فيلم‌هاي توقيفي شنيده شد، كمتر كسي فكر مي‌كرد دستاورد سازمان سينمايي در نخستين روزهاي پاييز ٩٦، اكران يكي از فيلم‌هاي توقيفي باشد. پرونده اين اتفاق خوشايند با اكران «خانه دختر» باز شد؛ فيلمي كه در نخستين نمايش عمومي‌اش در جشنواره فجر، مورد قضاوت منتقدان و اهالي رسانه قرار گرفت و سه سال در دام توقيف گرفتار شد.

فيلم شهرام شاه‌حسيني، بالاخره بعد از كش و قوس‌هاي فراوان، در كنار «خانه پدري»، «آشغال‌هاي دوست داشتني»، «پارادايس» و «عصباني نيستم» با ترفندي به نام «اصلاحات» به مرحله اكران رسيد. «خانه دختر» اما بعد از نمايش در گروه آزاد، سوالاتي را در ذهن مخاطب ايجاد كرد. گنگ بودن بخش‌هايي از فيلم شائبه حذف بخش‌هايي از آن را ايجاد كرد در نهايت محمد شايسته، تهيه‌كننده فيلم، صراحتا اعلام كرد براي اكران عمومي «خانه دختر» تنها دو دقيقه از فيلم سانسور شده و بنابراين ۱۰ يا ۲۰ دقيقه حذفي كه درباره‌ اين فيلم مطرح مي‌شود، صحت ندارد.

شايسته لابه‌لاي صحبت‌هاي خود تاكيد كرد حذف دو دقيقه به داستان اوليه فيلم صدمه نزده است: «فيلم «خانه دختر» اصولا در همان نسخه‌اي كه در جشنواره فيلم فجر هم اكران شد اين خاصيت را داشت كه پس از پايان فيلم، تماشاگر را با خود درگير كند. در واقع پس از تمام شدن فيلم، تماشاگر به همه ابعاد فيلم فكر مي‌كند و الان هم همين شرايط در فيلم وجود دارد.»

علاوه بر واكنش تهيه‌كننده، حامد بهداد، بازيگر اصلي فيلم هم در گفت‌وگويي تصويري به شايعه‌ها درباره سانسور فيلم واكنش نشان داد: «تنها دو دقيقه از زمان فيلم «خانه دختر» نسبت به نسخه قبلي كمتر شده است. سانسور صدمه‌اي به اين فيلم نزده است، به خاطر اينكه «خانه دختر» سانسور نشده و فقط تا حدي تغيير شكل داده. معني فيلم مشخص است.»

با همه اين توضيحات درباره حذف تنها دو دقيقه از «خانه دختر»، شاه‌حسيني، كارگردان و ميثم مولايي تدوينگر فيلم، درباره تغييرات احتمالي آن سكوت كرده‌اند. همچنين مخاطبان تشنه كشف چرايي توقيف فيلم هستند و به همين خاطر در مدت دو هفته، «خانه دختر» توانسته رقمي معادل يك ميليارد و ٧٠٠ ميليون تومان فروش كند.

اين اما نخستين بار نيست كه فيلمي بعد از رفع توقيف، توجه مخاطبان را به خود جلب كرده است. پيش از اين در دولت يازدهم قفل توقيف براي برخي فيلم‌هاي سينمايي شكسته شد و توانستند به صورت محدود روي پرده بروند. برخي از اين فيلم‌ها زمان اكران و با وجود اعمال اصلاحات، مورد نقد گروهي از افراد جامعه قرار گرفتند و نتوانستند به سبك و سياق ديگر آثار از فرصت تبليغات استفاده كنند.

«قصه‌ها» به كارگرداني رخشان بني‌اعتماد از جمله اين فيلم‌هاست كه بدون پخش تيزر از تلويزيون و با در اختيار داشتن سينماهاي محدود، در مقايسه با ديگر فيلم‌هاي روي پرده در سال ٩٤، فروش قابل قبولي داشت. سرنوشت، آخرين ساخته بلند سينمايي بني‌اعتماد در حوزه داستاني اما، سرنوشت خوشايندي بود. در ميان فيلم‌هاي رفع توقيفي، فيلم‌هايي هم قرار دارند كه با وجود همه المان‌هاي فروش، نتوانستند گيشه پر و پيماني داشته باشند.

«نقش نگار» يكي از آنهاست. فيلم علاوه بر مهر توقيف، براي نخستين بار بعد از سال‌ها از چهره ناصر ملك‌مطيعي در سينماي ايران رونمايي كرد اما همين مساله هم نتوانست به كمك عطشاني كارگردان بيايد و در نهايت «نقش نگار» با رقمي معادل ٢٤٠ ميليون تومان با پرده سينماها خداحافظي كرد. برخي از فيلم‌هاي رفع توقيفي هم به دليل اكران در گروه هنرو تجربه و به خاطر محدوديت در اختيار داشتن سالن و سانس سينما، نتوانستند به اندازه هزينه‌هاي‌شان سودآوري داشته باشند. «پرويز»، «پوسته» و «پريناز» در اين دسته‌بندي قرار مي‌گيرند كه آخري همچنان روي پرده سينماهاي هنروتجربه است و دلخوش به سانس‌هاي پراكنده اين گروه سينمايي.

جدول زير، مروري بر فيلم‌هاي رفع توقيفي در پنج سال اخير است. مقايسه فروش اين آثار با پرفروش‌ترين‌هاي سال‌هاي اخير سينماي ايران، نشان مي‌دهد «توقيف» در سينما امتياز ويژه‌اي براي فيلمسازان در گيشه نيست. فيلمي كه بعد از مدت‌ها توقيف روي پرده مي‌رود، از برخي امتياز‌ات اكران محروم مي‌ماند و تهيه‌كننده بايد از برگشت سرمايه خود براي هميشه صرف‌نظر كند.