چرخش موقتی روحانی به چه دلیلی است؟

اعتمادآنلاین: احمد خرم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گردش به راست حسن روحانی را کاملا مشهود و غیرقابل انکار می‌داند اما در همین حال معتقد است فشارهای داخلی و خارجی موجب شده رئیس دولت دوازدهم این تغییر رویکرد را داشته باشد و با برداشته شدن فشارها روحانی همان روحانی ۴ سال قبل می‌شود.

وزیر دولت اصلاحات همچنین تاکید دارد اصلاح‌طلبان به دلیل منافع ملی با اعتدالیون ائتلاف کردند و از این رو از حسن روحانی طلبکار نیستند اما در همین حال معتقد است بازگشت به مسیر اصلاحات اجتناب‌ناپذیر است.

*بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم آقای روحانی مواضعی گرفتند که از برخی آن را گردش به راست ایشان تعبیر کردند. حتی می‌بینیم نقش آقای جهانگیری در دولت دوازدهم نسبت به دولت یازدهم کم‌رنگ‌تر شده است. آیا شما هم بر این باورید که آقای روحانی در دولت دوم خود به سمت اصولگرایان تمایل بیشتری پیدا کرده است؟

در عملکرد دور دوم ریاست‌جمهوری این تغییر مواضع کاملا دیده می‌شود و قابل انکار نیست.

*این تغییر رویکرد اتفاقی طبیعی است یا شرایط ایجاب می‌کند که آقای روحانی چنین مواضعی بگیرد؟ برای این تغییراتی که می‌گویید قابل انکار نیست می توانید مصداق هم بیاورید؟

اگر بازگشت به عقب کنید و ۴ سال اول دولت تدبیر و امید را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید می‌بینید مواضع آقای روحانی در این ۴ سال مواضع کاملا اصلاح‌‌طلبانه است. حتی در برخی از موضع‌گیری‌ها آقای روحانی موضع‌گیری‌های سرسخت‌تری از اصلاح‌طلبان دارد به عبارت دیگر از هر اصلاح‌طلبی، اصلاح‌طلب‌تر بودند. مواضع آقای روحانی در ۴ سال دولت یازدهم مواضع واقعی ایشان بود که به آنها باور دارند. روحانی ماهیتا اصلاح‌‌طلب است و با اصولگرایان نمی‌تواند همبستگی پیدا کند. بنابراین اگر شما گذشته را تحلیل و بر مواضع روشن آقای روحانی تکیه کنید ایشان یک فرد اصللح‌طلب است و مواضع اصلاح‌طلبی دارد. این مواضع جدید که به سمت اصولگرایی پیش می‌رود موقتی است. شرایط و فشارها از جانب کانون‌های قدرت به آقای روحانی این شرایط را ایجاب کرده است.

دولت از چند جنبه در فشار است؛ اول فشارهای خارجی و بین‌‌المللی است که می‌بینیم هر روز ترامپ و آمریکایی‌ها مواضع جدید و تندی علیه کشور می‌گیرند و ایشان هم باید پاسخ این تهدیدها را بدهد از این رو دولت شدیدا در فشار خارجی قرار گرفته است. جنگ سردی که دولت آمریکا راه انداخته اگر دولت دیگری غیر از دولت آقای روحانی بود نمی‌توانست اوضاع را سامان بخشد اما دولت آقای روحانی با توجه به پشتوانه رای مردمی که دارد توانسته است در برابر این فشارها مقاومت کند. در داخل هم فشارهای سنگینی روی دولت هست از جمله رکود که برای مردم کمرشکن است و دولت برای حل این معضل در تلاش است. فشارهای سیاسی هم از سوی دیگر به دولت وارد است که قابل انکار نیست. بنابراین دولت از هر طرف در فشار و منگنه قرار گرفته و طبیعی است که نمی‌تواند در همه این جبهه‌ها وارد مصاف شود و مجبور است جایی کوتاه آید و جایی بایستد.

این شرایط، شرایط موقتی است و شرایط آرام شود آقای روحانی به مواضع قبلی خود برمی‌گردد. این مساله را جناح رقیب نیز به خوبی می‌داند از این رو هر روز برای دولت یک دردسر ایجاد می‌‌کند و از فشارها کم نمی‌کند تا مواضع اصلاح‌طلبی آقای روحانی را بشکند. من معتقدم مواضعی که این مدت آقای روحانی گرفته موقتی است. اعتدالیون بدنه اجتماعی خود را از اصلاح‌طلبان تشکیل دادند بنابراین نمی‌توانند با سوابقی که داشتند در عرصه اجرایی و انتخاباتی با اصولگرایان پیوند بخورند. بدنه اجتماعی اعتدالیون اصلاح‌طلبان هستند و این بر کسی از جمله آقای روحانی پوشیده نیست که اگر اصلاح‌طلبان نبودند و بدنه اجتماعی خود را متقاعد نکرده بودند انتخابات مسیر دیگری می‌رفت.

اصلاح‌طلبان رای‌های خاکستری را به صحنه کشاندند که آقای روحانی رای آورد. بنابراین مواضعی که اکنون موجب سرخوردگی اصلاح‌‌طلبان شده در آینده نزدیک اصلاح‌ خواهد شد. اصلاح‌طلبان نیز در عین حال که دولت را پشتیبانی می‌کنند باید مطالبات بدنه اجتماعی خود را پیگیری کنند. در همین حال اصلاح‌طلبان و بدنه اجتماعی آنان باید بدانند دولت در فشار شدید داخلی و خارجی است و باید حمایت شود و نمی‌تواند هم در جبهه داخلی ایستادگی کند و هم در عرصه بین‌المللی؛ یعنی الان شرایط، شرایط بسیار پیچیده‌‌ای است و باید با توجه به این شرایط عملکرد دولت دوازدهم و همچنین مواضع آقای روحانی را ارزیابی کرد.

*با توجه به این شرایط آینده جریان اصلاح‌طلبی چه می‌شود؟ این جریان بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ با برخورد حذفی مواجه شد و به انزوا رفت با وجود این در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ بدنه اجتماعی خود را مجاب کرد که پای صندوق‌‌های رای بیایند و دولت یازدهم شکل گرفت؛ آیا هنوز زمان آن نرسیده که اصلاح‌طلبان به عرصه قدرت و اجرایی بازگردند؟

حرکت جامعه و فضای دنیا حرکت به سمت اصلاح‌طلبی است. انحصارطلبی، تمامیت‌خواهی و تک‌صدایی از جامعه جمع می‌شود. دموکراسی، پیوند خوردن به اقتصاد جهانی، شفاف‌سازی و سالم‌سازی خط آینده همه کشورهاست بنابراین سمت‌و سوی آینده حرکت به سمت اصلاح‌‌طلبی است. البته به عقیده من اصلاح‌طلبان انزوا هم نداشتند. در فشار قرار گرفتن و منزوی شدن یا حذف شدن و برکنار شدن دو مقوله است که اصلاح‌طلبان هیچگاه در انزوا قرار نگرفتند. جناح رقیب با اصلاح‌طلبان برخورد و از هر وسیله‌ای برای سرکوب این جریان استفاده کرد اما رای ۲۴ میلیونی آقای روحانی نشان داد اصلاحات زنده است.

*بحث بر سر پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان نیست. بحث بر سر این است که چه زمانی اصلاح‌طلبان در عرصه‌های اجرایی قدرت را دست می‌گیرند؟ آیا قرار است همچنان نردبانی برای میانه‌رو‌های جناح راست باشند که با استفاده از پایگاه اجتماعی آنان به قدرت برسند و وقتی در قدرت قرار گرفتند مطالبات اصلاح‌طلبان را فراموش کنند.

ما یک تجربه تلخ از سرکوب توسط جناح رقیب را داریم که نتیجه آن افزایش فساد و به وجود آمدن بحران‌های مختلف برای کشور بود. گرچه اصولگرایان از اول انقلاب تاکنون دنبال یک‌دست‌سازی بودند که نتیجه این یک‌دست‌سازی را هم در سال‌های ۸۴ تا ۹۲ دیدند اما معتقدم کشور چاره‌ای ندارد جز اینکه به مسیر اصلاحات بازگردد و از تک‌صدایی خارج شود. کشور ما نیازمند تدبیر و برخورد منطقی و جذبی در مورد تمام نیروهایی است که می‌توانند مشکلات را حل کنند. اصلاح‌طلبان هم یکی از این جریان‌ها هستند.

اصلاح‌طلبان به منافع خود فکر نمی‌کنند و مصالح ملی را در نظر می‌گیرند به همین دلیل هم با میانه‌روها ائتلاف کردند و بر داشتن نامزد اصلاح‌طلب اصراری نداشتند. الان هم از دولت آقای روحانی طلبکار نیست. اصلاح‌طلبان به دنبال آبادانی کشور و حرکت به سمت توسعه‌یافتگی‌اند و به فکر منافع خود نیستند. آقای روحانی هم شخصی است که مصالح ملی برایش مطرح است و اگر هم تغییر مشهودی در مواضعش روی داده کرده تحت فشار است و با برداشته شدن این فشارها به مواضع قبلی خود بازمی‌گردد.