مراقبت از نوزاد، از فرق سر تا نوك پا

اگر به‌تازگی صاحب فرزند شده‌اید، حتما ذهن‌تان پر از سوالات متعدد درباره نگهداري و مراقبت از نوزادتان است. خب، حق هم دارید چون بچه‌ای كه تازه متولد شده، آن قدر به‌نظر ظریف و شكستنی می‌آید كه بعضی از مادرها حتی می‌ترسند بغلش كنند! اما نكته‌ای كه بد نیست بدانید آن است كه همین نی‌نی ظریف آن‌قدر قوی هست كه بتواند خیلی از مشكلات را خودش به تنهایی پشت سر بگذارد. بنابراین خیلی نگران نباشید، با خواندن این مطلب یاد می‌گیرید چگونه از فرق سر تا نوك پا از نی‌نی مراقبت كنید.



خیلی از نوزادان در بدو تولد در سرتا سر بدن‌شان جوش‌های ریز و چركی دارند اما خوشبختانه این جوش‌ها بعد از چند هفته خودبه‌خود از بین می‌روند. همچنین وجود جوش‌های ریز سفیدرنگ شبیه كورك روی صورت و به‌خصوص روی پل بینی، طبیعی است و آن هم خودبه‌خود برطرف خواهد شد. این جوش‌ها به دليل فقدان تكامل غدد عرق در بدن نوزاد دیده می‌شوند و در حدود 4 تا 6 هفتگی نیز از بین خواهند رفت.



سر نوزادان یكی از آسیب‌پذیرترین عضوهای بدن‌شان است چون هنوز استخوان‌های آن كاملا سفت نشده و به هم متصل نشده‌اند. قسمت نرمی كه به اسم ملاج در بین مردم شناخته می‌شود، ناحیه‌‌ای است كه استخوان‌ها در آن هنوز به یكدیگر به‌طور كامل جوش نخورده‌اند. نوزادان ۲ ملاج دارند؛ یكی در قسمت جلویی و یكی در قسمت پشتی‌سرشان. این ۲ قسمت در ۲ سال آینده كاملا بسته خواهند شد. در مورد این ۲ قسمت خیلی باید با احتیاط رفتار كنید، هر چند یك لایه ضخیم پوست از آن‌ها مراقبت می‌كند.

یكی از مشكلاتی كه سر نوزادان پیدا می‌كند، آن است كه پوست سر آن‌ها، به ویژه قسمتی كه موقع خواباندن نوزاد روی زمین قرار می‌گیرد، پوسته‌پوسته و قرمز و خشك می‌شود. برای برطرف كردن این مشكل باید با كمی روغن بچه، این ناحیه را خیلی آرام ماساژ داده و بعد با آب بشویید.



وقتی نوزادتان را حمام می‌كنید، از صابون‌‌هایی كه معطر هستند و رایحه قوی دارند، استفاده نكنید. برای پاك كردن چشم‌های نوزاد هم از یك پارچه تمیز یا حوله نرم استفاده كنید. پارچه را مرطوب كرده و از گوشه داخلی چشم به سمت بیرون به آرامی روی پلك نوزاد بكشید. وقتی نوزادتان را به حمام می‌برید حتما با دست‌تان روی پیشانی‌اش را بپوشانید تا كف صابون یا شامپو وارد چشم‌های او نشود.

اگر در چند ماه اول چشم‌های نوزادتان بی‌هدف این‌طرف و آن طرف می‌رود، نترسید! ممكن است به‌نظر برسد نوزادان تا چند هفته اول چشم‌شان چپ است! ولی این موضوع طبیعی است و نوزاد شما در حال تمرین برای به دست آوردن كنترل كامل روی ماهیچه‌های چشم‌هایش است.



در ۲ ماه اول باید هر وقت نی‌نی شیر می‌خواهد به او شیر بدهید یعنی تقریبا هر ۲ ساعت یك‌بار. اگر نوزاد شما شیر خودتان را می‌خورد، هر بار اجازه دهید ۰۱ تا ۵۱ دقیقه از هر سینه شیر بخورد و اگر شیر خشك به او می‌دهید، هر بار بین ۰۶ تا ۰۲۱ سی‌سی برای او لازم است. نوزادان با هر بار شیر خوردن مقدار زیادی هوا بلع می‌كنند، بنابراین هر بار بعد از شیردهی باید حتما باد معده آن‌ها را بگیرید. نوزاد را به حالت ایستاده نگهدارید و سر او را با دست خودتان حمایت كنید. سپس به آرامی پشت او را مالش دهید. صبر داشته باشید، برای این‌كه بادگلو نوزاد را بگیرید گاهی لازم است تا ۵۴ دقیقه منتظر شوید.



ناحیه تناسلی نوزادان نیاز به مراقبت خاصي دارد. پوشك نوزادتان را باید به‌طور منظم عوض كنید، به‌خصوص این که نباید اجازه دهید تا پوشك كثیف در پای نوزاد بماند. بعد از هر بار عوض كردن پوشك و شستشوی نوزاد، باید صبر كنید تا پای او كاملا خشك شود و بعد پوشك را بپوشانید. برای جلوگیری از جوش پوشك می‌توانید از روغن‌های ملایم نوزاد یا روغن مایع معمولی استفاده كنید. پزشكان استفاده از پودر را توصیه نمی‌كنند چون ممكن است باعث مسمومیت نوزاد شود. در مورد پسربچه‌ها موقع باز كردن پوشك این كار را به آهستگی انجام دهید چون باز كردن ناگهانی پوشك باعث ادرار كردن غیرارادی آن‌ها می‌شود. در مورد دختر بچه‌ها هم یادتان باشد پای آن‌ها را از جلو به عقب بشویید، برعكس این حالت باعث می شود تا عفونت‌های مدفوعی به سمت جلو راه پیدا كرده و نوزاد را دچار عفونت ادراری كنند.


یكی از مهم‌ترین چیزهایی كه باید در مورد نوزاد خیلی به آن دقت كنید گردن نوزاد است. همیشه وقتی نوزاد را برمی‌دارید یا می‌خوابانید، همچنین هر وقت او را در آغوش می‌گیرید، باید با دست‌تان گردن و سر او را حمایت كنید البته زیاده از حد هم نباید او را سفت نگهدارید، بالاخره نوزادان هم برای حركت احتیاج به فضا دارند!

موقع حمام كردن نوزاد هم به چین‌‌های پشت گردن او توجه كنید و با دقت آن‌ها را بشویید.



وقتی نوزاد شما لذت حركت كردن را كشف می‌كند، شروع به خزیدن روی زمین می‌كند. بهترین كار این است كه در این زمان كمی روغن ملایم بچه یا وازلین روی آرنج‌ها و زانوهای نی‌نی بمالید تا موقع حركت كردن پوستش آسیب نبیند.



بعضی از مادرها فكر می‌كنند، اگر به محض گریه كردن به او توجه كنند، به سراغش بروند و او را برداشته و در آغوش بگیرند، نوزاد در آینده لوس بار می‌آید. ولی باید بدانید دست كم در سال اول باید از هر فرصتی برای گرفتن نوزاد در آغوش خودتان استفاده كنید. نوزادان به جز خواب و خوراك برای رشد بهتر به یك چیز دیگر هم نیاز دارند و آن آغوش مادر است. تحقیقات زیادی نشان داده، نوزادانی كه به میزان كافی از توجه والدین بهره‌مند نمی‌شوند و مادر با آن‌ها ارتباط تماسی و چشمی برقرار نمی‌كند، دچار عقب‌ماندگی رشدی می‌شوند. بنابراین تا جایی كه می‌توانید نوزادتان را در آغوش بگیرید، با او ارتباط چشمی برقرار كرده و او را نوازش كنید. همه این كارها باعث می‌شود تا كوچولوی شما دنیا را جایی امن‌تر برای زندگی بداند.



بند ناف معمولا تا پایان هفته دوم یا سوم با نوزاد شما خواهد بود البته استثناهایی هم وجود دارد. مثلا ممكن است برای بعضی از نوزادان افتادن بند ناف 8 هفته طول بكشد. برای مراقبت از بند ناف به نكات زیر توجه كنید:

• منطقه اطراف بند ناف را خشك وتمیز نگهدارید.

• بعضی پزشكان توصیه می‌كنند، روزی یك یا دو بار بند ناف را با الكل تمیز كنید. در این مورد از پزشك كودك‌تان مشورت بخواهید.

• نوزاد را برای حمام كردن به‌طور كامل درون وان فرو نبرید، تا زمانی كه بند ناف بیفتد با اسفنج مرطوب بدن نوزاد را تمیز كنید.

• هنگام تعويض پوشك لبه بالاي آن را زير بند ناف تا كنید تا بند ناف در معرض هوا قرار داشته باشد و با ادرار تماس پيدا نكند.

• در هواي گرم به نوزاد بايد فقط پوشك و يك تي شرت گشاد بپوشانید تا جريان هوا زير لباسش برقرار شده و بند ناف سريع‌تر خشك شود.

• از پوشاندن لباس‌هاي زير دكمه دار تا زماني‌كه بند ناف بيفتد خودداري كنید.

• هيچگاه سعي نكنيد بند ناف را با دست بكنيد حتي اگر خيلي شل شده باشد و تنها اتصال آن رشته‌اي نازك باشد. بگذارید بند ناف خودش بیفتد.

نوزاد شما در بدو تولد آن‌قدر كوچك است كه بعید است بتوانید بدون آسیب زدن به انگشت‌های نازكش ناخن‌های او را بگیرید. بنابراین بهتر است، صبر كنید تا یك ماهی بگذرد. بعد می‌توانید به كمك ناخن‌گیر مخصوص نوزاد، ناخن‌های او را كوتاه كنید. برای این‌كه در این مدت كوچولو با ناخن‌هایش صورتش را خراش ندهد، می‌توانید دست‌هایش را با دستكش‌ بپوشانید. راستی! ناخن‌های پا تا ۳ ماهگی نیازی به كوتاه كردن ندارند.


تا قبل از افتادن بند ناف نباید نوزاد را كاملا در آب فروببرید بلكه باید با استفاده از اسفنج مرطوب او را تمیز كنید. نوزاد را روی یك سطح صاف بخوابانید و «چشم از او برندارید!» نوزاد را كاملا لخت نكنید. در طول تمیز كردن هر قسمت از بدن نوزاد، بقیه بدن او باید در حوله پیچیده باشد.
تمیز كردن را از چشم‌ها شروع كنید. با یك حوله تمیز چشم‌های نوزاد را پاك كنید. برای پاك كردن گوش‌ها و بینی هم مانند چشم، فقط از آب ساده استفاده كنید. بقیه قسمت‌های صورت را می‌توانید با یك صابون ملایم بچه غیرمعطر پاك كنید. بعد از شستن صورت آن را به آرامی خشك كنید.

موقع شستن بدن نوزاد توجه خاصی به نواحی پشت گوش‌ها، چین‌های گردن، بازوها و ناحیه تناسلی او داشته باشید. قبل از لباس پوشاندن به نوزاد اطمینان حاصل كنید كه همه جای بدن او كاملا خشك شده است.