۵۹ درصد از ایرانیان کتاب غیردرسی نمی‌خوانند

روزنامه آرمان: سید عباس صالحی در افتتاحیه بیستمین نمایشگاه کتاب مشهد در نمایشگاه بین‌المللی مشهد با بیان این مطلب افزود: خراسان به‌عنوان جایگاهی که از دیرینه در تاریخ تمدن ایرانی اسلامی وضعیت ویژه‌ای داشته حائز اهمیت بوده است.

وی ادامه داد: منطقه‌ خراسان به‌نام امام رضا(ع) متبرک است، امام مهربانی که توانست دل‌ها را به کمند خود آورده و در این مکان مقیم کند.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: خراسان مزاری را در میعاد دارد که بسیاری از جهانیان را در دام مهر و محبت خویش افکنده است.

همچنین خراسان تنها جایی است که دو قطب علمی حوزه و دانشگاه در آن پا به پای هم حرکت می‌کنند؛ یعنی دو نهاد آموزشی قدیم و جدید که هر دو مقتدر و اثرگذار هستند.صالحی یادآور شد: مشهد به این متنعم است که این دو قطب علمی را پا به پای هم دارد. اگر تمدن‌سازی اسلامی مبتنی بر هم‌گرایی دانشگاه و حوزه است، این مکان یکی از نقاطی است که می‌تواند این مسیر را میسرتر کند.

وی خاطرنشان کرد: این استان همانند یک جاده ترانزیتی و فرهنگی است. این مسیر، مسیر نقل و انتقال فرهنگ بوده و هست و همچنان می‌توان به آن به‌عنوان جاده فرهنگ ایرانی اندیشید و روی آن کار بیشتری کرد. قطب فرهنگ مکتوب کشور خراسان بوده و هست و این در تاریخ کهن و معاصر نیز وجود داشته است.

هم در حوزه تولید کتاب و هم در کتابخانه‌هایی که از گذشته در این شهر بوده و هم در حوزه توزیع و کتاب‌فروشی‌ها، این خطه شاخص است.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه حیات و تکاپو و پویایی جریان مکتوب در این شهر تپنده و پرشتاب بوده است، افزود: اتفاقات فرهنگی مانند نمایشگاه کتاب پیوندی بین گذشته و حال است.در حوزه‌های فرهنگی کتاب جایگاه خاصی داشته و بی‌بدیل است.

در بین همه محصولات فرهنگ بشری کتاب ویژگی‌هایی دارد که بدون جایگزین بوده و فرآورده‌های فراوانی دارد.وی با بیان اینکه کتاب ماناترین پدیده بشری است، گفت: انقلاب اسلامی توانسته به عنوان یکی از توفیقات خود در حوزه فرهنگ مکتوب گام‌های خوبی را بردارد. امسال چهلمین سال انقلاب اسلامی است که یکی از دستاوردهای آن در حوزه فرهنگ مکتوب بوده است.

بی‌انصافی است که پاره‌ای از اتفاقات قوی که در رهاورد انقلاب اسلامی بوده را به بهانه کاستی‌ها نادیده بگیریم. یکی از حوزه‌های قابل توجه انقلاب اسلامی شتاب و رشد حوزه مکتوب بوده است.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ابراز داشت: در دهه اول انقلاب اسلامی در سال‌های 5٧ تا ٦٧ حدود ٣5 هزار کتاب چاپ اول داشته‌ایم ولی الان ٧٢٦ هزار عنوان کتاب چاپ شده که رشدی ٢0 برابری را نشان می‌دهد.

مولفانی که در دهه ابتدای انقلاب بودند، ٢٧ هزار مولف بود اما در دهه چهارم انقلاب ٦0٤ هزار مولف فعالیت دارند که بیش از ٢5 برابر رشد را نشان می‌دهد.صالحی ادامه داد: در فضای جنسیتی نیز تعداد مولفان زن در سال 5٧، ١١ مولف بود و ٣٨٨ مولف مرد فعالیت داشته‌اند.

این اختلافی ٣0 برابری بود که الان با ٦0 هزار مولف مرد و ٢٨ هزار مولف زن، این نسبت به دو برابر رسیده است؛ در واقع فاصله‌های جنسیتی تولید علم در انقلاب اسلامی کمتر شده است.وی اضافه کرد: جریان ناشران خصوصی در این ٤0 سال روند رشد قابل توجهی داشته است. ١0 ناشری که ٣00 کتاب به بالا تولید کرده‌اند، ناشران خصوصی بودند. جریان نشر خصوصی ما نیز در انقلاب اسلامی قدم به قدم پیشرفت‌های بیشتری داشته است. علاوه بر این حوزه کتابخانه‌های عمومی روند رو به رشدی داشته و ٩ برابر در این ٤ دهه رشد کرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: نمی‌توان نادیده گرفت که اتفاقات قابل توجهی در حوزه رخدادهای فرهنگ مکتوب کشور پدید آمده است. این حجم کمی عناوین، مولفان، تغییر جنسیتی و... مسیری است که ما در حوزه مکتوب به پیش آورده‌ایم.صالحی با بیان اینکه البته این‌ها به معنای این نیست که گام‌های پیش رونده ما کم نیست، افزود: باید به راهی که نرفته‌ایم، بنگریم تا تلاش‌مان را مضاعف‌تر کنیم.

به‌رغم اتفاقاتی که در فرهنگ کشور افتاده، اتفاقات دیگری هم هست که باید همه تلاش کنیم تا آن را نیز در کنار هم به‌وجود آوریم. مسائل مختلفی؛ فرهنگ مکتوب ما را می‌آزارد. آغاز این جشنواره بر محور کتاب گرچه یک نمایشگاه است اما یک دانشگاه است که بر محور کتاب شکل می‌گیرد.وی تصریح کرد: مهم‌ترین دشواری در حوزه فرهنگی، فاصله بین تولید و خواندن است. آنچه که آمارهای مختلف از خواندن در کشور ما می‌گوید، راضی کننده نیست. در پژوهش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت، نشان می‌دهد که فضای مطالعه در کشور به‌طور متوسط در شبانه‌روز ١٢,5 دقیقه است که این آمار البته در خراسان رضوی ١٦,5 دقیقه است. در کل کشور 5٩ درصد گفته‌اند کتاب غیردرسی مطالعه نمی‌کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: البته طبق آمار بانوان بیشتر از آقایان کتاب غیردرسی مطالعه می‌کنند. اینکه در حوزه خواندن و خریداری کتاب به اندازه تولید کتاب حرکت نمی‌کنیم، یک نقیصه قابل توجه است. اگر جریان فرهنگی کشور این فاصله را حل نکند، جریان مکتوب کشور دچار اختلال جدی خواهد شد. باید این مساله را به‌عنوان یک چالش اساسی دید.

بحران‌های یک کشور فقط کم آبی، ذرات معلق در هوا و... نیست بلکه بحران یک کشوری که به کتاب متصل بوده، می‌تواند کم خواندن نیز باشد، به شرط آنکه این مساله را یک بحران بدانیم.صالحی تاکید کرد: تا زمانی که این درک پدید نیامده، طبیعی است که این درد را احساس نمی‌کنیم. بخش قابل توجهی از فعالیت فضای فرهنگی رسانه‌ای ما می‌تواند متوجه این نکته باشد که چگونه با فعالیت عرصه رسانه مردم نسبت به بحران‌های محیط‌زیستی توجه داشته‌اند؟

ما نیاز داریم به بحران کمتر خواندن نیز بیش از اندازه کنونی توجه کنیم، البته در این مسیر موانعی وجود دارد.وی یادآور شد: نظام آموزش و پرورش ما نظامی است که کمتر متوجه مطالعه آزاد و پژوهش‌های آزاد است و نظام خانواده نیز کمتر بر خواندن کتاب استوار است. نظم رسانه‌ای ما نیز به کتاب کمتر به‌عنوان یک رسانه مانا توجه دارد.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: مجموعه این عوامل باید بتواند بیش از گذشته به مساله کتاب خواندن ما را متوجه کند.

اتفاقاتی نیز به‌عنوان یک دریچه موقت و مسکن افتاده که فضاهای شهر را با خواندن عجین کرده است اما باید این مسکن‌ها به درمان‌های پایدارتر تبدیل شود.صالحی در پایان گفت: لازم است رسانه به کمک مدرسه و خانواده برای درگیرتر شدن با خواندن کتاب بیاید. این نمایشگاه یک فضای گفت‌وگوهای فرهنگی بر مبنای کتاب است. امیدواریم این نمایشگاه نقطه عطفی در اتفاقات فرهنگی مکتوب این استان باشد.