شبکه ای آنتی فیس بوک با نام «الو!»

همشهری جوان - لیدا هادی: فیس بوک با همه ایراد و اشکال هایش داشت به روال گذشته کارش را می کرد. در دنیای شلوغ فیس بوکی هایی که از همه ملیت های جهان کنار هم جمع شده اند، قانون خاصی جریان داشت. اینکه باید همه با اسم و رسم واقعی شان اکانت بسازند. از همان اول هم خیلی ها صدایشان درآمد؛ به خصوص منتقدان به سیاست های فیس بوک که این افشای هویت را یک جورهایی مانع تراشی برای آزادی های شخصی می دانستند.


فیس بوک ناراضی زیاد داشت. البته نه فقط برای این سیاست خاص. فروش اطلاعات افتضاحی بود که آن را توی یکی دو ماه گذشته بدجوری بدنام کرد اما با این همه مرغ فیس بوکی ها یک پا داشت تا این اواخر که روی دست فیس بوک شبکه ای جدید راه افتاد. با سیاست هایی کاملا متفاوت. شبکه ای که انگار برای همه بی قانون های دنیا ساخته اند. شبکه ای آنتی فیس بوک با نام «الو!»

زمانی از مارک زاکر برگ درباره سیاست های فیس بوک در قبال حریم شخصی اعضا و اصرار به داشتن هویت واقعی پرسیدند و جوان میلیاردر جواب صریحی داد. «انسان فقط یک هویت دارد و باقی هویت هایی که برای خودش انتخاب می کند، فقط به فقدان همگرایی یا گریز از هنجار و مقررات بازمی گردد. آدمی که هویت حقیقی نداشته باشد، برای من وجود خارجی ندارد.»

موسس فیس بوک با این حرف آب پاکی را روی دست خیلی ها ریخت. براساس سیاست هایی که در فیس بوک تعریف شده، اگر این شبکه اجتماعی تشخیص بدهد نامی که با آن در این شبکه اجتماعی حضور دارید، نام واقعی تان نیست، این حق را دارد که اکانت تان را غیرفعال کند. خیلی ها تا امروز گرفتار این سختگیری شده اند.

سیاست فیس بوک در ۱۰ سال گذشته این بوده که کاربران را به استفاده از هویت واقعی خودشان ترغیب کند اما ماجرا زمانی دامنه دار شد که گروهی از مخالفان فیس بوک با جمع آوری امضا به مقابله با مقررات این شبکه دست زدند و حتی چند نفری از آنها به نمایندگی از این گروه با نمایندگانی از فیس بوک دیدار کردند اما هیچ نتیجه ای به دست نیامد.

البته فیس بوکی ها قبل از این وعده هایی داده بودند. زاکر برگ در دهمین سالگرد تولد شبکه اش اعلام کرده بود که برنامه هایی برای داشتن هویت مستعار دارد. «من کاملا مطمئنم ما به نقطه ای رسیده ایم که دیگر نیازی به تداوم سیاست پیشین و وادار کردن کاربران به حضور در فیس بوک با هویت واقعی نداریم. اگر شما همیشه به خاطر هویت واقعی تان تحت فشار باشید، طبیعی است که این مسئله بار اضافی به زندگی تان تحمیل می کند.»


ضرر بزرگ خیلی زودتر از اینکه زاکر برگ بفهمد، سراغ او و شبکه یک میلیارد عضوی اش آمد. مخالفان این شبکه در سان فرانسیسکو یک جنجال تبلیغاتی راه انداختند. آنها نه فقط خودشان به شبکه ای تازه رفتند که خیلی از منتقدان سیاست های فیس بوک را هم به دنبال خودشان کشاندند. شبکه «الو» که تا پیش از این اسم و رسم چندانی نداشت، یک شبه اعضای زیادی پیدا کرد؛ آنقدر که به خاطر هجوم عده زیادی از کاربران فیس بوک به این شبکه، وب سایت «الو» برای چند ساعتی از کار افتاد! جمع قانون گریزهای دنیا داشت کامل می شد.

دعوتنامه یکی چند؟

در «الو» از اجبار فعالیت با نام واقعی خبری نیست. مقررات استفاده از این شبکه ساده اند و کوتاه. کاربران فقط باید با هم با احترام رفتار کنند. همین شعارهای به ظاهر ساده و گول زنک، «الو» را توی همین دو سه ماهی که از تاسیس آن می گذرد، سر زبان ها انداخت.

«الو» البته آزادی های خاصی دارد که چندان مطلوب همه نیست. پاک کردن حساب کاربری از الو هم مثل آب خوردن است. البته عضو شدن در این شبکه فعلا به راحتی خارج شدن از آن نیست. در الو که این روزها نسخه بنای آن کار می کند، فقط کسانی می توانند عضو شوند که دعوتنامه داشته باشند. هر عضوی می تواند دیگران را به عضویت در این شبکه دعوت کند و هنوز عضویت در آن آزاد نیست.

«الو» دردسرهای دیگری هم دارد. تا الان هیچ کسی در این شبکه برای بلاک کردن دوستان مزاحم، فکری نکرده. کاربران هم امکان نظر دادن ندارند. می گویند دعوتنامه های این شبکه توی وب سایت ای بی به بهای ۱۰ تا ۵۰۰ دار فروخته می شود. همین استقبال عجیب از الو خیلی ها را نگران کرده. همه آنهایی که توی فضای اینترنت دنبال کار درست و حسابی کردن هستند، این روزها از این هجمه تبلیغاتی ناراضی اند. آدم حسابی های فضای مجازی این روزها ترس زیادی دارند؛ اینکه «الو» فضایی شود برای دور هم بودن یکسری قانون شکن که بخواهند اینترنت و دنیای ناشناخته آن را با قانون های عجیب خودشان به ناکجاآباد ببرند.


حرف حساب نمی زند

«الو» سر و شکل عجیبی دارد. عکس های بزرگ در پروفایل ها و نوشته هایی با فونت عجیب و غریب. کمبودهای گرافیکی این شبکه توی یک سرک کشیدن کوتاه، زیادی توی ذوق می زنند؛ بماند که این وسط می شود هزار و یک جور ایراد تخصصی هم به این شبکه اجتماعی نوظهور گرفت.

اما «الو» قابلیتی دارد که هیچ کدام از رقبای فیس بوک در همه این سال ها نداشته اند. دلیل جلب توجه «الو» چیزی نیست که شبکه های دیگر داشته باشند، وگرنه تا امروز خیلی ها خواسته اند جا پای فیس بوک بگذارند اما نتوانسته اند؛ نمونه اش دیاسپورا که همین سه چهار سال پیش راه افتاد. آن روزها همه فکر می کردند ایده پردازی ۴ دانشجوی تازه پا می تواند کاری کند که فیس بوک بار و بندیلش را جمع کند اما اینطور نشد.

خیلی ها هنوز ترجیح می دادند در فیس بوک جا خوش کنند، آنقدر که دیاسپورا خیلی زود نابود شد. بعد هم نوبت آپ نت رسید؛ پلتفرمی که با کلی سروصدا راه افتاد اما باز هم نتوانست کاری کند که کاربران فیس بوک از آن دل بکنند. با این حساب «الو» هم باید به سرنوشت بقیه رقبای فیس بوک دچار می شد. حتی با اینکه در مقابل بقیه شبکه های اجتماعی از امکانات کمتری برخوردار بود اما باز محبوبیت زیادی پیدا کرد. «الو» در مقایسه با رقبا هیچ امتیاز خاصی نداشت جز یک مساله. زبان دراز و چرب و نرم. این شبکه را فقط شعارهای دهن پر کنش به اینجا رسانده.

در مانیفست این شبکه آمده: «شما یک محصول نیستید و ما شما را به فروش نمی رسانیم!» همین چند جمله ساده کافی بود تا همه آنهایی که توی این چند وقت به خاطر افتضاح فروش اطلاعات شخصی کاربران فیس بوک از این شبکه دلزده بودند، به سمت آن تمایل پیدا کنند.

این شبکه شعارهای پررنگ و لعاب دیگری هم برای این دسته دارد. مثلا اینکه روش جمع آوری و فروش داده ها و اطلاعات کاربران و جهت دهی به ارتباطات اجتماعی کاربران به قصد کسب سود و منفعت غیرعادی و غیراخلاقی است یا اینکه آنها هیچ تبلیغاتی را نمی فروشند.

«الو» البته تفاوت های دیگری هم دارد. در سرتاسر این شبکه هر قدر بگردید خبری از تبلیغات نمی بینید. شبکه از هیچ تبلیغی برای پول درآوردن استفاده نمی کند. در شبکه جدید از لایک زدن و کامنت گذاشتن هم خبری نیست اما همین شبکه تازه وارد ایراد هم زیاد دارد.

این روزها خیلی ها دارند سر مسئله امنیت اطلاعات در این شبکه حرف می زنند به خصوص اینکه فعلا نسخه بنای آن به راه افتاده و راه برای هکرها حسابی باز است. فضای «الو» و سیاست های آن با حفره های امنیتی کوچک و بزرگش آنقدر مشکوک هستند که حتی خیلی ها درباره ماهیت تاسیس آن به شک افتاده اند. نکند دست های پشت پرده ای هستند که می خواهند این دفعه اینطوری از اعتماد مردم سوءاستفاده کنند و اطلاعات شان را به جیب بزنند.


الو راستش را نمی گوید

«الو» با شعارهایش قرار است از چه راهی درآمدداشته باشد؟ مسئولان «الو» که برای جواب این سوال به متخصصان و آسمان و ریسمان می بافند. آنها می گویند می خواهند با ارائه ایده ها و امکانات تازه در شبکه در ازای پول به کاربران سرپا باقی بمانند؛ یعنی در آینده این کاربر است که به شبکه با خرید یک امکان جدید، کمک مالی می کند اما کسی حرف های آنها را باور ندارد.

به نظر منتقدان هیچ سرمایه داری در دنیای اقتصاد بی نظم و آشفته امروز نمی آید همینطوری برای نشان دادن حسن نیت به کسی پول بدهد. برای اینکه «الو» ادعا کرده مبلغ ۴۳۵ هزار دلار از یک شرکت معروف به عنوان پشتوانه مالی دریافت و کارش را شروع کرده. منتقدان می گویند دار و دسته «الو» نمی خواهند بگویند به کجاها وصل هستند. حتما پای سودی در میان است. برای تضمین این سود، «الو» چه کار می خواهد بکند؟ همان کاری که بقیه شبکه های اجتماعی تا امروز می کردند؛ جمع آوری اطلاعات و فروش آنها در یک وقت مناسب!

بنیانگذار شبکه اجتماعی تازه وارد چه کسی است؟

مرد دوچرخه ای

کنار دریاچه برلینگتون در ورمونت، ساختمان های قدیمی کنار هم قد کشیده اند. ساختمان هایی که شاید قدمت شان به زمان جنگ جهانی برسد. بلوک های آجری کنار هم با همه قدمت شان چند سالی است که به خاطر یک مهمان ناخوانده مشهور شده اند. یک فروشگاه بزرگ دوچرخه فروشی مجلل با محصولاتی که گاه قیمت هر کدام شان به ۸۰ هزار دلار هم می رسد. دوچرخه سازی بادنیتز با طراحی های خاص موسس شرکت یعنی آقای پاول بادنیتز.


در ورمونت مردم به او لقب عجیبی داده اند. «مردی که هیچ وقت چرخ هایش نمی ایستد.» بادنیتز ۴۷ ساله که ساختن دوچرخه های تیتانیومی را از سال ۲۰۰۲ شروع کرد و توی یک دهه به موفقیت چشمگیر رسید، این روزها به یک خط دیگر زده است.

استاد طراحی دوچرخه این روزها نه برای چرخ دنده ها و رکاب های طلایی که به خاطر یک ماجراجویی بزرگ سر زبان ها افتاده است. راه انداختن یک شبکه اجتماعی. ماجرا زمانی برای آقای دوچرخه جدی شد که یک تبلیغات اینترنتی هر روز وسط صفحه شخصی اش در یکی از شبکه های اجتماعی سبز شد.

«تا صفحه را باز می کردم، یک تبلیغات اینترنتی که به هیچ دردی نمی خورد، جلوی رویم می آمد؛ آنقدر که دیگر نمی توانستم صفحه ام را ببینم. دیدن این منظره هر بار که پا به شبکه می گذاشتم، بد توی ذوقم زد. اینطوری شد که خودم تصمیم گرفتم آستین بالا بزنم و برای این آشفته بازار کاری کنم.»

بادنیتز یک گروه شش نفره از طراحان وب سایت را دور خودش جمع کرد و با شرکت برگراند فوهر - شرکت طراحی معروف - قرارداد بست و شبکه اش را راه انداخت؛ شبکه ای که در آن دیگر از تبلیغات خبری نبود و کاری به ماهیت اعضایش نداشت.

«الو» تا سال ۲۰۱۳ مخفی ماند. آنها به صورت خصوصی بین خودشان فعالیت می کردند. فقط همین تعداد انگشت شمار طرحان هر که را دوست داشتند به جمع خودشانمی آوردند و «الو» را به آنها معرفی می کردند. «الو» با فعالیت خصوصی اش ۲۰۰۰ عضو پیدا کرد. این شبکه اجتماعی در ماه مارس ۲۰۱۴ رسما فعالیتش را شروع کرد.

«باید کاری می کردیم، برای همین با شعار «آنتی فیس بوک» وارد شدیم. به نظرم فیس بوک فقط برای فروش اطلاعات شخصی است و هیچ کسی در آنجا احساس راحتی ندارد. لایک زدن تا امروز مسخره ترین کاری است که بشر انجام داده!» بادنیتز با این موضع سختی که برابر فیس بوک داشت، شبکه اش را به مردم دنیا معرفی کرد.

اما جریان عضوگیری زیاد جالب نبود تا اینکه مسئله دراگ کویین ها پیش آمد. ماه سپتامبر زمان اوج گیری «الو» بود. این روزها خیلی ها می گویند «الو» به زودی جای فیس بوک را می گیرد.

«برای من مهم نیست که چه کسانی به «الو» می آیند یا چه کسانی به آن نقد دارند. هر کس راضی نیست می تواند راهش را بکشد و برود. در «الو» همه آزاد هستند. اگر کسی این آزادی را دوست ندارد یا هر مسئله دیگری روی اعصابش است، می تواند برود دنبال کار خودش اما فقط همین را می گویم؛ ما مثل برده با شما برخورد نمی کنیم. شما کالا نیستید و من هم قصد فروش شما را ندارم. می دانید من چه فکر می کنم. اصلا به نظر من فیس بوک که یک شبکه اجتماعی نیست، یک شبکه تبلیغاتی است؛ برای همین «الو» یک آنتی فیس بوک است!»