۱۹ بهمن - ۸ فوریه؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۹ بهمن برابر با ۸ فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۲۵۶ - «هلاكوخان مغول» به مناسبت سالگشت مرگ او


هولاگوخان، ايلخان متصرفات مغولان در آسياي غربي و از جمله ايران هشتم فوريه 1265 ميلادي (19 بهمن ماه) در 48 سالگي درگذشت و در جزيره كبود واقع در درياچه اروميه دفن شد. [اعراب «هُلاكو» مي نويسند زيرا كه حرف «گ» ندارند]. وي كه نوه چنگيز و برادر قوبيلاي قاآن (خان بزرگتر مغولان و خاقان چين) بود در طول ايلخاني خود، بين النهرين، سوريه و قسمتهاي ديگري از آناتولي را تصرف كرد، شهر بغداد را در دهم فوريه 1258 و شهر دمشق را در يكم مارس 1260 ميلادي تصرف، قتل عام و ويران ساخت و به خلافت «اسمي» عباسيان [در بغداد] و حكومت ايّوبيان [برسوريه] پايان داد، ولي ارتش او در سوم سپتامبر 1260 در ناحيه «عين جالوت» از نيروهاي سلطان مصر (از دودمان مملوك) شكست خورد و فلسطين و بيشتر سوريه را ازدست داد و به شرق فرات عقب نشست. هولاگو (هُلاكو) كه مادرش مسيحي نسطوري و زنش [دوقوز خاتون] نيز عیسوی بود از حمايت مسيحيان منطقه و اروپا برخوردار بود و با سلاطين دیار فرنگ و پاپ مكاتبه داشت. برخي از مورخان، وي را ضد مسلم نوشته اند. هلاكو پس از انتصاب به سمت ايلخان آسياي غربي، ايرانيان «لُر ـ بختياري» را كه دربرابرش ايستاده بودند شكست داده بود و پيروان حسن صباح (فدائيان) را با تصرف و انهدام دژهای کوهستانی شان از میان برداشته بود.

1627 - حكمران هند همسر ايراني امپراتور بود


هشتم فوريه سال 1627 بانو «نورجهان» همسر ايراني جهانگيرشاه امپراتور گوركاني هند كودتاي ژنرال محبت خان فرمانده پادگان دهلي را برضد شوهرش سركوب و توطئه گران را به بند كشيد. هنگام كودتا، جهانگيرشاه در بستر بيماري بود و ژنرال محبت خان در نظر داشت كه پس از پيروزي كودتا، «خرّم» پسر نابيناي شاه را بر تخت بنشاند و خود، عملا صاحب اختيار هند شود؛ حال آن كه «اورنگ زيب» پسر ديگر جهانگيرشاه شايستگي بيشتري داشت و با فساد و خودسري دولتمردان مخالف بود.

جهانگيرشاه بسال 1605 پس از درگذشت پدرش اكبرشاه بر جاي او نشسته بود و چهار پسر به نام هاي خرّم، خسرو ، دارا شكوه ، و اورنگ زيب داشت. نورجهان كه نام او قبلا «نورالنساء» بود همسر دوم جهانگيرشاه بود. از علاقه جهانگير شاه نسبت به همسر ايراني اش با وجود دو شكست نظامي از ايران در دهه 1620 در منطقه قندهار كاسته نشده بود و پدر او را هم به وزارت منصوب و از كمك به گسترش فرهنگ، هنر و ادب ايراني در هند فرو گزار نكرده بود.

جهانگير شاه كه از اواخر سال 1626 ميلادي بيمار و بستري شده بود 28 اكتبر 1627 درگذشت. پيش از بيماري او هم، امور كشور عملا در دست نورجهان بود، زيرا جهانگيرشاه به علم و هنر و ادب بيش از سياست علاقه داشت.

«توماس رو Thomas Roe» انگليسي در خاطرات خود از اقامت در هند نوشته است كه به سبب بي علاقگي جهانگيرشاه به امور سياست، در بيشتر سالهاي سلطنت او، زمام امور هند عملا در دست همسرش بانو «نورجهان» دختر اعتمادالدوله ايراني بود كه زني باهوش و جسور بود و اطلاعات منطقه اي و تاريخي فراوان داشت. به نوشته توماس رو ، جهانگيرشاه پژوهشهاي علمي و بحث و همنشيني با دانشمندان و اديبان را بر كار سياست ترجيح مي داد. يك نمايشگاه بزرگ مينياتور و يك هزار و 400 نقاشي ترسيم شده بر پرده داشت. زبان دربار او «فارسي» بود و شاعران فارسي گو بيش از شاعران هندي به آنجا رفت و آمد داشتند. نورجهان تعمدا از داخل حرمسرا حكومت مي كرد؛ زيراکه نمي خواست مقامات اداري به او دسترسي داشته باشند، چاپلوسي کنند، دروغ بگويند و نظر اورا تغيير دهند . او حتي احكام اعدام را از جانب شوهرش امضاء مي كرد. نورجهان از همان نخستين روز ازدواج با جهانگيرشاه، کار اندرزدادن به او را آغاز كرده بود.

1970 - روزي که بعثي هاي عراق دولت شاه را متهم به شركت در توطئه کودتا بر ضد دولت بغداد کردند

دولت عراق [دولت حزب بعث] نوزدهم بهمن 1348 (هشتم فوريه 1970) ضمن صدور اعلاميه اي شديداللحن دولت وقت ايران را متهم كرد كه در توطئه كودتاي عراق كه سركوب شده بود به آمريكا كمك كرده و در تحريك كردها برضد دولت بغداد ابزار سياست آمريكا شده و آمريكا از طريق ايران پول و اسلحه به كردهاي عراق مي رساند. دولت ايران پاسخي صريح به اين اعتراض دولت عراق نداد. دولت عراق در همین سال با کردهای این کشور به توافق رسید و به آنان امتیازهایی داد تا شاید از تحریک خارجی بکاهد. دولت بغداد بعدا از اجرای توافقنامه سر باز زد و درگیری با کردها ازسرگرفته شد که از 1974 شدت گرفت. در این درگیری دوباره، آمریکا و ایران ایفای نقش سابق را ازسرگرفتند و همچنین اعتراض های مجدد دولت بغداد.

مندرجات كتاب خاطرات هنري كيسينجر مقام وقت دولت آمريكا که دو دهه بعد انتشار یافت نشان داد که اعتراض فوریه 1970 و اعتراض های بعدی دولت عراق بي مورد نبود. طبق خاطرات کيسينجر، دولت ايران كمكهاي آمريكارا به كردهاي عراقي كه با دولت اين كشور در حال جنگ بودند منتقل می کرد، رابط دو طرف بود و بعدا به مصطفي بارزاني اجازه داده بود كه در ايران سكونت و از اينجا مبارزه و ضدیّت با حكومت بغداد را رهبري كند.

اين رويداد شباهت معکوسي به مبادله اعتراضيه هاي شوروي و ايران نسبت به يکديگر در سال 1326 (سوم فوریه 1948) داشت. دولت مسكو اعتراض كرده بود كه چرا ايران بر خلاف قراداد 1921 رفتار كرده و با مساعي آمريكا بر ضد شوروي همكاري مي كند و دولت ايران در پاسخ 14 بهمن ماه سال 1326 خود به اعتراض دولت مسكو متقابلا به اين دولت اعتراض كرده بود كه چرا مصطفي بارزاني را كه همدست تجزيه طلبان ايران [قاضی محمد] بوده پناه داده است.

1862 - روزي كه نخستين ناو زره دار جهان وارد نبرد شد

هشتم فوريه سال 1862 و در جريان جنگهاي داخلي آمريكا، نخستين ناو توپدار ـ زره دار جهان متعلق به كنفدراسيون آمریکا (ايالات جنوبي) اولین ماموريت جنگی خودرا آغاز كرد و در دهانه خليج «چساپيك»، در محلي كه اينك بزرگترين پايگاه دريايي آمریکا قرار گرفته است ـ نورفك ويرجينيا ـ كشتي هاي جنگي فدراسيون آمریکا (ايالات شمالي) را گلوله باران کرد و به آتش كشيد، بدون اين كه آسيب ببيند. ملوانان فدراسيون در اين روز براي نخستين بار با ناوي رو به رو شده بودند كه شبيه لاك پشت بود و گلوله توپ بر آن كارگر نمي افتاد.

اين كشتي كه «مريماك» نام داشت و بعدا به «ويرجينيا» تغيير نام داد مدتها يكه تاز ميدان بود تا اين كه شمالي ها با کمک یک مهندس سوئدی زره داري مشابه آن به نام «مانيتور» ساختند و اين دو «زره دار» آن قدر يكديگر را كوبيدند كه هر دو آسيب ديدند و از ميان رفتند. مريماك که در سال 1861 (153 سال پیش) ساخته شده بود ظاهري شبيه زيردريايي هاي امروز داشت كه در سطح آب عمل مي كرد. شرح عملیات مریماک و نبرد آن با مانیتور فصلی از تاریخ نظامی جهان را تشکیل می دهد.


ساخت مانيتور اين اصل را به دست داده است كه «جنگ و يا حالت آمادگي دفاعی یک ملّت» باعث تكميل جنگ افزارها و پيدايش سلاحهاي تازه و تاكتيك هاي نوین مي شود. در پي موفق بودن مريماك و مانيتور ساير كشور ها دست به ساختن ناو رزهدار زدند.

۱۹۰۴ - جنگ روسیه و ژاپن به علت اختلافات مرزی آغاز شد.


۱۹۱۹ - زادروز خطوط هواپيمايي مسافري در جهان

هشتم فوريه زادروز خطوط هواپيمايي مسافري در جهان است. در اين روز در سال ۱۹۱۹ نخستين هواپيماي شركت اي .ا. سي. تي. «برلن ــ پاريس ــ لندن» به نام «گلياتGoliath » از لندن به پاريس به صورت بازرگاني (فروش بليت) مسافر حمل كرد و فاصله دو شهر را در ۳ ساعت و ۳۰ دقيقه با سرعت ۱۵۵ كيلومتر در ساعت طي كرد و روز بعد با همين تعداد مسافر به لندن بازگشت و اين پرواز رفت و برگشت، ديگر قطع نشده است.


خلبان هواپيما به روزنامه نگاران گفت كه در طول سفر، باد شمال چند بار هواپيما را دچار تلاطم ساخت و مسافران، بدون وقفه سيگار دود مي كردند و به بازي «بريج» پرداخته بودند تا سرگرم شوند و ترس را فراموش كنند.

وي گفت كه قرار است به زودي ترتيب دادن قهوه، ساندويچ و نیز روزنامه به مسافران داده شود. فعلا استفاده از گرامافون هندلي و پخش موسيقي در هواپيما دشوار است، زيرا كه با هرتكان هواپيما سوزن گرامافون از روي صفحه خارج مي شود.

۱۹۵۳ - (۱۳۳۱) مجلس شوراي ملي ميگساري را در ايران محدود و عربده كشي مستانه و رانندگي در حال مستي را جرم اعلام كرد.

۱۹۶۵ - ليندن جانسون رئيس جمهوري آمريكا دستور داد كه از ۱۱ فوريه اين سال بمباران ويتنام شمالي آغاز شود كه هشت سال طول كشيد.


1971 - در جریان نخستین جنگ چریکی در تاریخ ایران بین چریک‌های فدایی خلق و حکومت پهلوی، چندین سرباز شاهنشاهی و سی چریک فدایی کشته شدند. این رویداد به قیام سیاهکل شهرت یافت.


۱۳۵۷ ش - راهپيمايي عظيم مردم در تاييد دولت موقت به فرمان امام خميني

به دنبال آغاز به كار دولت موقت، امام خميني از مردم خواست از طريق تظاهرات آرام، نظر خود را درباره دولت موقت اعلام نمايند. پس از اين درخواست، جامعه روحانيت مبارز تهران، مردم را به يك راهپيمايي بزرگ و همگاني در روز ۱۹ بهمن ماه دعوت نمود. در اعلاميه‏اي كه به همين منظور صادر شد خاطر نشان گرديد "پس از ۷۵ سال، اين نخستين بار است كه ملت ايران، تشكيل دولتي را به راستي جشن مي‏گيرند." در اين حال و در شرايطي كه آمريكا همچنان از بختيار پشتيباني مي‏كرد و زمينه‏هاي كودتا را در ايران فراهم مي‏نمود و مردم توسط بازمانده‏هاي رژيم به آتش‏سوزي و قتل تهديد مي‏شدند، اين راهپيمايي خط بطلاني بر تمامي پندارهاي سلطنت‏طلبان كشيد و خواب‏هاي پريشان آنان را بي‏تعبير گذاشت. در اين زمان امام خميني ادامه نهضت را به عنوان يك تكليف الهي اعلام نمود و راهپيمايي ميليوني مردم به عنوان پشتيباني از دولتِ موقتِ منصوب شده از طرف رهبر انقلاب اسلامي ايران، تهران و شهرستان‏ها را غرق در تظاهرات نمود. در پايان اين راهپيمايي عظيم، قطعنامه هفت ماده‏اي قرائت شد و نخست وزيري بازرگان مورد تاييد قرار گرفت.

۱۳۵۷ ش - علی امینی و جعفر شریف امامی به فاصله یک روز در این هفته تهران را ترک و بسوی اروپا پرواز کردند. گفته شد با وجودی که جعفر شریف امامی ممنوع الخروج و تحت تعقیب بود به دست بختیار و با وساطت منوچهر آریانا از ایران فرار کرده است.


1357 ش - مذاکرات مهم بین بازرگان، بختیار و ارتش

اطرافیان بازرگان اظهار عقیده کردند فرماندهان نیرو به ویژه رئیس ستاد، اینک به این نتیجه رسیده است که مصلحت مملکت و مصالح ارتش که جزئی از مصالح مملکت است ایجاب می کند که ارتش در مبارزه قدرت میان دولتهای بازرگان و بختیار نقشی بیطرف در پیش گیرد.

1357 ش - گروه کثیری از همافران نیروی هوائی به منزل امام خمینی آمدند

و همبستگی خود را با انقلاب ملت ایران، به رهبری امام خمینی، اعلام کردند. امام در این دیدار گفتند همانطور که گفتید تا حالا در اطاعت طاغوت بودید، حالا به قرآن پیوستید. قرآن حافظ شماست امیدوارم با کم شما بتوانیم در اینجا حکومت عدل اسلامی برقرار کنیم.


۱۹۹۳ - در سانحه برخورد یک فروند توپولف تی یو-۱۵۴ متعلق به هواپیمایی ایران ایرتورز با یک جنگنده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۴ نفر از جمله شهید ستاری به شهادت شدند.

مناسبت ها:

روز نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي

در روز نوزدهم بهمن ۱۳۵۷، نظاميان متعهد نيروي هوايي با حضور در اقامتگاه رهبر بزرگ انقلاب اسلامي در مدرسه رفاه و بيعت با آن حضرت، سندي از افتخار، حماسه، رشادت و ايمان را در برگ‏هاي زرين تاريخ انقلاب اسلامي به ثبت رسانيدند. نقش ارزنده همبستگي باشكوه ارتش و خصوصاً نيروي هوايي در اضمحلال و شكست رژيم، نشان دهنده شعور ايماني و انقلابي اين عزيزان فداكار و عشق ورزيدن به آرمان‏هاي مقدس و آزادي‏خواهانه ملت در اين سرزمين بود كه موجب شد تا علي‏رغم فشارها و اختناق شديد آن روز، اين عزيزان، گام در ميدان مبارزه با ظلم و جور نظام پهلوي برداشته و يك صدا با ملت دلاور در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷، حماسه پرشكوه اين بيعت را در صفحات تاريخ انقلاب اسلامي ثبت نمايند. عظمت رويداد باشكوه ۱۹ بهمن نه تنها در خاطره نسل انقلاب، بلكه در اذهان نسل‏هاي آتي اين كشور نيز، هميشه به عنوان يك حماسه جاويدان، متجلّي و منور خواهد ماند. همچنين نيروي هوايي، پس از پيروزي انقلاب و در طول دوران جنگ، با همان روحيه والا ظاهر شد و به عنوان نيرويي پيشتاز در تمامي صحنه‏ها، از دستاوردهاي انقلاب اسلامي پاسداري نموده است.

زادروزها

۱۷۰۰ - زادروز دانیل برنولی، ریاضی‌دان هلندی‌تبار سوئیسی.
۱۸۲۸ - زادروز ژول ورن، نویسنده علمی-تخیلی، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی.


۱۸۳۴ - زادروز دمیتری مندلیف، شیمی‌دان روس؛ پایه‌گذار جدول تناوبی عناصر شیمیائی .
۱۹۳۱ - زادروز جیمز دین، بازیگر آمریکایی هالیوود.


۱۳۴۳ - افشین قطبی، مربی فوتبال
۱۳۶۷ - حدیث میرامینی، بازیگر اهل ایران


درگذشت‌ها

۱۷۲۵ - درگذشت پتر اول، تزار روسیه.
۱۸۰۴ - درگذشت جوزف پریستلی، شیمیدان و فیلسوف انگلیسی؛ کاشف اکسیژن .


۱۹۵۷ - درگذشت جان فون نویمان، ریاضیدان و دانشمند آمریکایی مجاری الاصل.
۱۹۹۸ - درگذشت هالدور لاکسنس، نویسنده ایسلندی؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۵.


۱۳۷۴ - سیاوش کسرایی، شاعر ایرانی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون