همه چیز درباره حرفه جذاب «استیکرسازی»

مجله همشهری جوان - محمدرضا جعفری: اصولا همه چیز برای نسل سومی ها حس نوستالژیک به همراه دارد و این قابلیت را دارد که جمله روی اعصاب «شما یادتون نمی آد...» را بر سر نسول (!) بعدی بکوبند.

برچسب هم از این قاعده مستثنا نیست و برای «خود نسل سوخته پندار»ها خاطرات خوش آدامس های «عکس برگردون» را زنده می کند اما برچسب یا استیکر این روزها معنای متفاوتی به خود گرفته و بیشتر در حوزه آی تی و اپلیکیشن های ارتباطی مورد استفاده قرار می گیرد.

استیکرهای اپ های موبایلی در دنیا طرفداران زیادی دارد و دیگر کسی حوصله ندارد چند جمله تایپ کند تا حس آن لحظه اش را بروز دهد و ترجیح می دهد از تصاویر یا برچسب های پیش فرض اپلیکیشن شان برای ابراز احساسات آنی بهره مند شوند.

حالا چند وقتی است این موج جهانی با شکلی متفاوت به ما هم رسیده است و Developer های ایرانی به فکر طراحی استیکر و اپ های اختصاصی استیکر برای فارسی زبانان افتاده اند.


در این میان، شرکت بیسفون ارائه دهنده اولین اپلیکیشن ارتباطی صددرصد ایرانی موبایل، گوی سبقت را از سایر رقبا ربوده است و با همکاری مشهورترین طراحان و کاریکاتوریست های کشور، استیکرهای جذابی را در اختیار کاربرانش قرار داده است. با چند نفر از دست اندرکاران طراحی و تولید استیکر گپ زده ایم تا از سهل و ممتنع های تولید این عکس برگردان های مجازی باخبر شویم.

اهالی فن می گویند عکس خوب به اندازه هزار کلمه گویاست. ایده پردازان طراحی استیکر بر اساس همین استدلال و البته تسریع در انتقال پیام اقدام به تولید انواع و اقسام استیکرها کرده اند تا کاربران شبکه های ارتباطی با خیال راحت ابراز احساسات شان را به این تصاویر بانمک بسپارند.

محمد حسین توکلی یکی از همشهری جوانی های گروه طراحی استیکر شرکت بیسفون از اتفاقات شکل گرفته برای جمع شدن یک گروه طراحی حرفه ای می گوید: «شرکت بیسفون استیکرهایش را به یک تیم طراحی حرفه ای به سرپرستی بزرگمهر حسین پور متشکل از هادی حیدری، شهاب جعفرنژاد، ساسان خادم، ثنا حسین پور، سهیل نوری، نیما جمالی، کامبیز درم بخش و اردشیر رستمی و ... سپرده است.

این گروه نوپا با طراحی استیکرهای مختلف در حال سنجش علایق مخاطبان است و طرح های ایرانی و خارجی را در اختیار مخاطب قرار می دهد و کارش را براساس بازخوردها ادامه میدهد. خود من استیکرهای مناسبتی هفت سین و چهارشنبه سوری را طراحی کرده ام که در زمان های خاصی استفاده می شوند و از مدتی پیش از چهارشنبه سوری و نوروز قابل استفاده هستند و بعد از آن هم در دیتابیس استیکرهای بیسفون خواهند ماند. البته من و باقی بچه ها تلاشمان این بود که حتی اگر استیکرها مناسبتی هستند، طوری طراحی شوند که بشود در طول سال هم مورد استفاده قرار بگیرند.»


تیم طراحی بیسفون یک اتاق فکر دارد و براساس سبک کاری هر کس به او سفارش داده می شود. «مثلا فضای کار آقای اردشیر رستمی شاعرانه تر است و استیکرهایی در همان فضا طراحی می کند. در نهایت آقای حسین پور به عنوان سرپرذست گروه، براساس شناخت از افراد تصمیم می گیرد که چه کسی چه استیکری طراحی کند. پیش از طراحی هر بسته استیکر، یکسری کلیت محتوایی و فنی گفته می شود که اندازه ها چطور باشند و کدام حالت های احساسی درون پکیج قرار بگیرند؛ مثلا سلام و خداحافظی یا ابراز علاقه کردن باید درون بسته وجود داشته باشد تا کاربردی باشند. بعضی استیکرها هم برای بیان احساسات نیستند و جذابیت بصری شان است که مخاطب را ترغیب به استفاده می کند.»

بیسفون برخلاف وایبر، موضوعات متنوعی را برای طراحی استیکر در نظر گرفته است و صرفا به بیان احساسات روتین نمی پردازد. «استیکرهای وایبر موضوعات شان را چندان گسترده نمی کنند و بیشتر حال و هوای روزمره را با کاراکترهای مختلف انتقال می دهند.

در بیسفون به خاطر ایرانی بودن اپلیکیشن، تصمیم بر این شد که استیکرها هم حال و هوای ایرانی داشته باشند و بتوانید مثلا استیکری با فضای داش مشتی هم ارسال کنید که همین مورد باعث خاص شدنش می شود. مسئله اصلی ایرانی بودن استیکرها نیست، بیشتر تاکید ما بر تنوع استیکرهاست و اینکه تعداد بیشتری از آدم ها را درگیر این ماجرا بکنیم؛ مثلا وایبر امسال برای نوروز یک پکیج استیکر تبریک در اختیار مخاطبانش قرار داد و اختصاصا مخاطب ایرانی را هدف گرفت. در ساخت و طراحی استیکر مهم است که مخاطب را درست مشخص کنید؛ مثلا بیسفون استیکر مذهبی هم طراحی کرده است ولی وایبر هیچ وقت این کار را نمی کند.»


استیکر بی نوشته بهتر است

هادی حیدری یکی از کاریکاتوریست های خوب مطبوعاتی در رابطه با تفاوت طراحی استیکر و کشیدن کاریکاتور نظریه جالبی دارد؛ «ماهیت استیکر با کاریکاتور و کار مطبوعاتی متفاوت است. کاریکاتورها براساس اتفاقات و واکنش های روز هستند ولی استیکرها نمایش دهنده هیجانات و واکنش های آنی فرد در یک مکالمه مجازی هستند تا منظورشان را لطیف تر نشان بدهند و مایه هایی از طنز و شوخی یا غم و ناراحتی را از طریق صورتک ها انتقال بدهند. در واقع استیکرها کمک می کنند پیام هایی که در قالب گفتگوی نوشتاری هستند، بهتر منتقل شوند ولی همانطور که گفتم، کارتون مطبوعاتی، نقدی بر اتفاقات روز است که با مقداری مطایبه همراه می شود.»

حضور چهره های شناخته شده طراحی باعث شده استقبال چشمگیری از این استیکرها صورت بگیرد. «مردم از استیکرها خیلی خوششان آمده است و از بیسفون و استیکرهایش استقبال کرده اند. قلم هنرمندان داخلی یک قلم ایرانی است و مخاطب هم احساس می کند که استیکرها برای خودش هستند. در ضمن استیکرها توسط مجموعه ای از طراحان باسابقه و حرفه ای طراحی شده اند که باعث شده آثار از کیفیت و استاندارد بسیار خوبی برخوردار باشند. حتی وایبر هم پیش از شروع سال جدید، استیکرهایی ویژه نوروز طراحی کرد که طراحی شان به مراتب عقب تر از قلم طراحان استیکرهای بیسفون است.»

حیدری استفاده از متن در کنار تصویر را برای طراحی استیکرها متداول می داند ولی خودش علاقه ای به استفاده از متن ندارد:«فکر می کنم وقتی تصویر گویا باشد، نیازی به متن نیست چون اپلیکیشنی مثل بیسفون فقط در ایران استفاده نمی شود و استفاده از متن فارسی در کنار تصویر شاید برای مخاطب آن سوی دنیا هیچ جذابیتی نداشته باشد و خودش را به مخاطب فارسی زبان محدود می کند. البته به نظرم همنشینی استیکرهای بدون نوشته و نوشته دار می تواند مطلوب باشد و یکدیگر را تکمیل کنند.»


کاریکاتوریست اکثر روزنامه های کثیرالانتشار از درآمد طراحی استیکر راضی است. «طراحی استیکر جنبه اقتصادی قابل قبولی دارد ولی همه چیز به بنیه مالی شرکت سفارش دهنده مربوط می شود. اگر قرار باشد کارها بین آدم های مختلف تقسیم شود و تعداد طراح ها زیاد باشد، طبیعتا خیلی به صرفه نیست ولی اگر بین دو یا سه نفر تقسیم شود، می توانند روی ابعاد اقتصادی کار هم فکر کنند.»

سهیل نوری هم که سابقه سال ها فعالیت طراحی گرافیک در مطبوعات را دارد، معتقد است جای استیکر ایرانی خالی بوده. «وقتی چیزی نیست شاید متوجه جای خالی اش نشویم ولی وقتی در دسترس قرار می گیرد، متوجه می شویم چقدر به بودنش علاقمندیم. با توجه به اینکه وقت آدم ها کمتر می شود، شاید بنای استفاده از استیکر بیشتر به این برمی گردد که لازم است خیلی زودتر پیام هایمان را برسانیم؛ اینکه مثلا به جای تایپ کلمه سلام با یک کلیک استیکرش را ارسال می کنی که هم جذابیت بیشتری دارد و هم سریعا ارسال می شود.

این فضا همیشه برای زبان فارسی خالی بوده است و این ویژگی باعث شد شرکت هایی مانند بیسفون به چشم بیایند. من فکر می کنم باید استیکرهای جدی تری هم در مجموعه باشد و نگاه ژورنالیستی کاملا لحاظ شود و براساس اتفاقات روز یک پکیج استیکر داشته باشیم.»

استیکرسازها بازارشان سکه است

مهندس مهدی داوری، مدیریت بیسفون از نحوه شکل گیری این اپلیکیشن و شایعه خارجی بودن آن می گوید: «حدود چهار سال پیش به فکر این افتادیم که یک شبکه اجتماعی مبتنی بر موبایل را راه اندازی کنیم که توانایی انتقال پیام و برقراری تماس تلفنی را داشته باشد. شبکه تراشه سبز یا همان بیستاک، اپراتور بین المللی مخابرات بود و ما تصمیم گرفتیم تماس های بین المللی را به آسانی روی موبایل انجام بدهیم.

به همین دلیل به یکی از شرکت های خارجی نرم افزاری را سفارش دادیم که کیفیت لازم را نداشت و پروژه همانجا مسکوت ماند و سعی کردیم این کار را داخل شرکت خودمان انجام دهیم. سه سال پیش کار را شروع کردیم و طراحی اولیه اش حدود یک سال زمان برد و بعد هم برای بهبود و توسعه نرم افزار تلاش کردیم. برخلاف شایعات موجود، این نرم افزار صددرصد ایرانی است و کوچکترین اجزایش هم در داخل کشور طراحی و تولید شده است.»


داوری ایده تولید استیکر ایرانی را برگرفته از ایده خلاقانه اپلیکیشن های خارجی می داند: «یک ایده خلاقانه است که در اپلیکیشن های اجتماعی شکل گرفت که هدف اصلی اش ابراز احساسات یا بیان چند جمله در قالب یک تصویر است. وقتی استقبال جهانی از استیکر را دیدیم، تصمیم گرفتیم با توجه به فرهنگ خودمان استیکرهای بومی طراحی کنیم. تقریبا یک سال و نیم پیش بود که از تعدادی طراح گرافیک و کاریکاتوریست به سرپرستی آقای بزرگمهر حسین پور دعوت کردیم تا در این زمینه فعالیت کنند. بعد هم سعی کردیم برای مناسبت های مختلف، تصاویری خلق کنیم که مخاطبان ایرانی بتوانند با آنها ارتباط برقرار کنند و از تبادل شان لذت ببرند.»

آماری از میزان تاثیرگذاری استیکرها برای جذب مخاطب به سمت استفاده از بیسفون موجودنیست: «حدود یک میلیون کاربر داریم و هر استیکر جدیدی که تولید می شود توسط شصت تا ۷۰ درصد مخاطبان دانلود می شود و همین اتفاق نشان دهنده اهمیت آنها برای مخاطبان است. با اینکه استیکرها فقط در بیسفون قابل استفاده هستند ولی باز هم استقبال مردم خیلی خوب بوده است. بارها دیده ام که از استیکرها عکس می گیرند و در دیگر شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک، اینستاگرام و وایبر استفاده می کنند. یکسری استیکرها عمومی هستند و همیشه قابل استفاده اند ولی بیشتر استیکرهای ما مناسبتی اند و استفاده از آنها هم مقطعی صورت می گیرد.»

برخلاف تصور، استیکرها مسیر پیچیده و زمانبری را برای تولید طی می کنند: «هر دو هفته یک بار جلسه اتاق فکر طراحی استیکرها برگزار می شود. ایده ها مطرح می شوند و بعد از تایید، اجرایی می شوند. ممیزی روی استیکرهایی که آماده می شوند، زیر نظر آقای حسین پور، من و چند تن از دوستان انجام می شود. ابتدا طراحان روی کاغذ طراحی می کنند و بعد توسط تیم فنی به استیکر تبدیل می شوند. لزوما هر طراحی را نمی شود به عنوان استیکر استفاده کرد. حدود یک ماه طول می کشد که دوستان طرح هایشان را ارائه کنند و تقریبا ۱۰ روز هم برای کارهای فنی اش زمان لازم است تا استیکر در دسترس عموم قرار بگیرد.»

داوری از میزان دستمزد طراحان چیزی نمی گوید ولی معتقد است از طراحی استیکر هم می شود درآمد به نسبت خوبی کسب کرد.

به غیر از بیسفون، شرکت های دیگری هم به فکر طراحی استکیر فارسی افتاده اند

استیکر آرام

علیرضا اعتضادی و دوست developer اش هر دو کارمند هستند و برای فرار از فضای روتین زندگی به فکر طراحی اپلیکیشن استیکرام افتاده اند. استیکرام، اپلیکیشن رایگانی از مجموعه استیکرهای ایرانی است که استیکرهایش قابل استفاده در تمام اپلیکیشن های ارتباطی موبایلی است. استیکرام با همکاری ۱۰ طراح از بیستم اسفند به اصطلاح «لانچ» شده و در عرض کمتر از یک ماه مخاطبان خودش را پیدا کرده است.

ماجرا از تابستان سال گذشته و اوقات فراغت از کار شروع شد؛ «ماجرای اپلیکیشن استیکرام و طراحی استیکر از اپلیکیشن تلگرام شروع شد. تلگرام، استیکر را در اختیار کاربرهایش قرار داد و به آنها اجازه داد که خودشان هم استیکر طراحی کنند و در پلتفرم تلگرام استفاده کنند. ایده از همینجا شکل گرفت که ما بازاری برای استیکر راه اندازی کنیم و مرجع استیکر کاربران فارسی زبان باشیم.

نمونه هایی از استیکرهای ایرانی کپی موجود بود ولی ما تصمیم گرفتیم نمونه هایی طراحی کنیم که اختصاصی باشند و از جایی هم کپی نشده باشند. اوایل ما از استیکرهای وایبر استفاده می کردیم و میان دوستان نظرسنجی می کردیم تا ایرادات کار را پیدا کنیم ولی به مرور دوستان طراح به گروه اضافه شدند و کارهای اختصاصی طراحی کردیم. نیمی از ۱۰ طراح ما به طور حرفه ای کار می کردند و به چند دوست طراحی دیجیتال آموزش دادیم.»

اعتضادی می گوید هر بسته استیکر باید شامل کاراکتری با ۱۴ تا ۲۷ حالت مختلف باشد تا بتواند تمام حالات و احساسات را منتقل کند. طبق آمار گوگل، استیکرام نزدیک به ۷ هزار کاربر فعال داشته است اما باز هم استاد دل پری از کم لطفی رقبا و مخاطبان دارد: «ما یکسری رقیب داریم که کارهای کپی و بی کیفیت را در اختیار مخاطب قرار می دهند و متاسفانه مورد توجه هم قرار می گیرند ولی متاسفانه تا الان این استقبال از استیکرهای اختصاصی و رایگان ما صورت نگرفته است.

اپلیکیشنی مثل وایبر به ما اجازه نمی دهد استیکرهایمان را منتشر کنیم و تنها در غالب عکس قابل اشتراک گذاری هستند. همین محدودیت باعث می شود مخاطبان زیادی نداشته باشیم. ما درآمدی نداریم و همه به صورت رایگان فعالیت می کنیم. البته ممکن است در آینده طراحان ما طرح هایشان را برای فروش بگذارند تا نتیجه زحماتشان را کسب کنند.»