سلامت والدین و اثرات آن بر جنین

هفته نامه تجارت فردا - ترجمه جواد طهماسبی:

Economist نوشت: نیم قرن پیش دکترها جنین را به عنوان انگل بدون عیب و نقص می دیدند که هر چه را مورد نیازش باشد جذب می کند اما در رحم مادر از هرگونه آسیبی مصون می ماند. تقریبا نیمی از زنان آمریکایی در دوران بارداری سیگار می کشیدند. هنگامی که کودکان با آسیب هایی که امروزه به سندرم جنین الکلی مشهوراست متولد می شدند وراثت مقصر شناخته می شد.

از آن زمان به بعد این نظریه رواج یافت که عادت سالم و تغذیه مناسب در طول دوران بارداری احتمال تولد نوزدان نارس، کم وزن یا بیمار را کاهش می دهد. در حال حاضر انبوهی از پژوهش ها هستند که نشان مشکلات ناشی از وضعیت والدین ممکن است در همان ابتدای تولد آشکا رنباشند اما در طول زندگی بارها خود را نشان دهند.


عفونت ها، گرسنگی، اضطراب و هوای آلوده، تاثیرات درازمدتی بر افرادی می گذارد که در دوران جنینی در معرض آنها قرار گرفته بودند. ضعف سلامت، نتایج ضعیف در مدرسه و درآمد کمتر از جمله این تاثیرات هستند. حتی قرار گرفتن اندک در معرض این شرایط می تواند نتایج وخیمی مانند بیماری های مزمن یا معلولیت را به همراه داشته باشد.

طبق تعریف عواقب درازمدت آنهایی هستند که با گذشت زمان آشکار می شوند. نمی توان زنان باردار را به طور تصادفی در معرض هیچ کدام از این شرایط نامطلوب قرار داد تا در آینده عواقب را به شرایط یا وراثت نسبت داد؛ بنابراین قوی ترین شواهد را باید از مقایسه کسانی که در دوران جنینی در معرض فجایعی مانند قحطی، حوادث طبیعی و رخدادهای زیست محیطی قرار گرفته اند با کسانی که قبل یا پس از این فجایع متولد شده اند به دست آورد. در این رویکرد می توان تاثیرات شرایط جنین را از تاثیرات ژنی و موروثی جدا کرد.

مقایسه بین کلیه گروه ها باید بدان معنا باشد که افرادی که در معرض فجایع قرار گرفته اند از سایر شرایط با افراد مصون از فجایع یکسان باشند. این کار به متخصصان اجازه می دهد تا درباره تاثیر آسیب های وارد شده به جنین به صورت فردی نتیجه گیری کنند.

شیوع آنفلوآنزا در سال ۱۹۱۸ تقریبا یک سوم از زنان را که در سن بارداری بودند در ایالات متحده مبتلا کرد. ۵۰ سال بعد کساتنی که در آن زمان در رحم مادر قرار داشتند عملکرد بدی در مدرسه از خود نشان دادند و نسبت به همان افرد جوان تر یا پیرتر از خود درآمد کمتری داشتند. احتمال معلولیت این گروه مردان ۲۰ درصد بیشتر بود.

به همین ترتیب افرادی که مادران شان در سال های ۱۹۴۵-۱۹۴۴ در هلند، «زمستان گرسنگی» را با بارداری پشت سر گذاشته بودند در دوران بزرگسالی آسیب پذیری بیشتری در برابر مشکلات سلامتی داشتند.

زمستان گرسنگی زمانی بود که نازی ها جلوی انتقال مواد غذایی به استان های اشغال شده غرب هلند را گرفته بودند. متولدین آن دوران عوارضی از قبیل چاقی مفرط، بیماری های قلبی، دیابت، اسکیزوفرنی و افسردگی را نشان می دادند.

سوئدی ها که چند ماه پس از حادثه هسته ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۹ به دنیا آمدند نسبت به متولدین قبل یا پس از آن حادثه ۴۰ درصد بیشتر در امتحانات دبیرستان مردود می شدند، هر چند آنها در معرض میزان اندکی از تشعشع قرار گرفتند که بی خطر خوانده می شود و سلامتی جسمی آنها نیز آسیب ندیده بود.

رویدادهای با شدت کمتر نیز می توانند عواقب درازمدت داشته باشند.


مطالعه ای که در سوئد انجام گرفت نشان داد نوزدان زنانی که در دوران بارداری یکی از اقوام خود را از دست داده بودند در بزرگسالی بیشتر به آشفتگی کمبود توجه، اضطراب و افسردگی مبتلا می شدند.

مطالعه دیگری که در مورد بنگلادشی ها و پاکستانی های مقیم لندن انجام گرفت نشان داد کودکانی که دوران جنینی آنها در ماه رمضان بوده است در هفت سالگی در تحصیل عقب می ماندند هر چند که زنان باردار مسلمان الزامی برای روزه گرفتن در ماه رمضان ندارند.

یک دلیل برای توجیه این اثرات آن است که ضعف سلامت آن است که ضعف مادر رشد جنین را کند می سازد یا تولد پیش از موعد را به همراه دارد. زنان بارداری که در مناطق دارای هوای آلوده زندگی می کنند با احتمال بیشتری کودکان نارس به دنیا می آورند یا اینکه فرزندان شان به طور متوسط کوچکتر از دیگران هستند. نوزدان کم وزن بیشتر در معرض بیماری ها قرار می گیرند و آسیب پذیری بیشتری دارند.

مراقبت و طبیعت

اما نمی توان کلیه اثرات منفی درازمدت ناشی از وضعیت مادر را به وزن اندک کودک ربط داد. یعنی عاملی دیگر نیز وجود دارد. یک نظریه آن است که مشکلات دوران بارداری، ژن هایی را فعال می سازد که نوزاد را برای بیماری های مزمن مستعد می سازد. بنابراین به گفته جنت کوری از مرکز بهداشت و سلامت کودک دانشگاه پرینستون تمایز بین طبیعت و مراقبت دیگر معنادار نیست. مراقبت ضعیف در دوران بارداری می تواند شرایط بد حاصل از طبیعت را ناگوارتر سازد.

یکی از نتایج هشداردهنده این بحث آن است که کودکانی که از مادران ضعیف متولد می شوند بیشتر از آنچه از قبل تصور می شد دچار کوتاهی عمر می شوند. گرسنگی در میان مردم فقیر رایج تر است و اغلب آنها نمی دانند زنان باردار چه غذایی باید بخوردند.

در آمریکا تقریبا یک سوم از زنان سیاهپوستی که در دوران دبیرستان و بدون ازدواج مادر شده اند، مدرسه را ترک می کنند و هیچ گونه آگاهی از وزن مناسب برای زن باردار ندارند. تعداد این افراد دو برابر شمار زنان سفیدپوست متاهل دارای تحصیلات دانشگاهی است.

زندگی در فقر سرشار و همراه با اضطراب های مزمن است. زنان آمریکایی که سالانه ۲۵ هزار دلار درآمد دارند در مقایسه با کسانی که درآمد بیشتری دارند دو برابر و نیم بیشتر در معرض خشونت قرار می گیرند.


نوزادان تازه متولد شده در کشورهای در حال توسعه در معرض آسیب هایی قرار می گیرند که دوران جنینی در حدی در مقابل آنها محافظت می شدند. این آسیب ها شامل آب آلوده، سوءتغذیه شدید و بیماری های مسری می شوند. به همین دلیل است که متخصصان توسعه بر اهمیت هزار روز اول تاکید می کنند که شامل ۹ ماه در رحم و دو سال پس از تولد می شود.

کودکان جهان ثروتمند با خطرات نسبتا کمتری مواجه می شوند، بنابراین برای آنها دوران رشد در رحم اهمیت بیشتری دارد اما در مجموع فرضیه دوران جنینی می تواند تاثیرات مثبتی در سیاستگذاری داشته باشد.

بسیاری از مواردی را که به جنین آسیب می رسانند می توان از طریق آموزش بهداشت، مکمل های غذایی و یارانه های هدفمند برطرف کرد. ثابت شده است که توزیع کوپن های غذا نقش مهمی در کاهش تعداد تولد نوزادان کم وزن در میان زنان فقیر دارد. آن دست از کودکان تانزانیایی که در طول برنامه تامین یُد در رحم مادر بودند عملکرد بهتری در مدرسه داشتند، به طوری که این بهبود معادل شش ماه آموزش فوق برامه بود.

برنامه ویزیت پرستاران برای زنان ازدواج نکرده ای که برای اولین بار حامله شده بودند و مراقبت از آنها تا سن دو سالگی نوزاد در ایالات متحده باعث شد تعداد نوجوانان ضعیف و ناسالم منطقه کاهش یابد.

زمان زیادی لازم است تا سیاست های زیست محیطی تاثیر خود را نشان دهند اما ارائه یارانه مسکن به زنان باردار و انتقال آنها به مکان هایی دور از آلودگی هوا می تواند به سرعت موثر باشد. حتی استرس های دوران بارداری را می توان کاهش داد.

در آمریکا و کانادا اعطای پول نقد به خانواده های فقیر دارای فرزندان خردسال باعث شد سلامت روانی مادران بهبود یابد. قانون آمریکایی اعطای اجباری ۱۲ هفته مرخصی زایمان به زنان شاغل، میزان تولد کودکان نارس را کاهش داد. از بین بردن خشونت های محلی و افزایش امکانات جوامع و کمک به قربانیان خشونت نیز به تولد کودکان دارای وزن مناسب منجر شد.

اطمینان از اینکه مادران از همان مراحل اولیه از بارداری خود مطلع می شوند به کاهش خطرات کمک می کند. تقریبا نیمی از بارداری ها در بریتانیا بدون برنامه ریزی صورت می گیرد و مادران بدون آگاهی از بارداری خود در مصرف مشروبات الکلی زیاده روی می کنند.

در آلاسکا تست های بارداری رایگان انجام می گیرد تا میزان سندرم جنین الکلی مهار شود. افزایش دسترسی به روش های تنظیم خانواده می تواند بارداری های ناخواسته را کمتر کند. باید توجه داشت که دوران بارداری فقط ۹ ماه است اما آسیب های ناشی از شرایط بد دوران جنینی می تواند بسیار درازمدت باشد.