۲۰۴۰۹۲
۵۰۷۰
۵۰۷۰
پ

امروز در تاریخ

۲۳ اردیبهشت - ۱۳ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

امروز ۲۳ اردیبهشت برابر با ۱۳ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
برترین ها: امروز ۲۳ اردیبهشت برابر با ۱۳ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۵۹۰ - قتل بزرگمهر؛ وزير معروف و باتدبير خسروانوشيروان

مورخان اروپايي ماه مي سال ۵۹۰ ميلادي را به دلايل متعدد آغاز پايان كاردودمان ساسانيان ايران نوشته اند كه يكي از اين دلايل؛ كنار گذاشتن، بازداشت و احيانا قتل مديران مجرّب و ايراندوست كشوري و لشكري بود. در اين ماه «بزرگمهر» وزير معروف و باتدبير خسروانوشيروان نيز به دستور خسروپرويز كشته شد و ايرانيان از داشتن يك مدير شايسته، مدبّر، انديشمند و ميهندوست عاري شدند.

يك سال پس از قتل بزرگمهر، خسروپرويز به توصيه دلسوزان ايران كه اسپهبد بهرام چوبين را ببخشد و اين نابغه نظامي را از دست ندهد اعتناء نكرد و در سال ۵۹۴ هم نقشه قتل سپهبد بستام (بيستام، امروزه: بَسطام) ساساني را كشيد كه فرار كرد و در غربت درگذشت. در عهد خسروپروير بسياري از ژنرالهاي برجسته ايران در جنگهاي غير ضروري او كشته و يا قرباني سوء ظن وي شدند و جان باختند. مديران اداري شايسته هم از گزند او در امان نماندند، بنابراين ديگر شخصيتي باقي نمانده بود كه امپراتوري كهنسال ايرانيان را با تدبير و نيرو حفظ كند و ظرف چند دهه از هم گسيخت.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
بزرگمهر

در كتاب «مديريت در ايران باستان» تاليف «تاراپور» آمده است كه از زمان تاسيس ايران واحد به دست كوروش بزرگ، رسم بود كه از مديران شايسته (نظامي و اداري) و مردان انديشه و دانش تا سالهاي پاياني عمر استفاده مي كردند و در مورد مديران امور كه گردانندگان چرخهاي امپراتوري بودند؛ زماني از كارشان (به صورت مدير و مقام) و زماني ديگر از تجربه و مغز آنان (به صورت مشاور و اندرزگو). اين رسم پسنديده پس از سلطه عرب و تا حمله مغول هم كم و بيش رعايت مي شد و امويان و عباسيان روش ها و تجربيات مديريت امپراتوري ايرانيان را بكار بستند و موفق بودند. ايلخانان مغول و اميرزادگان تيموري نيز اين روش را تا حدي دنبال مي كردند ولي با اندك سعايتي، مدير ايراني را منهدم و يا از صحنه بيرون مي انداختند و به همين دليل دركار خود موفق نبودند و دولتي مستعجل داشتند. صفويه، جز شاه عباس يكم، معتقد به نقش تجربه و مغز (انديشه و دانش) نبود كه افشاريه و به ويژه زنديه بازگشت به اصل (دوران امپراتوري باستاني) كردند.

در عصر قاجاريه، تنها امير كبير را با بزرگمهر قابل مقايسه دانسته اند.

در كشورهاي پيشرفته، از دير زمان وزيران، مديران و ژنرالها را پس از اتمام دوره و يا در زمان بازنشستگي به عنوان مشاور، استاد و اندرزگو بكار مي گيرند. حتي رسانه هاي اين ممالك هنگام ضرورت نظر آنان را درباره «موضوع روز» مي پرسند و راهنمايي هايشان را منتشر مي سازند و روي اين نظرات بحث طولاني مي كنند تا جامعه به بيراهه نيافتد.


۱۸۵۷ - بپاخيزي بزرگ هنديان علیه انگلیس ها

دهم ماه مي سال ۱۸۵۷ و دو ماه پس از لشكركشي انگليسي ها به ايران به منظور جداساختن افغانستان از پيكر ميهن، هندياني كه به عنوان نظامي محلي به استخدام انگلستان درآمده بودند پس از پي بردن به نيات اين دولت از استقرار در شبه قاره هند، دست به عصيان و نافرماني زدند، افسران انگليسي خود را كشتند و روز بعد (۱۱ مي) دهلي را تصرف و به امپراتور تيموري هند مهر «بي عرضگي» زدند و او را در كاخش بازداشت كردند. اين هنديان از روز بعد در دهلي و هر نقطه اي را كه آزاد مي كردند، انگليسي ها نابود مي ساختند. آنان در اندك زماني بر سراسر مناطق مركزي، شمالي و شمال شرقي و شمال غربي هند استيلا يافتند و نزديك به يك سال با انگليسي ها كه پي در پي نيروي كمكي مي فرستادند جنگيدند. هنديان به اين قيام كه نخستين بپاخيزي آنان برضد انگليسيهاست افتخار و مباهات مي كنند.

انگليسي ها قبلا به نام تجارت و زير پوشش كمپاني هند شرقي انگلستان گام به هند نهاده بودند كه به تدريج، نخست به نام حفاظت از اموال كمپاني واحد نظامي ايجاد كردند و پس از اين كه قوت گرفتند به كنترل امور اداري و سياسي دست زدند و امپراتور را عروسك دست خود قراردادند و ... كه هنديان متوجه نّيت آنان شدند و دست به قيام زدند. كارل ماركس در ۳۰ گزارش مقاله مانند كه از لندن درباره بپاخيزي هنديان نوشته كه در روزنامه آمريكايي «نيويورك ديلي تريبيون» چاپ شده وضعيت اين بپاخيزي و علل آن را شرح داده است. بنابراين، دلايلي را كه مورخان انگليسي نوشته اند از جمله بكاربردن پيه خوك و گاو براي نگهداري (جلوگيري از زنگ زدگي) كارتريج فشنگها دقيق نيست.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
مقر انگليسي ها پس از بپاخيزي هنديان به اين صورت درآمد ـ جمجمه ها تا چند سال بر خاك افتاده بود

در پي فرونشستن بپاخيزي درخشان سالهاي 1857 و 1858 هنديان (كه 150 سال و اندي از آغاز آن مي گذرد) دولت لندن امور كمپاني هند شرقي را رسما برعهده گرفت، به جاي امپراتور تيموري يك راجه انگليسي را فرماندار كل هندوستان كرد و سپس به جان ايران افتاد و بيشتر بخشهاي بلوچستان را از ايران جدا ساخت و ضميمه هند كرد كه اينك غرب پاكستان را تشكيل مي دهند. دولت لندن با کشيدن خط مرزي «دورند» قبايل پشتون را دو قسمت کرد و بيش از نيمي از پشتون هارا ضميمه هندوستان ِ خود کرد که اينک در پاکستان هستند و ناراضي و درگير. در آن زمان ناصرالدين شاه سلطنت ايران را برعهده داشت كه اقدام موثري براي حفظ بلوچستان نكرد (درحقيقت ككش نگزيد)!.

ملت هند يازدهم مي 2007 به مناسبت يکصد و پنجاهمين سالگرد قيام هنديان برضد انگليسي ها که دهم مي از ميروت آغاز شده و در اندک زمان به لوکنو، کان پور و جهانسي گسترش يافته بود مراسم متعدد برپا داشتند و آن را نخستين قيام عمومي هنديان برضد استعمار انگلستان عنوان دادند که در اين قيام ملت هند، صرف نظر از مذهب و زبان شرکت کرده بودند.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
انگليسيها هندياني را که از اطاعت آنان سرپيچي مي کردند، اين چنين به دهانه توپ مي بستند و قطعه قطعه مي کردند

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
اعدام هندي به دست هندي و به دستور انگليسي ها (معروف به «صاحب»)

1309 - انحصار چاپ اسكناس در ايران توسط بانك ملّي ايران

كشور فرانسه براي اولين بار پس از انقلاب كبير خود، پول كاغذي را رواج داد. در ايران تا سال 1268 ش كه بانك شاهنشاهي تشكيل شد، پول رايج كشور، مسكوكِ طلا و نقره بود. در آن سال نشر اسكناس در سراسر ايران منحصراً به بانك شاهنشاهي وابسته به انگليس تعلق گرفت. دو سال بعد، اسكناس جديد بانك با سرلوحه فارسي و علامت شير و خورشيد و عكس ناصرالدين شاه قاجار و ذكر ارزش آن منتشر شد. مجموعاً بانك شاهنشاهي، چهل سال در ايران اسكناس منتشر كرد تا اين كه در 23 ارديبهشت 1309 ش، حق انتشار اسكناس از آن بانك سلب و در مقابل دويست هزار ليره انگليس، به بانك ملي ايران واگذار گرديد. اسكناس‏هاي بانك ملي در سال 1310 ش منتشر شد و تا سال‏ها، رايج بود.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

۱۳۵۸ - لغو نهايي كاپيتولاسيون در ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي

كاپيتولاسيون عبارت است از وضع ناشي از قراردادهايي كه دولت‏هاي زورمند و استعمارگر، خاصه در قرن نوزدهم به دول ضعيف تحميل مي‏كردند. به موجب آن قراردادها، اتباع دولت‏هاي استعماري، پس از ورود به قلمرو دولت ناتوان، تحت حاكميت دادگاه‏هاي دولت متبوع خود باقي مي‏ماندند و محاكم دولت ضعيف، حق محاكمه آنها را نداشتند. اين قانون خفَّت بار پس از امضاي عهدنامه تركمنچاي بين ايران و روسيه در زمان فتحعلي شاه قاجار اجرا شد و پس از مدتي كشورهاي استعماري اسپانيا، فرانسه، آمريكا، انگلستان، آلمان، ايتاليا و چند كشور ديگر از جمله دولت عثماني از ايران حقِّ كاپيتولاسيون را به دست آوردند. كاپيتولاسيون موجب برتري و تقدم اتباع خارجي بر كشور مي‏شد و باعث مي‏گرديد كه رجال مملكت را به بيگانگان و قدرت قضايي و سياسي آنان سوق دهد. در سايه اين قانون ننگين، بيگانگان هرچه مي‏خواستند به ايران وارد و يا از ايران خارج مي‏كردند. اين قانون، اصلِ حاكميت و استقلال كشور را متزلزل مي‏ساخت و به قوانين خارجي، اعتبارِ برون مرزي مي‏بخشيد. كاپيتولاسيون كه در واقع از الحاق ماده واحده‏اي به قرارداد وين - مصونيت اتباع سياسي - به وجود مي‏آمد، به صورتي نيمه مخفي، ابتدا در مجلس سنا و سپس در ۲۱ مهرماه ۱۳۴۳ شمسي در مجلس شوراي ملي به تصويب رسيد. امام خميني(ره) در برابر اين قانون ننگ‏آور و خفت‏بار، عكس‏العمل سختي نشان دادند و در تاريخ ۴ آبان ۱۳۴۳ شمسي سخنراني مهمي ايراد نمودند. سخنان حضرت امام، طوفاني عظيم در جامعه به پا كرد كه رژيم انتظار آن را نداشت. لذا آن حضرت را در سيزدهم آبان همان سال دستگير و به تركيه تبعيد كردند. سرانجام در ادامه مبارزات امام امت و امت امام، سه ماه پس از پيروزي انقلاب، به پيشنهاد هيئت وزيران و تصويب شوراي انقلاب اسلامي، در بيست و سوم ارديبهشت ماه سال ۱۳۵۸ ش حق كاپيتولاسيون و امتيازات و ملحقات آن براي هميشه و به طور نهايي لغو شد.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
سخنرانی امام (ره) در سال ۱۳۴۳

2005 - کشتار اندیجان

سرکوب گسترده در میدان اصلی شهر اندیجان واقع در شرق ازبکستان اتفاق افتاد که موجب کشته شدن صدها تن از معترضان شد. دولت کشته شدن نزدیک به ۱۹۰ نفر را تأیید کرده است، اما آمار غیر رسمی از نهادهای حقوق بشری کشته شدن بیش تر از۵۰۰ نفر را تخمین می‌زنند.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

۲۰۱۴ - در اثر انفجار در معدن ذغال سنگ سوماً در جنوب غرب ترکیه ۳۰۱ تن کشته شدند.

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

زادروزها

۱۶۵۵ - زادروز اینوسنت سیزدهم از پاپهای کلیسای کاتولیک رم
۱۷۱۷ - زادروز ماریا ترزا، اتریش فرمانروای اتریش، ملکهٔ مجارستان، کرواسی و بوهم

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
ماریا ترزا

۱۷۹۲ - زادروز پیوس نهم از پاپهای کلیسای کاتولیک رم
۱۸۵۷ - زادروز رونالد راس ‏زیست‌شناس انگلیسی ،برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۰۲

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
رونالد راس

۱۹۰۷ - زادروز دافنه دوموریه رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس انگلیسی
۱۹۵۰ - زادروز استیوی واندر آهنگساز و خواننده آمریکایی و یکی از خلاق‌ترین چهره‌های موسیقی عامه‌پسند

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
استیوی واندر

۱۹۸۶ - زادروز رابرت پتینسون بازیگر، مدل، نوازنده و تهیه کننده انگلیسی
۱۳۶۴ - محسن یگانه خواننده سبک پاپ ایرانی

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
رابرت پتینسون

درگذشت‌ها

۱۸۳۲ - درگذشت ژرژ کوویه زیست‌شناس فرانسوی و بنیانگذار دیرینشناسی
۱۸۷۸ - درگذشت ژوزف هانری دانشمند و فیزیکدان سرشناس آمریکایی

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
ژرژ کوویه

۱۹۳۰ - درگذشت فریتیوف نانسن سیاح، دیپلمات سیاسی و دانشمند نروژی و برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۹۲۲
۱۹۳۸ - درگذشت شارل ادوارد گیوم فیزیک‌دان سویسی ،برنده جایزه فیزیک نوبل سال ۱۹۲۰

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
فریتیوف نانسن

۱۹۶۱ - درگذشت گری کوپر بازیگر سرشناس آمریکایی صاحب دو جایزه اسکار در بخش رقابتی و یک جایزه اسکار افتخاری

23 اردیبهشت - 13 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
گری کوپر

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن برترین ها را نصب کنید.
آموزش هوش مصنوعی

تا دیر نشده یاد بگیرین! الان دیگه همه با هوش مصنوعی مقاله و تحقیق می‌نویسن لوگو و پوستر طراحی میکنن
ویدئو و تیزر میسازن و … شروع یادگیری:

همراه با تضمین و گارانتی ضمانت کیفیت

پرداخت اقساطی و توسط متخصص مجرب

ايمپلنت با ١٥ سال گارانتي 9/5 ميليون تومان

ویزیت و مشاوره رایگان
ظرفیت و مدت محدود

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

سایر رسانه ها

    ارسال نظر

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «برترین ها» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

    بانک اطلاعات مشاغل تهران و کرج