۱۰ نکته برای یک اجرای خوب با پیانو

روزنامه آسیا - جواد لگزیان: «پیانو» کتابی از بلیک نیلی با ترجمه گلناز نویدان است که انتشارات آوند دانش در 370 صفحه و با قیمت 230 هزار ریال رهسپار بازار کتاب کرده است. بلیک نیلی کاندید جایزه اِمی بوده و از جمله خلق چند سمفونی، یک کنسرتوی پیانو و چند اثر ارکستری و مجلسی را در کارنامه دارد.

او یکی از نویسندگان مجموعه موفق و مشهور فاست تِرَک (Fast Track) است که بنگاه هال لئونارد در آمریکا آن را منتشر می کند. بلیک مشاغلی همچون آهنگسازی، تنظیم آهنگ برای ارکستر، چیدمان ارکستر، نسخه برداری و نت نویسی، طراحی نسخ مکتوب موسیقی برای چاپ سیلک، موسیقی پژوهی و مشاوره هنری را در سطح حرفه ای آزموده و در استخدام مراجع عمده نشر و آفرینش موسیقی در ایالات متحده بوده است. حالا با هم 10 نکته از کتاب را برای یک اجرای خوب با پیانو بخوانیم.


همیشه راحت و آرام باشید

قبل از اینکه تمرین را شروع کنید، به این نکته توجه کنید که همه شرایط باید برایتان مساعد باشد. صندلی یا نیمکت پیانوی تان را طوری تنظیم کنید که راحت و در ارتفاع مناسب بنشینید. دقت کنید فضای کافی داشته باشد تا بتوانید دست ها و بازوهایتان را به راحتی حرکت دهید. نور محل تمرین باید مناسب باشد و نت های موسیقی (یا این کتاب) را به راحتی ببینید.

هر کار دیگری که فکر می کنید لازم است، انجام دهید تا در هنگام تمرین راحت و آسوده باشید. اگر پیانوی دیجیتال دارید، درجه صدای آن را طوری تنظیم کنید که در حد صدای پیانوی آکوستیک باشد.

خواندن نت های موسیقی و تمرکز روی حرکات دست ها و انگشتان می تواند همه توجه و حواس شما را به خود جلب کند و متوجه فشار یا گرفتگی عضلات در بدن تان نشوید. در هنگام تمرین، گهگاهی ببینید که جایی از بدن تان درد نمی کند یا فشاری احساس نمی کنید؟ زود به زود به خودتان استراحت بدهید؛ از پشت پیانو بلند شوید و کمی قدم بزنید. کمی حرکات کششی انجام بدهید تا بدن تان از حالت نواختن پیانو خارج شود.

عواملی که تمرکزتان را به هم می زند حذف کنید

دنیای امروز پر از چیزهایی است که حواس ما را پرت می کنند؛ همه ما می توانیم چند کار را همزمان انجام دهیم ولی لطفی در حق خود بکنید و در زمان تمرین پیانو، زمان و مکان تمرین را فقط و فقط به تمرین پیانو اختصاص دهید. هنگام پیانو زدن از مغز، چشم ها، گوش ها، دست ها و پاها استفاده می کنیم؛ البته اگر قلب و روحمان را که به موسیقی احساس می دهد حساب نکنیم.


اگر عوامل خارجی مثل هم خانه ها، همسایه ها، حشرات موذی و غیره باعث پرت شدن حواس تان می شود، سعی کنید هنگام تمرین از آنها دور بمانید. مثلا ساعتی از روز را تمرین کنید که در خانه تنها هستید و همسایه ها هم سر کار هستند یا اینکه یک اسپری حشره کش بخرید.

زمان بندی کنید و لیست تهیه کنید

وقتی زمان مناسب برای تمرین را پیدا کردید، برای روزهای هفته برنامه ریزی کنید تا این زمان را به خاطر کارهای دیگر از دست ندهید. کمی خودخواه باشید. این زمان مال خودتان است.

لیستی از کارهایی که در حال انجام شان هستید و کارهایی که می خواهید انجام دهید، تهیه کنید. زمان تان را طوری تقسیم کنید که به همه کارهای لیست برسید، کمی هم انعطاف داشته باشید تا در صورت بروز اتفاق های پیش بینی نشده از برنامه عقب نمانید. وقتی درست برنامه ریزی کنید، از نتیجه کار تعجب خواهید کرد.

به خاطر بسپارید

یک چیز را بارها و بارها تمرین کردن، همیشه روش خوبی نیست. اگر یک کار را بارها و بارها به صورت اشتباه انجام دهید، باعث می شود برایتان اشتباه جا بیفتد. چند چیز مختلف را تمرین کنید و وقتی از یکی خسته شدید و اشتباه تان زیاد شد، شروع به تمرین چیز متفاوتی کنید.


ساختارشکنی کنید

وقتی در قطعه ای که تمرین می کنید به جایی می رسید که دیگر راه به جایی نمی برید، کمی تامل کنید و نگاهی به نت بیندازید. سعی کنید بخش های مختلف موسیقی را در نت تشخیص دهید. خیلی از بخش ها با خط حامل دوبل، علامت تکرار یا تغییر تونالیته از هم مجزا می شوند. جملاتی که تکرار می شوند را پیدا کنید و ببینید چطور می توانید تغییری در آن بدهید که حس بهتری را القاء کند. تغییرات مهم در تمپو یا نوانس را پیدا کنید تا بتوانید آنها را بهتر اجرا کنید.

فهمیدن فرم یک قطعه موسیقی خیلی جالب است! هر بخش را با یک حرف، شماره یا هر علامت دیگری نشانه گذاری کنید و ساختار قطعه را پیدا کنید. بعد قطعه تغییر یافته را در ذهن تان بزنید و بگذارید دست هایتان کمی استراحت کنند!

از مترونوم استفاده کنید

این توصیه ای ساده است که تمام معلم های پیانو در سراسر دنیا به شاگردانشان می کنند، چون تقریبا همه هنرجوهای پیانو وقتی یک قطعه سخت یا یک پاساژ پیچیده را یاد می گیرند، سرعت را کم یا زیاد می کنند. استفاده از مترونوم کمک می کند که همیشه در یک تمپوی ثابت بمانید. با مترونوم تمرین کنید و جاهایی را که از مترونوم جا می مانید یا تندتر می زنید علامت بزنید. اینها قسمت هایی هستند که باید بیشتر تمرین کنید.

از مترونوم خلاقانه استفاده کنید. دائم آن را روشن نکنید و همیشه هم با مترونوم نزنید. اول از مترونوم استفاده کنید. تمپوی قطعه ای رویش کار می کنید که بفهمید. کمی تندتر یا کندترش کنید که مهارت و کنترل تان روی قطعه را بسنجید. یک قطعه را یک بار با مترونوم و یک بار بدون مترونوم بزنید.


تمرین قبل از اجرا

هر بار که قصد دارید در جایی اجرا کنید، یک اجرای تمرینی انجام دهید. حتی برای اجراهای غیر رسمی. نواختن تمام برنامه درست مثل اجرای اصلی، به شما کمک می کند که آنچه را که با تمرین های عادی در مورد اجرایتان نمی فهمید، احساس کنید. مثلا برای تمرین، لباسی را که می خواهید موقع اجرا بپوشید تن کنید، دمای هوا، محل اجرا و راحتی خود را در نظر داشته باشید. حواستان باشد که برای اجرا انرژی داشته باشید و در ورت نیاز آب همراه تان داشته باشید. ورود و خروج تان را تمرین کنید و تصور کنید تماشاچی ها نشسته اند و منتظر اجرای تان هستند.

قطعه هایی را که آماده کرده اید به ترتیب اجرا بنوازید. متوجه می شوید که نواختن بعضی از قطعه ها پشت سر هم سخت و برخی ساده است. کمی زمان بگذارید و ترتیب مناسبی برای قطعات پیدا کنید. در صورت امکان از کسی خواهش کنید سر تمرین تان بنشیند و بعد از اجرای تمرین، نظر بدهد.

با پیانویی که قرار است با آن بزنید، آشنا شوید

اگر قرار است با پیانویی غیر از ساز خودتان برنامه اجرا کنید، سعی کنید قبل از اجرا، برنامه را به طور کامل روی آن پیانو تمرین کنید. صداهای متفاوت، سنگینی متفاوت کلاویه ها، صندلی متفاوت و فضای جدید، همه عواملی هستند که ممکن است تمرکزتان را به هم بزنند و نتوانید بهترین اجرای ممکن را داشته باشید. اگر قرار است با پیانوی دیجیتال اجرا کنید، حتما صدا را چک کنید. همه تجهیزات لازم را مهیا کنید. مطمئن شوید که سیم ها، آمپلی فایرها و بلندگوها درست کار می کنند و از یک نفر بخواهید در جایگاه تماشاچیان بنشیند و بلندی و کیفیت صدا را کنترل کند. تمام کارهای فنی را قبل از اجرا انجام دهید تا هنگام اجرای برنامه، تمرکزتان فقط روی نواختن قطعه ها باشد.


اگر از حفظ می زنید...

اگر دل تان نمی خواهد، لزومی ندارد که قطعه ها را از حفظ بزنید. بسیاری از تماشاچی ها با دیدن نت و اینکه نت خوانی بلدید تحت تاثیر قرار می گیرند اما اگر قطعه ها را حفظ می کنید، حافظه تان را امتحان کنید. بیشتر نوازندگان می گویند بدترین اتفاقی که ممکن است هنگام اجرا بیفتد، فراموش کردن قطعه است. قطعه هایی را که حفظ هستید برای هر کس که حاضر است بشنود، بزنید؛ حتی در جاهای مختلف و با پیانوهای مختلف بزنید. قطعه ها را کمی تندتر و کمی کندتر از آنچه می خواهید در اجرا بزنید، تمرین کنید. اگر در جایی اشکال دارید، قبل از اجرا به آن قسمت ها توجه بیشتری کنید.

بعد از اجرا

شاید گاهی اوقات هنگام تمرین به نظرتان خیلی عالی زده باشید اما ممکن است در اجرا به همان خوبی نزنید. خود را برای نتیجه ای واقعی آماده کنید و سعی کنید دفعات بعدی اجرای بهتری داشته باشید.


لبخند بزنید و تعظیم کنید

تبریک می گویم! شما توانستید کاری را انجام دهید که اکثر افراد حتی خوابش را هم نمی بینند. شما موسیقی زیبایی را به شنوندگان هدیه داده اید. لبخند بزنید، هم به افتخار خودتان و هم برای تماشاچیان تعظیم کنید، دست تکان دهید، اعضای گروهتان را معرفی کنید و شال گردن تان را برای تماشاچی ها پرت کنید. شماره ستاره دنیای پیانو هستید!