گشتی در شهر تاریخی گمنامی مانند «نراق»

برترین ها: سخن گفتن از شهری که دیار چهار نسل پیش شما باشد، خیلی سخت نیست، اما سخن گفتن از جایی که خیلی‌ها درباره‌اش چیزی نشنیده‌اند، کمی سخت هست. سخن گفتن از جایی که جمعیت دانشجویان دانشگاهش، چند برابر جمعیت ساکنانش باشد، اما خیلی سخت نیست و به مدد دانشگاه آزاد آقای دکتر جاسبی که اهل جاسب هست (مکانی نزدیک نراق)، خیلی‌ها نراق را می‌شناسند!

در ایران خودمان، گردشگرانی سراغ داریم که بیش از 12 بار آنتالیا و 30 بار، شانزلیزه پاریس را ظرف تنها یک دهه اخیر!، بازدید کرده‌اند، اما هنوز، کاشان تاریخی و لرستان زیبا و باغ شازده کرمان را ندیده‌اند. خوب، انتظار دارید چنین فرهنگ دوستان عزیزی، نامی از "نراق" شنیده باشند؟ بدانند نراق کجاست؟ بدانند نراق چه شخصیت‌هایی تحویل فرهنگ ایرانیان داده است؟


یک ضرب المثل مغولی (به شوخی!) می‌گفت، گردشگری که کشورش را نشناسد اما دنیا را گز کند، ره به ناکجا آباد خواهد برد... . البته از این قسم گردشگران عزیز غرب گرا، تا دلتان بخواهد در ایران پهناور داریم. کافی است، نگاهی به تبلیغات رنگارنگ تورهای گردشگری فرهیختگان! بیاندازید و مقاصد گردشگری آن ها را برای تعطیلات مختلفی که الی ماشالله در کشور هم کم نداریم، مشاهده کنید.

اکنون هم که پیامک‌های لحظه آخر، برای بردن شما به سرزمین‌های رؤیایی و طلایی آنتالیا و کوش آداسی و مارماریس و پوکت و کوالالامپور، فراوان هست و همه، لحظه اخری شده‌اند! به قول مهران مدیری، پیامک و لحظه آخر و تایلند و شلوارک گل گلی و تایلند و... .

پس، ادعای من و فرهنگ دوستی و ایران نصف جهون! و تمدن 3 هزار ساله مکتوب! کجا رفت؟ خلاصه، به نظر می‌رسد یک بار دیگر باید جوانان امروز ایران، کتاب "غرب زدگی" مرحوم جلال آل احمد و "ما چگونه ما شده‌ایم" صادق زیبا کلام را بخوانند...

بگذریم! نراق، همین نزدیکی‌هاست! خیلی دور نروید. کمی که از کاشان بگذرید، به دلیجان می‌رسید و 10 دقیقه ای دلیجان، یک جاده آسفالته هست که بر رویش درج شده: نراق.


نَراق شهری در نزدیکی شهرستان دلیجان واقع در استان مرکزی ایران می‌باشد. این شهر حدفاصل شهرهای قم، کاشان و دلیجان می‌باشد و از مناطق کوهستانی و سردسیر می‌باشد. نراق از سال ۱۳۳۹ به بعد با تأسیس شهرداری، از نظر تقسیمات کشوری، شهر محسوب می‌شود. غار چال‌نخجیر در نزدیکی این شهر قرار دارد.

نراق در مسیر جاده ابریشم قرار داشت فرزند! ویدئو زیر را ملاحظه کنید.



این شهر که در مسیر دلیجان به مشهد اردهال و کاشان واقع شده به علت قرارگیری (از سه طرف) بین کوه، دارای آب و هوای کوهستانی و دلپذیر است. نراق با وسعتی حدود 70 کیلومتر مربع و 200 میلی لیتر بارندگی در سال، دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی در استان مرکزی است.

این شهر با قدمتی 2 هزارساله قابلیت جذب گردشگران مختلف و با سلیقه‌های متفاوت را دارد. به طوری که نراق با داشتن آثار و بناهای تاریخی، خانه‌های قدیمی و همچنین چندین امامزاده و در کنار این‌ها آب و هوا و مناظر طبیعی کوهستانی، می‌تواند به منطقه‌ای گردشگری تبدیل شود. همچنین مردم این شهر همچون مردم نواحی کویر ایران که عموماً شیعه مذهب هستند، در ایام سوگواری ائمه اطهار (ع) اقدام به مراسم نخل کشی در مسیرهایی از شهر می‌کنند که در نوع خود بسیار دیدنی است.

یکی از شهرت‌های نراق، علاوه بر داشتن شخصیت‌هایی چون ملأ احمدی نراقی، غار چال نخجیر هست که آن غار چال نخجیر، در فاصله 10 کیلومتری شمال شرقی جاده دلیجان - نراق، در دل کوه کم ارتفاع «تخت» قرار دارد غار چال نخجیر نراق متعلق به دوره سوم زمین شناسی است و یکی از پدیده‌های انگشت شمار جهان به شمار می‌آید که در سال 1368 توسط گروهی از کوهنوردان کشف شد. دوره سوم زمین شناسی می دانید یعنی چند ده هزار سال؟ به نظر شما چند کشور در دنیا چنین پتانسیل ناب گردشگری دارند؟ همه این‌ها در شهرستان نراق هست!


صحبت از غار چال نخجیر شد. صحبت از هزاران هزار سال پیش شد! غار چال نخجیر را اگر فرانسوی‌ها یا ترک‌ها یا اسپانیایی‌ها داشتند، شاید سالانه صدها میلیون دلار از آن درامد کسب می‌کردند. شما به عنوان یک ایرانی باید افتخار کنید که در کشوری زندگی می‌کنید، که افتخارات بکر گردشگری و تاریخی و باستانی دران قرار دارد.

این میراث گذشتگان برای امروز ایرانیان هست که می‌تواند برای همیشه،؛ آن‌ها را از اقتصاد تک محصولی نفت، نجات دهد. به قول مرحوم مدرس، یکی باید بجنبد!! غار چال‌نخجیر نیز در سال 1384 با شماره 13814 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. منتظریم که این غار، میراث جهانی شود و حتی دبیرکل سازمان ملل، از این غار دیدن کند + صدها هزار گردشگر از سراسر جهان.

گشتی اینترنتی در غار چال نخجیر را فراموش نکنید.



در مورد نام نراق گروهی بر این باورند که نام نراق از ستاره‌ای گرفته شده است و گروهی دیگر معتقدند که نراق به معنای «نر» یا «نره» که به معنای برآمدگی و بلندی زمین است. شاید به لحاظ اینکه سلطان‌آباد (اراک) را به نام عراق می‌شناختند و شهر نراق در بلندترین نقطه عراق عجم قرار داشت آن را «نر عراق» یا «نره عراق» نام نهادند و به مرور زمان، «نر عراق» در اثر ساده‌سازی به «نراق» تغییر نام یافت.

خانه رئوفی‌ها در نراق خیلی مشهور هست. ویدئو زیر در 44 ثانیه!



نراق از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است. برخی مورخان، تاریخ شکل‌گیری این شهر را قبل از اسلام می‌دانند و معتقدند در ابتدا ۱۷ روستای در مجاورت هم در این ناحیه وجود داشته است که اهالی آن‌ها به دین مجوس و گبر بوده‌اند. نراق امروزی در دوره‌های پس از ورود اسلام به ایران و توسط شخصی ملقب به ریش‌بلند که سمت کدخدایی داشته، در مکان نراق سفلی احداث شده است.

«جوزغند» شیرینی محلی شهر نراق است که تهیه آن ۱۵ روز زمان می‌برد و به گران‌ترین شیرینی محلی ایرانی برای سوغات معروف است. فرهنگ «معین» یکی از معانی تعریف‌شده برای جوزغند را «جوز» شفتالوی خشک‌شده و «غند»، «آگند» یا «آکند» یعنی افکندن آورده است.

جوزغند از میوه‌ای به نام «اَلگ» که هم‌خانواده هلو است ساخته می‌شود و طعم ترش و شیرین دارد. ساخت «جوزغند» اساساً یک کار گروهی در بین خانم‌های نراقی است و برای درست کردن این شیرینی میوه را پوست می‌کنند تا سه روز در پشت بام آفتاب بخورد و خشک شود، سپس هسته آن را خارج می‌کنند و یک روز دیگر در آفتاب می‌ماند، بعد داخل این میوه را با مواد مخلوط تشکیل‌شده از مغز بادام، شکر، هل، مغز هسته زردآلو و خاک قند پر می‌کنند.

به نظر می‌رسد در گذشته‌های دورتر، محدودیت‌های زمان جنگ، افراد را مجبور می‌کرده دست به ساخت چنین محصولاتی بزنند چرا که این ماده غذایی نیاز به گرم کردن نداشت، فضای زیادی را اشغال نمی‌کرد و کالری بسیار بالایی از خود آزاد می‌کرد، ضمن اینکه فاسد نمی‌شد و می‌توان آن را تا مدت‌های طولانی خارج از یخچال نگه داشت.

کاروان سرای حاج مهدی نراقی


این مکان تاریخی زیبا و دیدنی با قدمتی بیش از ۱۸۰ سال متعلق به تاجری به نام حاج مهدی نراقی بوده که در زمان حیات خود آن را شروع و توسط فرزند ارشد ایشان (عبد الغفار) بنا بر وصیت پدر تکمیل گردیده است. حاج مهدی تاجری نراقی اصل بوده که بین شهرهای کاشان نراق و همدان تجارت می‌نموده و این مجموعه را برای استراحت تجار و کاروانیان و عرضه کالاهای تجاری آن‌ها و داد و ستد بین تجار نراق و دیگر شهرهای اطراف ساخته و وقف اولاد مستحق خود نموده است.

شمس السلطنه، کاروان سرایی زیبا


کاروانسرای شمس السلطنه یکی از زیباترین اماکن تاریخی شهر نراق است که در دوره قاجار احداث شده است. اگر به این شهر قدیمی و تاریخی سر زدید، حتماً از این کاروانسرا بازدید کنند. قدمت بنا به درستی مشخص نیست ولی بر اثر شواهد موجود بیش از ۱۵۰ سال از ساخت آن می‌گذرد و بانی این اثر تاریخی فردی به نام حاج محمد نراقی معروف به حاجی خان است که طبق بررسی‌های بعمل آمده ایشان از رجال عهد قاجار و وضعیت مالی بالایی داشته است حاج محمد نراقی با توجه به اینکه شهر نراق در مسیر جاده ابریشم قرار داشت وبه یک شهر تجاری تبدیل شده بود، توانست برای کسب سود و منفعت از این مزیت شهر توسط یکی از کارگزاران خود در شهر نراق این مجموعه زیبا و دیدنی را به همراه خانه فعلی مرحوم تقی خان رئوفی احداث کند.

در مجموعه بازار و کاروانسرا زیباترین آثار معماری عصر قاجار به چشم می‌خورد. درب‌های گره کاری شده مجموعه تاجر سرا که از زیباترین قسمت‌های این بخش چشم هر بیننده ای را ساعت‌ها به خود مشغول کرده و به اعماق تاریخ و تمدن مردم این دیار می‌برد.

امام زاده یحیی با قدمت ۷۰۰ سال


بقعه امامزاده یحیی با قدمت بیش از ۷۰۰ سال از آثار دوره سلجوقیان و یکی از قدیمی‌ترین بناهای آجری شهر نراق به شمار می‌آید این بقعه در غرب شهر تاریخی نراق و در نزدیکی بقعه امامزاده سلیمان قرار دارد. دیدن آثاری با قدمت بیش از صدها سال در نراق، خیلی جای تأمل دارد.

امامزاده یحیی از نوادگان امام کاظم (ع) است. بنای این زیارتگاه از بناهای سده هفتم محسوب می‌شود. گنبد این بنا از بیرون برجی و از درون مربعی و تک پوش است. سبک معماری این بقعه متأثر از معماری چین و مغولی و عاری از تزئین است. در ساخت این بنا از آجر و خشت استفاده شده و در عین سادگی از زیبایی خاصی برخوردار است.

غار چال نخجیر با قدمت میلیون‌ها سال!


به نظر شما، چند کشور در دنیا، آثاری به قدمت چند میلیون سال دارند و ضمناً این همه هم دیدنی باشد؟ غار چال نخجیر در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی جاده دلیجان - نراق، در دل کوه کم ارتقاع «تخت» قرار دارد غار چال نخجیر نراق متعلق به دوره سوم زمین شناسی است و یکی از پدیده‌های انگشت شمار جهان به شمار می‌آید که در سال ۱۳۶۸ توسط گروهی از کوهنوردان شناسایی شده است.


دهانه غار از سطح دریا حدود ۱۶۶۰ متر می‌باشد. این غار قدمتی ۷۰ میلیون ساله دارد. عامل اصلی و اولیه به وجود آمدن این غار، گسل معکوسی می‌باشد که در منطقه عمل کرده است و پس از گذشت میلیون‌ها سال به گونه کنونی خود در آمده است.

نمی‌دانیم که آیا این تابلو هنوز هم بر روی این غار زیبا و تاریخی و بکر، نصب شده است یا خیر؟


آب انبار حاج مهدی


آب‌انبار حاج مهدی که به آب‌انبار محله بالا نیز شهرت دارد، از آثار دوره قاجار به حساب می‌آید و در استان مرکزی و شهر نراق قرار دارد این آب‌انبار همچنین به علت اینکه رو به روی مسجد جامع شهر نراق قرار دارد به آب‌انبار مسجد جامع نیز مشهور است.

این آب‌انبار توسط حاج مهدی ولد عبدالله ساخته شده و دارای پلان شمالی - جنوبی است. آب‌انبار حاج مهدی دارای منبع ذخیره آب، پوشش منبع آب، بادگیر، راه پله، پا شیر و سردر تزئینی است. منبع ذخیره آب آن مکعب مستطیل بوده و از سقف گنبدی شکل و یک بادگیر که در چهار طرف آن ۳ هواکش تعبیه شده، تشکیل شده است. آب انبار دیدنی نراق را در صورت بازدید از این شهر تاریخی از دست ندهید.

مسجد جامع نراق


مسجد جامع نراق، یکی دیگر از مراکز دیدنی این شهر هست. برخی از قدیمی‌های نراق می‌گفتند که در زیر یکی از ستون‌های مسجد، جعبه‌هایی پر از جواهر دفن شده است تا اگر زمانی این مسجد تخریب شد، با صرف جواهرات دف شده زیر یکی از ستون‌ها، کار ساخت و مرمت مسجد انجام شود! مسجد جامع نراق در سال ۱۲۴۳ قمری و در زمان فتحعلی‌شاه قاجار در شهر نراق؛ از شهرهای استان مرکزی، ساخته شد این مسجد توسط حاج علی محمد نراقی یکی از تجار متدین این شهر ساخته شد و در مرکز بافت قدیمی این شهر قرار دارد.

سبک معماری این مسجد متعلق به دوران قاجار است و از نظر معماری بسیار شبیه به مسجد آقا بزرگ کاشان است. بر طبق نظر کارشناسان معماری اسلامی، وجود مسجد جامع در هر شهر نشانگر رونق و مرکزیت آن شهر نسبت به اطراف خود است. این موضوع نشان می‌دهد که شهر نراق در روزگاری رونق فراوانی داشته است.

بازار قدیمی نراق


یکی از ابنیه تاریخی این شهر، بازار قدیمی نراق هست که دیدنی هست. البته نباید انتظار همان تصوری که از بازار تاریخی تبریز دارید، از بازار نراق داشته باشید. از آثار تاریخی ارزشمند و باقی مانده این شهر، می‌توان به بازار سرپوشیده و قدیمی آن اشاره کرد. مصالح اصلی این بازار آجر است و ساخت آن به دوران قاجار مربوط می‌شود.

بازار نراق که به بازار شمس السلطنه نیز شهره است، از آثار تاریخی بسیار زیبا و دیدنی است که در قرن ۱۳ هجری، ساخته شده است. معماری بنای این بازار همراه با حجره‌ها و تیمچه‌ها از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار است. سقف‌های گنبدی شکل این بازار ویژگی منحصر به فردی به آن بخشیده است.

نراق در چند قاب



قالی شویان مشهد اردهال هم اگر عین نراق تا حالا نشنیده‌اید، کافیست ویدئوی زیر را مشاهده کنید. این مراسم هرسال در دومین جمعه از مهرماه با حضور شیفتگان خاندان عصمت و طهارت برگزار می‌شود هزاران نفر از اهالی فین کاشان با چوبدستی های خود که سنبل مقاومت و پایداری است، حسین حسین کنان با اشک و ندبه در جوی آکنده از غم و اندوه، یک تخته قالی را که نمادی از قالی است که پیکرحضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر (ع) را برروی آن تشیع شده در کنار چشمه آب شاهزاده حسین می‌شویند ومراسم عزاداری برگزار می‌کنند. مشهد اردهال تا نراق، به قول بچه‌ها گفتنی سه سوته میشه رفت!



برای شناخت نراق، کتاب "نراق در آینه تاریخ" نوشته محمد رضا خسروی را توصیه می‌کنیم.


پس اگر خواستید در مهرماه، جایی برای سفر پیدا کنید، نراق و دلیجان و جاسب و نیاسر را از دست ندهید ...