۳۰ شهریور - ۲۱ سپتامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۳۰ شهریور برابر با ۲۱ سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۳۱۰ پيش از ميلاد - قتل رُكسانا مادر ايراني تنها پسر اسکندر مقدوني

از نوشته هاي پلوتارك، ديودورس سيكلوس و اسناد ديگر چنين بر مي آيد كه رُكسانا (روكسانا ـ رُخسانا ـ رُخساره) زن ايراني اسكندر مقدوني و پسر ۱۳ ساله او اسكندر چهارم در آخرين روز تابستان سال ۳۱۰ پيش از ميلاد به دست كاساندروس [حکمران مقدونيه و چند شهر خودمختار يونان و يکي از چند جانشين اسکندر] مسموم و مقتول شدند.

كاساندروس كه تاريخ از او به نام مردي بسيار جاه طلب و خشن نام برده است آرزوي سلطه بر سراسر سرزمين هايي را داشت كه اسكندر مقدوني تصرف كرده بود. وي پيش از مسموم كردن رُكسانا، با از ميان برداشتن بسياري از رقيبان، عملا فرمانرواي همه يونان و مقدونيه شده بود كه اسكندر چهارم به عنوان جانشين پدرش اسما پادشاه آن مناطق بود. كاساندروس قبلا المپياس مادر اسكندر و حامي نوه اش ـ اسكندر چهارم را از ميان برداشته بود. كاساندروس به اين جهت چشم ديدن اسكندر چهارم را نداشت كه مورد حمايت حكام محلي ايرانزمين (همه سرزمين ايراني نشين و پارسي زبان و داراي فرهنگ مشترک) بود. كاساندروس به بهانه حراست از اسكندر چهارم، او و مادرش را از درباريان جدا كرده و منزوي ساخته بود و در همين انزوا آنان را مسموم كرده بود.


روكسانا دختر ساتراپ (استاندار) تخارستان و سغديانا بود (كه داريوش بزرگ در كتيبه بيستون از اين مناطق به عنوان ساتراپي هجدهم ايران نام برده است). اين ساتراپي شامل شهرهاي بلخ، سمرقند، خجند، بخارا و ... آخرين ايالت ايران بود كه به تصرف اسكندر درآمد و بيش از هر ايالت ديگر در برابر او ايستادگي كرد. [خجند از شهرهاي جمهوري تاجيکستان گهواره آرين تبارها شناخته شده است که از اينجا به جنوب ـ ايران، هندوستان شمالي و آسياي جنوبي ـ و غرب ـ اروپا؛ مناطق ژرمن نشين ـ مهاجرت کرده اند.]. اسكندر پس از تصرف دژ مستحكم آن ايالت (جمهوري تاجيكستان و شمال افغانستان امروز) به نام قلعه «آريا مازس» ركسانا را اسير و سپس با او ازدواج كرده بود تا خويشاوند ايرانيان شود. [يونانيان اين ايالت ايران را بكتريا = باختريا مي نويسند و دژ كوهستاني آريامازس را سغديانا نام مي برند. سغديان امروز به فارسي قديم؛ سغدا = سوغودا تلفظ مي شد. رُكسانا تلفظ يوناني روشنك است كه ايرانيان آن زمان، ستاره را كه نسبت به ماه روشني كمتري داشت «روشنك» مي خواندند. رخسانا و رخساره که مفاهيم فارسي دارند ظاهرا همان فارسي شده تلفظ يوناني رُکسانا است که جهاني شده است.].

ركسانا در سال 323 پيش از ميلاد و زماني كه اسكندر در بابل (واقع در جنوب عراق امروز) درگذشت 18 ساله و اسكندر چهارم را حامله بود كه به خواست المپياس مادر اسكندر از بابل به مقدونيه منتقل شد.

کاساندروس پس از ازميان برداشتن ركسانا و پسرش اسكندر چهارم، مرگ اين دو را طبيعي و احتمالا ناشي از مسموميت غذايي اعلام و سپس با تسالونيكا خواهر اسكندر (عمه اسكندر چهارم) ازدواج كرد و تا سال 297 پيش از ميلاد به حكومت ادامه داد.

جاه طلبي هاي او از عوامل تجزيه متصرفات اسكندر بشمار آورده شده است.

997 - چگونگي پايان کار سامانيان

21 سپتامبر 997 ميلادي منصور پسر نوح ساماني به نام امير منصور دوم در بخارا برتخت سلطنت نشست. به دليل جواني او، امور به دست سران كشوري و لشكري افتاد كه باهم سازگاري نداشتند و سرانجام 19 ماه بعد توافق كردند كه به جاي وي، امير عبدالملك دوم را شاه كنند كه اين عمل آنان حكومت دودمان سامانيان كه به احياء زبان فارسي و فرهنگ و رسوم ايراني خدمت فراوان كرده بودند بيش از پيش تضعيف كرد و به دست محمود غزنوي منقرض ساخت.


عبدالملك دوم آخرين شاه دودمان ساماني بشمار مي رود. از کوشش هاي دولت تاجيکستان در دو دهه گذشته چنين برمي آيد که اين دولت به لحاظ فرهنگي در همان راهي پيش مي رود که سامانيان آن را باز و همواره کرده اند.

1739 - امضاي قرارداد صلح بلگراد ميان اتريش و امپراتوري عثماني

سرزمين اتريش در طي سال‏هاي متمادي، زيرنظر اسپانيا و امپراتوري روم قرار داشت تا اين‏كه از سال 1700م مردمان اين سرزمين به عنوان يك قدرت در اروپا عرض اندام كردند. در اين ميان نبردهاي پي‏درپي ميان لشكريان اتريش و عثماني به وقوع پيوست و هر از چندي يكي از دو كشور، براي تصاحب سرزمين‏هاي بيشتر عليه ديگري وارد جنگ مي‏شد. در سال‏هاي اوليه قرن هجدهم ميلادي، هنگامي كه اتريش از جانب مرزهاي غربي خود احساس آرامش نمود، قصد تصرف نواحي شرقي را در سر داشت. اين امر باعث نبرد بين نيروهاي اتريش و عثماني گرديد كه در نهايت به عقد قرارداد صلح بلگراد در 21 سپتامبر 1739م انجاميد. به موجب اين قرارداد كه عامل اصلي آن دولت فرانسه بود، بسياري از متصرفات اتريش در شرقْ به عثماني واگذار شد و مرزهاي دو طرف تعيين گرديد. اين عهدنامه تا آغاز قرن بيستم و پايان جنگ جهاني اول پابرجا بود تا اين‏كه پس از جنگ جهاني اول، هر دو امپراتوري اتريش و عثماني فرو پاشيدند.


1784 - نخستين روزنامه آمريکا کار انتشار خودرا آغاز کرد

21 سپتامبر سال 1784 نشريه «پنسيلونيا پاكتPennsylvania Packet» با اين شعار كه «آگاهي = دانستن = دانش، قدرت است Knowledge is power» انتشار خود به صورت روزانه را آغاز كرد و نخستين روزنامه يوميه آمريکا شد. اين نشريه قبلا به صورت هفتگي و غير منظم از سال 1771 در شهر فيلادلفيا انتشار مي يافت. پس از دو قرن و 5 دهه و چند بار دست به دست گشتن و تغيير عنوان دادن، فيلادلفيا اينکوايرر Philadelphia Inquirer جانشين آن شده است که به انتشار ادامه مي دهد.


John Dulap بود که نشريه «پنسيلوانيا پاکت» را منتشر کرد و از سال 1776 کار دريافت و درج آگهي عمومي (اعلان) را ابتکار و عنوان اعلان عمومي را در زير لگو نشريه بر آن اضافه کرد. ناشر در بالاي لگو، نام خودرا به عنوان مالک نشريه ذکر مي کرد. اين نخستين سازمان آگهي ها بود كه در جوار يك نشريه و به ضميمه آن تاسيس مي شد كه بعدا به صورت الگو درآمد و مدل شد.

Dulap پس از يافتن يک شريک به نام David Claypoole که سردبيري نشريه را برعهده گرفت از 21 سپتامبر سال 1784 آن را روزانه کرد. اين روزنامه به همين دليل «گرفتن آگهي» و تاسيس يك سازمان آگهي ها در جوار خود موفق تر از ساير نشريات قرون 17 و 18 و دهه هاي نخست قرن 19 آمريكا بود.

«پنسيلوانيا پاکت» در سال 1900 به Zachariah poulson فروخته شد و اين فرد آن را با تغيير عنوان تا 40 منتشر مي کرد که به ديگري فروخته شد و ....



1366 - تهاجم چرخ بال هاي آمريكايي به كشتي خدماتي "ايران اجر" در خليج فارس

با ورود نيروهاي نظامي آمريكا به خليج فارس، آنان قصد داشتند كه ضمن معرفي كردن ايران به عنوان كشور جنگ طلب، قطعنامه شديداللحني را به تصويب برسانند كه شامل مجازات عليه كشور متخاصمي بشود كه از اجراي مفاد قطعنامه 598 شوراي امنيت خودداري كند. در مقابل، ايران نيز، ضمن اقدامات تلافي‏جويانه در برابر عراق، تلاش‏هاي ديپلماتيك خود را براي تغيير و جابجايي بندهاي قطعنامه 598 انجام مي‏داد. بنابراين تشديد حملات عراق نيز در چهارچوب سياست‏هاي اين كشور و آمريكا معنا و مفهوم داشت. از اين رو، دولت آمريكا به دنبال بهانه‏اي بود تا بتواند ايران را كشوري جنگ‏طلب به دنيا معرفي كند. بنابراين پس از چندين روز كنترل و شناسايي، اقدام به حمله به كشتي ايران اجر نمود.


در ۳۰ شهريور ۱۳۶۴، كشتي تداركاتي و لجستيكي ايران، موسم به "ايران اجر" متعلق به نيروي دريايي ارتش جمهوي اسلامي ايران كه از بندرعباس به سوي بندر بوشهر در آب‏هاي بين‏المللي در حركت بود، از سوي دو فروند هلي‏كوپتر آمريكايي به اتهام مين گذاري، بدون هيچ هشداري مورد حمله قرار گرفت كه طي آن، ۴ تن از خدمه كشتي شهيد و چهارتن نيز مجروح شدند، همچنين ده ملوان ديگر اين كشتي را به ناو فرماندهي آمريكا در منطقه منتقل كردند. پس از اين حادثه، سفير آمريكا در سازمان ملل اعلام كرد كه چون اين كشتي در حال مين گذاري بوده است، بر اساس قوانين متعارف، مستلزم برخورد بود. چند روز بعد، مجلس سناي آمريكا با حمايت از اقدام نظامي نيروي دريايي آمريكا، قانوني تصويب كرد كه به موجب آن، نيروي دريايي آمريكا، حق داشت هر كشتي ايراني را كه سعي كند مانع از عبور كشتي‏هاي آمريكا شود، غرق نمايد. تمامي اين كارها، براي فشار به ايران براي قبول قطعنامه ۵۹۸ توسط ايران و منزوي ساختن آن بود كه به شكست منجر گرديد.

زادروزها

۱۸۴۲ - زادروز عبدالحمید دوم سی و چهارمین سلطان و خلیفه امپراتوری عثمانی
۱۸۵۳ - زادروز هایک کامرلینگ اونس فیزیکدان هلندی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۱۳

۱۸۶۶ - زادروز اچ. جی. وِلز رمان‌نویس، روزنامه نگار و جامعه‌شناس انگلیسی، خالق داستان‌های علمی-تخیلی «ماشین زمان» و «جنگ دنیاها»
۱۹۰۹ - زادروز قوام نکرومه بانی استقلال کشور غنا، اولین رئیس جمهور کشور غنا


۱۹۲۴ - زادروز فریدون هویدا نویسنده، سیاستمدار و نقاش ایرانی و برادر امیرعباس هویدا نخست وزیر پیشین ایران
۱۹۲۶ - زادروز فریدون مشیری شاعر ایرانی


۱۹۳۴ - زادروز لئونارد کوئن شاعر، رمان‌نویس، خواننده و ترانه‌سرای کانادایی
۱۹۴۷ - زادروز استیون کینگ نویسندهٔ آمریکاییِ آفرینندهٔ بیش از ۲۰۰ اثر ادبی در گونه‌های وحشت و خیال‌پردازی


۱۹۵۴ - زادروز شینزو آبه نخست وزیر ژاپن از دسامبر ۲۰۱۲
۱۳۶۲ - زادروز امیرحسین مقصودلو (امیر تتلو)، خواننده سبک رپ و آر اند بی اهل ایران


۱۳۶۲ - زادروز امیرحسین رستمی، بازیگر ایرانی


درگذشت‌ها

۱۹ - درگذشت ویرژیل شاعر روم باستان و خالق منظومه حماسی و ملی انه‌اید
۱۳۲۷ - درگذشت ادوارد دوم نخستین شاهزادهٔ ولز و پادشاه انگلستان از ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۷


۱۵۵۸ - درگذشت کارل پنجم امپراتور مقدس روم
۱۸۳۲ - درگذشت والتر اسکات رمان‌نویس، شاعر، تاریخدان و زندگی‌نامه‌نویس اسکاتلندی


۱۸۶۰ - درگذشت آرتور شوپنهاور فیلسوف آلمانی
۱۹۹۸ - درگذشت فلورنس گریفیت-جوینر ورزشکار آمریکایی زن رشتهٔ دو و میدانی


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون