بهترین کتاب های حوزه لیبرالیسم و سکولاریسم

هفته نامه صدا - مریم کامیاب: درباره سکولاریسم و لیبرالیسم آثار زیادی در حوزه روشنفکری و دانشگاهی مغرب زمین تالیف شده است. معدودی از این آثار به زبان فارسی نیز برگردانده شده است. برخی از ایرانیان نیز به تالیف درباره لائیسیته و سکولاریسم خطر کرده اند. اما واقعیت این است که هنوز مخاطب فارسی با گزینه های فراوانی برای آشنایی با سیاست سکولار و لیبرالیسم فلسفی مواجه نیست. در ادامه چند کتاب را در همین زمینه معرفی خواهیم کرد.

لیبرالیسم در تاریخ اندیشه غرب


اگرچه ساختار این کتاب که در سال ۱۳۸۳ توسط نشر نی منتشر شده را چندان نباید جدی گرفت، اما به دلیل دارا بودن متن هایی از اندیشمندان لیبرال ارزش خواندن دارد. «لیبرالیسم در تاریخ اندیشه غرب» که نویسنده ای گمنام با عنوان میکائیل گاراندو آن را نوشته و عباس باقری آن را ترجمه کرده است، درصدد است اصول اساسی اندیشه لیبرالی را از مسیر بازخوانی آراء متفکران غربی بازخوانی کند.

کتاب با پرداختن به جان لاک به عنوان بینادگذار لیبرالیسم آغاز می شود و با بررسی متن هایی از هایک، نوزیک و جان رالز به پایان می رسد. به این سبب که کتاب بیش از آنکه لیبرالیسم فلسفی را بررسی کرده باشد، لیبرالیسم سیاسی را برجسته کرده است، منبع خوبی برای شناسایی منابع سکولاریسم در تاریخ اندیشه سیاسی غرب نیز به حساب می آید.


لائیسیته


نشر آگه در سال ۱۳۸۵ کتابی نوشته گی آرشه با ترجمه عبدالوهاب احمدی را منتشر کرد. این کتاب که سودای بررسی لائیسیته و سکولاریسم دارد، با پرداختن به لائیسیته فرانسوی و هم چنین لائیسیته در کشورهای اتحادیه اروپایی، دریچه ای انضمامی به مفهوم سکولاریسم و پرداختن به پیچیدگی ها و تناقض های آن و از سوی دیگر ارائه چشم اندازی فلسفی در باب لائیسیته معاصر سعی و جهد خود را بر معرفی بینش ها و روش های سکولار برای مخاطبان اروپایی قرارداده است. او که استاد دانشگاه های بلژیک است با ارائه تعریفی نسبتا ساده از لائیسیته، می کوشد خواننده خود را با بحران ها و نزاع های تاریخی و مفهومی فراروی لائیسیته آشنا کند.


لائیسیته چیست؟


شیدان وثیق پژوهشگر ایرانی مقیم اروپا در سال ۱۳۸۴ کتابی را منتشر کرد که علاوه بر بررسی تئوریک مبانی و مبادی لائیسیته و سکولاریسم نیز بود. نویسنده در فصل نخست پس از طرح نکات اصلی درباره لائیسیته، برداشت های غلط از آن را نیز بررسی می کند. سپس در فصل دوم به ریشه ها و زمینه های لائیسیته می پردازد و در فصل سوم بنیادهای فلسفی و سیاسی لائیسیته را مطمح نظر قرار می دهد. او پس از بررسی تاریخی لائیسیته در اروپا، به بحث درباره اشتباهات و کج روی های روشنفکران ایرانی در ارائه تعریف از لائیسیته و سکولاریسم می پردازد و نقدهای اساسی بر نظریات عبدالکریم سروش و مصطفی ملکیان و علیرضا علوی تبار وارد می آورد.


نظریه های دولت


این کتاب نوشته اندرو وینسنت است که در سال ۱۳۶۹ توسط حسین بشیریه به فارسی برگردانده شده است. همانگونه که از نام کتاب پیداست دولت به مثابه نهاد اساسی سیاست در کانونی مباحث قراردارد. در کتاب «نظریه های دولت» ضمن اینکه تفکیک کمرنگی میان لیبرالیسم و نئولیبرالیسم وارد شده، نظریه دولت لیبرال ذیل مشروطیت توضیح داده شده است. خواندن این کتاب برای آگاهی از استناد نظریات دولت در تاریخ تفکر سیاسی غرب اهمیت دارد، هرچند مطالب و مباحث به نحو تاریخی تصنیف نشده باشد.


آموزش دانش سیاسی


این کتاب بشیریه به مبانی علم سیاست نظری و تاسیسی می پردازد. «آموزش دانش سیاسی» که در سال ۱۳۸۴ روانه بازار نشر کشور شد، متکفل توضیح دادن مفرداتی از سرشت دانش سیاسی است. علاوه بر آن بحث در باب دولت، حاکمیت، حکومت، قدرت، سیاست، اقتدار، مشروعیت و ملت را نیز در دستور کار خود قرار داده است. کلیت کتاب ۲۷۰ صفحه ای ناظر بر دانش سیاسی مدرن است که خود مبتنی بر سکولاریسم است و به همین خاطر باید توسط مخاطبان علوم سیاسی خوانده شود.


لیبرالیسم و محافظه کاری


این کتاب درواقع جلد دوم مجلد تاریخ اندیشه های سیاسی در قرن بیستم است که یکی از مهمترین آثار تالیفی حسین بشیریه به حساب می آید و در سال ۱۳۷۶ منتشر شده است. گفتار اول در این کتاب که به بررسی زمینه های تاریخی و فکری لیبرالیسم در قرن بیستم می پردازد، متن بسیار خوبی برای آشنایی مخاطبان با سیر و مسیر لیبرالیسم سویه های سیاسی متجلی شده آن در دموکراسی های سکولار و عرفی است. یکی از امتیازات کتاب حاضر، روشنی و وضوح قلم نویسنده در بیان روشمند و البته تفکیک شده اندیشه لیبرالیسم و تفکر دموکراتیک است. امری که وجه مشترک عرفی گرایی در تاریخ اندیشه غرب نیز محسوب می شود.


دولت و جامعه مدنی


در سال ۱۳۷۸ مجله نقد و نظر ویژه نامه هایی را در قالب کتاب نقد و نظر منتشر کرد. یکی از آن کتب توسط حسین بشیریه درباره گفتمان های جامعه شناسی سیاسی تالیف شد. این کتاب که «دولت و جامعه مدنی» نام دارد، درصدد ارائه خطوط کلی چشم انداز نظری خاصی در زمینه تحلیل زندگی سیاسی است. تحلیلی که در بررسی خود به مباحثی نظیر گفتمان لیبرالیسم و هم چنین نسبت میان لیبرالیسم و جامعه شناسی اولیه می پردازد. خواندن این مباحث از آن جهت که لیبرالیسم را در کنار سکولاریسم مطرح می کند مفید است.


در دفاع از سیاست


مجموعه مقالات مرتضی مردیها که در سال ۱۳۸۶ منتشر شده است، دربرگیرنده نکاتی درباره اندیشه لیبرالیسم و چیزی است که نویسنده از آن به عنوان «لیبرالیسم انتقادی» یاد می کند. در این مقالات لیبرالیسم به عنوان مکتب فاتح و مسلط دوران جدید تاریخ مطرح است و نویسنده در نسبتی هوادارانه با این مکتب، به بررسی دولت و قدرت و سیاست می پردازد. فرض مردیها که در مقدمه کتاب نیز بیان شده است مبتنی بر باور به لیبرالیسم به عنوان مهمترین شاخص تحولات جدید است. اگر با این پیش فرض توافق دارید، کتاب را با لذت بیشتری می توانید بخوانید.