۷ آبان - ۲۹ اکتبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۷ آبان هجری شمسی برابر با ۲۹ اکتبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

روز جهاني کوروش (Cyrus Day)


بيست و نهم اكتبر روز جهاني كوروش (سايرس دي Cyrus Day) نام گذاري شده است كه از ديرباز پارسيان، يهوديان، دوستداران حقوق بشر و هواداران اداره جهان به صورت ملل مشترك المنافع آن را گرامي داشته و رعايت مي كنند.


اين روز به مناسبت تكميل تصرف امپراتوري بابل به دست ارتش پارسیان (۲۹ اكتبر سال ۵۳۹ پيش از ميلاد) و پايان دوران ستمگري در دنياي باستان برقرار شده است. دو هزار و ۵۵۰ سال پيش در همين ماه اعلاميه تاريخي كوروش بزرگ در تعريف حقوق افراد و ملل و چگونگي تامين آن انتشار يافت كه پایه و نخستين سنگ بناي يك دولت مشترك المنافع جهاني و هر سازمان بين المللي بشمار مي آيد. حقوق انسان از دیدگاه کوروش که همان زمان مکتوب شده است موجود است و «استوانه کوروش» نامیده می شود و متفاوت از تعاريف اعلاميه حقوق بشر مصوب دوران انقلاب فرانسه نيست. در سه دهه گذشته فرضیه کوروش در زمینه برقراری یک نظام جهانی مرکب از ملل مشترک المنافع و تدوین قانونی واحد حاکم بر روابط ملل و ايجاد يک سيستم دادرسي جهاني باردیگر مورد توجه ویژه اندیشمندان و استادان علم حکومت قرارگرفته است و برخی از آنان که معتقدند با رشد فکری و تعقّل نسل نوین، اداره جوامع ملی با نظامات به ارث مانده از گذشته دشوار شده است راه حل مسائل جهان امروز را رعایت آن فرضیه می دانند.

۱۹۲۱ - قلع و قمع هواداران كلنل پسيان در خراسان

در دومين هفته ماه آبان سال ۱۳۰۰ خورشيدي (اكتبر ۱۹۲۱) حسين آقا ميرپنج (سرلشكر حسين خزاعي) فرمانده نيروهاي قزاق اعزامي از تهران به مشهد، يك ماه پس از مرگ كلنل محمد تقي خان پسيان هواداران قيام او را در خراسان شديدا سركوب كرد. گروهي اعدام و دهها تن ديگر از آنان نيز زنداني شدند. حسين آقا ميرپنج بقيه هواداران قيام كلنل را تهديد كرده بود كه اگر از ادامه انقلاب دست بر ندارند و سلاحهاي خود را تحويل ندهند بي رحمانه قلع و قمع خواهند شد.



كلنل محمد تقي خان كه از مداخلات بيگانگان در امور وطن و خيانت و يا سكوت رجال وقت به ستوه آمده بود در خراسان دست به يك قيام ملي زده بود و موفقيت هايي هم به دست آورده بود كه قرباني توطئه شد.

وي قبل از اين قيام، با ژاندارمهاي خود نيروهاي به مراتب بيشتر و مجهزتر روس را از همدان مجبور به عقب نشيني كرده و شهر را آزاد ساخته بود. کلنل از مداخله قدرت هاي اروپايي در امور وطن، سخت خشمگين بود و بسياري از رجال وقت را خودخواه و خائن مي دانست - خيانت دانسته (عمدي) و يا ندانسته.

1923 - تركيه جمهوري و مصطفي کمال پاشا ( آتاتُرک) رئيس آن کشور شد

29 اكتبر سال 1923 پارلمان تركيه كه «مجلس كبير» عنوان داشت راي به جمهوري شدن اين كشور داد و به اتفاق آراء مصطفي كمال پاشا (اتاترك) را به رياست جمهوري برگزيد.

جمهوري تركيه جاي امپراتوري عثماني را گرفت كه زماني يك قلمرو پهناور شامل اروپاي جنوب شرقي و سرزمين هاي عربي خاورميانه و شمال آفريقا بود. عثماني در جنگ جهاني اول شكست خورده و در 29 اكتبر 1918 (دو هفته پيش از پايان جنگ جهاني اول) با فاتحان جنگ قرارداد ترك مخاصمه امضا كرده بود و اگر بپاخيزي مسلحانه «مصطفي كمال» نبود باقيمانده آن نيز تجزيه شده و بخش غربي آن به دست يونان افتاده بود. محمد ششم آخرين سلطان عثماني در يكم نوامبر 1922 و قبل از جمهوري شدن، با يك ناو نظامي انگليسي به صورت فرار از وطن خارج شده و به مالت (مستعمره وقت لندن) رفته بود. «مورخان» معارضات عثماني با قدرتهاي اروپايي را كه در قرن نوزدهم شدت بيشتري يافته بود «مسئله شرق» عنوان داده اند كه بخش بزرگي از تاريخ عمومي (جهان) را تشكيل مي دهد.


عثماني ها در سال1453 پس از تصرف قسطنطنيه (استانبول) بر جاي دولت بيزانتين (روم شرقي) نشسته بودند.

مجلس كبير تركيه در 29 اكتبر 1923همچنين پايتخت را از استانبول (حاشيه اروپا) به آنقوره (آنكارا) در آناتولي (آسياي صغير) انتقال و تركي را زبان رسمي همه كشور قرارداد. بيش از سي درصد واژه هاي زبان رسمي تركيه ريشه فارسي دارند. چند سال بعد و از يكم نوامبر 1928 الفباي تركيه نيز لاتين و كلمات برحسب تلفظ آنها نوشته شد. 13اكتبر 1923 تصميم به پايتخت شدن شهر آنكارا واقع در آناتولي 13 اكتبر 1923 گرفته شده بود كه اين تصميم 16 روز بعد به تصويب مجلس رسيد. به اين ترتيب شهر استانبول (قسطنطنيه) پس از 16 قرن، مقام خود به عنوان پايتخت و صحنه قدرت را ازدست داد.

1944 - مخالفت دكتر مصدق با دادن هرگونه امتياز به بيگانه

از اواسط اكتبرسال 1944 بيش از هميشه نغمه دادن امتياز نفت شمال به شوروي به بهانه ايجاد موازنه ميان اين دولت و انگلستان به گوش مي رسيد كه دكتر مصدق در نطق هفتم آبان خود در مجلس مخالفتش را با دادن هر گونه امتياز مخصوصا امتيازهايي از آن دست به بيگانه ابراز داشت.

دكتر مصدق كه نماينده تهران در مجلس شوراي ملي بود صريحا گفته بود: دادن هر امتياز به بيگانه مشكلات كشور مخصوصا در زمينه حاكميت ملي را در سالهاي بعد از آن چندين برابر خواهد كرد و نسل آتي آن را يك خيانت نسل حاضر به وطن تلقي خواهد كرد. وي اضافه كرده بود: مقامات امروز حق ندارند براي نسل آتي دشواري و مسئله به ارث بگذارند.


همين مخالفت سر آغاز مبارزه اي طولاني براي ملي شدن نفت ايران شد كه از آغاز كار در انحصار انگليسي ها قرار گرفته بود.

۱۹۵۶ - حمله نظامي مشترك اسراييل، انگلستان و فرانسه به مصر

۲۹اكتبرسال ۱۹۵۶، اسراييل با استفاده از وضعيت بحراني كه ملي كردن آبراه سوئز در مناسبات مصر با انگلستان و فرانسه به وجود آورده بود حمله نظامي خود را به مصر با فرود اوردن چترباز در شرم الشيخ (جنوب صحراي سينا) و سپس تصرف «غزه» آغاز كرد و انگلستان و فرانسه هم به آن پيوستند و هواپيماهاي نظامي انگلستان مستقر در پايگاه اين كشور در قبرس به مصر حمله بردند. شوروي درگير در مسئله مجارستان بود.

شوراي امنيت در صدد اعلام اتش بس برآمد كه با وتوي انگلستان و فرانسه رو به رو شد و داگ هامرشولد دبير كل وقت سازمان ملل (از كشور سوئد) كه با دبيركلهاي بعدي اين سازمان تفاوت داشت كه از ديپلماتهاي كشورهاي كوچك و مستعمره سابق هستند وقتي كه چنين ديد مجمع عمومي را به تشكيل جلسه فراخواند و اين مجمع با كمترين مخالفت راي به ترك مخاصمه داد كه تصميمات مجمع عمومي ضمانت اجرايي ندارند.

تا اين زمان سوريه و عراق نيز به نيروهاي خود آماده باش داده و دست به بسيج نيرو زده بودند. طولي نكشيد كه موازنه جهاني قدرت كار خود را كرد؛ روزنامه ايزوستيا ارگان دولت شوروي در مقاله شديدالحني كشورهايي را كه به مصر حمله برده بودند تهديد كرد كه ارتش سرخ ساكت نخواهد نشست و مداخله خواهد كرد. متعاقب آن گزارش رسيد كه شوروي دست به مسلح كردن سوريه زده و در صدد مداخله به حمايت مصر است كه دولت امريكا از بيم مداخله شوروي به ميانجي گيري دست زد و آتش بس برقرار شد و نيروهاي انگلستان و فرانسه و سپس اسراييل تخليه خاك مصر را آغاز كردند و واحدهاي حافظ صلح سازمان ملل در خطوط مرزي مصر و اسراييل مستقر شدند.

اين جنگ به بسط نفود شوروي در آن منطقه مخصوصا مصر و سوريه كمك بسيار كرد.

قطع سريع جنگ به چند دلیل بود ازجمله وجود دو ابر قدرت در جهان كه دربرابر هم قرار می گرفتند و موازنه برقرار بود، وجود يك دبير كل بي طرف و از يك كشور هميشه مستقل و پيشرفته كه تحت تاثير قرار نمي گرفت. اين دو و ضعيت، ديگر وجود ندارد و .... بايد دانست كه داگ هامر شولد جان خود را برسر بي طرفي، نترس و دلسوز بودنش گذاشت.


1305 - ترور نافرجام آيت ‏اللَّه سيدحسن مدرس

پس از آنكه رضاخان پهلوي به قدرت دست يافت، درصدد برآمد تا از آيت‏اللَّه سيدحسن مدرس انتقام بگيرد و او را از سر راه خويش بردارد. به همين منظور ده نفر از مأموران شهرباني را مأمور ترور وي نمود. در هفتم آبان ماه 1305 شمسي هنگامي كه آيت‏اللَّه مدرس از كوچه‏اي در تهران عبور مي‏كرد از اطراف، مورد سوء قصد و شليك گلوله‏ها قرار گرفت. وليكن بدون اينكه به خود تزلزلي راه دهد با چابكي از مهلكه نجات يافت و تنها از ناحيه كتف و ساعد زخمي گشت و به بيمارستان منتقل گرديد. ايشان از بيمارستان پيام فرستاد: به رضاخان بگوييد كه به كوري چشم بدخواهان، من هنوز زنده‏ام. با اين حال، رضاخان وجود او را تحمل نكرد و پس از چندي ايشان را به خواف در استان خراسان تبعيد كرد و پس از سالياني تبعيد، به شهادت رساند.


۱۹۵۴ - شاه قرارداد نفت با كنسرسيوم را امضاء كرد

۲۹ اكتبر سال ۱۹۵۴ (هفتم آبان ۱۳۳۳) شاه قرارداد نقت با كنسرسيوم را امضاء كرد. اين قرارداد روز پيش از آن در مجلس سنا تصويب شده بود!. سناي وقت با كمترين مخالفت آن را به تصويب رسانده بود. نفت ايران كه پيش از ملي شدن در انحصار انگلستان بود اين بار در اختيار كنسرسيومي از شركتهاي بزرگ نفتي غرب از جمله امريكا و انگلستان قرار گرفت. اين شركتها با هم بستگي تنگاتنگ و مشاركت دارند.

۱۹۷۹ - زمانی که «صادق زیباکلام» در کردستان ربوده شد

۱۵ اکتبر ۱۹۷۹ (۲۴ مهرماه ۱۳۵۸) دکتر صادق زیباکلام فرستاده دولت جمهوری اسلامی به کردستان جهت حل مسأله منطقه که در یک جنگ داخلی خونین و پُرتلفات فرو رفته بود پس از ۴۰ ساعت اسارت آزاد شد و پس از مذاکره با چمران به تهران بازگشت. این، نخستین گروگانگیری سیاسی در ایران پس از انقلاب بود که خبرهای لحظه به لحظه آن در صفحات اول روزنامه ها منتشر می شد.

زیباکلام پس از ورود به مهاباد در فرمانداری این شهر مستقر شده و از معتمدان محل برای مذاکره دعوت کرده بود. وی قبلا در مصاحبه با مطبوعات گفته بود که رژیم طاغوت (پهلوی ها) ۵۰ سال به کردستان توجه نکرده بود و حزب دمکرات کردستان همان راهی را می رود که امپریالیسم (آمریکا) آن را می خواهد و ... [متن مصاحبه در روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۹۷۷].

روز بعد و پس از آنکه فاضلی فرماندار مهاباد برای شرکت در تشییع جنازه سرگرد غلامحسین بارجانی رئیس شهربانی مقتول مهاباد از ساختمان فرمانداری خارج شد چند نقابدار وابسته به حزب دمکرات کردستان وارد ساختمان شدند و زیباکلام را ربودند. سرگرد بارجانی به دست پیشمرگ های کُرد کشته شده بود. [پيشمرگ = فدايي، جان نثار و پيش قدم در مردن].


زادروزها

۱۸۷۹ - زادروز فرانتس فون پاپن افسر، سیاستمدار و جانشین صدراعظم آلمان در سال ۱۹۳۲، معاون آدولف هیتلر
۱۸۹۷ - زادروز یوزف گوبلس سیاستمدار ناسیونال سوسیالیست آلمانی، وزیر رایش برای تبلیغات و روشنگری مردم از ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵


۱۹۳۸ - زادروز الن جانسون سیرلیف رئیس جمهور لیبریا، برندهٔ جایزه صلح نوبل به همراه توکل کرمان
۱۹۴۲ - زادروز باب راس، نقاش آمریکایی.


۱۹۵۰ - زادروز عبدالله گل یازدهمین رئیس جمهور کشور ترکیه
۱۹۷۰ - زادروز ادوین فن در سار فوتبالیست هلندی


۱۹۷۱ - زادروز وینونا رایدر بازیگر آمریکایی
۱۳۴۰ - زادروز فاطمه معتمدآریا، بازیگر ایرانی


۱۳۶۳ - زادروز احسان خواجه امیری، خوانندهٔ ایرانی


درگذشت‌ها

۱۶۱۸ - درگذشت والتر رالی نویسنده، شاعر، کاشف و جهانگرد انگلیسی
۱۷۸۳ - درگذشت ژان لو رون دالامبر ریاضیدان، فیزیکدان و فیلسوف فرانسوی


۱۹۱۱ - درگذشت جوزف پولیتزر روزنامه نگار معروف آمریکایی، بنیانگذار جایزهٔ ادبی پولیتزر
۱۹۴۹ - درگذشت گئورگ گورجیف عارف روس


۱۹۷۱ - درگذشت آرنه تیسلیوس زیست شیمیدان سوئدی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۴۸


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون