۲۳ آبان - ۱۴ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۳ آبان هجری شمسی برابر با ۱۴ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۴۶۷ - خشکسالي سه ساله ايران

۱۴ نوامبر ۴۶۷ ميلادي، پس از سه سال خشكسالي شديد در ايران، ريزش باران آغاز شد كه يك هفته طول كشيد و پيروز ساساني شاه وقت دستور داد كه به اين مناسبت، از آن پس هر سال در چنين هفته اي جشن بگيرند.


خشكسالي سه ساله ايران همزمان با هجوم پي در پي اقوام شمال شرقي معروف به هپتال ها بود كه بالاخره «پيروز» مجبور شد در گرگان براي جلوگيري از دست اندازي آنان سدي بلند، همانند ديوار چين بسازد كه مردم محل بقاياي آن را «سد سکندر!» گويند.

خشكسالي سه ساله به قدري روحيه ايرانيان را خراب كرده بود كه در جنگ با هپتالي ها موفقيت نداشتند.

1054 - لشكركشي طغرل سلجوقي به بغداد

طغرل سلجوقي که بسياري از نقاط ايران را در اشغال خود داشت 14 نوامبر 1054 ميلادي با سپاهي گران روانه بغداد شد و اوايل سال 1055 ميلادي اين شهر را تصرف كرد. به بهانه نجات خليفه عباسي از دست شيعيان و استقرار مجدد حاكميت اهل تسنّن، طغرل قبلا در اصفهان اعلام كرده بود كه بزودي عازم بغداد خواهد شد. طغرل پس از تصرف بغداد، از آن پس به نام خليفه كه در دست او آلتي بيش نبود زمام امور قلمرو عباسيان را به دست گرفت و خود را حامي خليفه اعلام داشت و قدرت را در بغداد به سنّي ها باز گردانيد يعني درست عكس كاري كه دهها سال پيش از او، ديلميان ايراني (شيعه مذهب) كرده و قدرت را در دست شيعيان قرار داده بودند.


پس از سلطه سلجوقيان بر بغداد، بعدا هم چندبار اين شهر (درزمان صفويه و افشاريه) به دست ايران و شيعه افتاده بود. جنوب شيعه نشين بين النهرين (عراق امروز) تا دوران زنديه (كريم خان) وابسته به ايران بود و از آن پس در كنترل عثماني (حكومت استانبول) قرار گرفت.

در پي شكست نظامي عثماني (متحد آلمان) در جريان جنگ جهاني اول، انگليسي ها سرزمين هاي عربي تابع حكومت عثمانيان در خاورميانه را به تصرف خود درآوردند و در اين سرزمين ها چند كشور تازه به وجود آوردند ازجمله عراق، اردن و .... چند سال بعد در عراق «دست ساخت انگليسي ها» بپاخيزي هايي از جمله قيام شيعيان (به حمايت آيت الله ميرزاي شيرازي) روي داد و اين كشور نوبنياد (پادشاهي) استقلال يافت كه با كودتاي سال 1958 جمهوري شد.


پس از اشغال نظامي عراق توسط آمريكا در سال 2003 و سپس انجام انتخابات عمومي، قدرت در آن كشور عمدتا به شيعيان منتقل شده است. عراق که مشکل اختلاف مذهبي و نژادي دارد از آغاز سال 2006 در آتش يک جنگ داخلي نامرئي مي سوزد.

1515 - كشف سرزمين اكوادور در امريكاي جنوبي

کشور" اکوادور "یکی از ممالک امروزی آمریکای جنوبی کشف شد .اکوادور کشوری است با 427600 کیلومتر مربع مساحت که در شمال غربی آمریکای جنوبی قرار گرفته و میان ممالک کلمبیا - پرو و اقیانوس کبیر محدود است .این کشور که امروزه با رژیم جمهوری اداره میشود ،پس از سیصد سال که زیر سلطه اسپانیاییها بود روز 13 مه 1830 میلادی مستقل شد .


۱۲۹۴ - انحلال مجلس شوراي ملي در جريان جنگ جهاني اول

با شروع جنگ جهاني اول، دولت‏هاي استعمارگر روسيه و انگلستان مي‏كوشيدند ايران را در جنگ بر ضد آلمان وارد كنند. از اين رو ارتش خود را به سوي ايران حركت دادند. روس در شمال و انگليس در جنوب، نيروهاي خود را پياده كرد. پس از حركت نيروهاي روسيه به طرف تهران، شماري از نمايندگان مجلس به نشانه اعتراض به تجاوز قواي بيگانه به كشور و ناديده گرفتن استقلال و تماميت ارضي ايران، به سمت قم حركت كردند و عملاً مجلس سوم به پايان رسيد. با اين حال، به مدت چهار سال، مجلس تعطيل و مطبوعات توقيف شد. اين عده، بعداً كميته دفاع ملي را تأسيس كردند كه آنان نيز كاري از پيش نبردند. در اين ميان، احمد شاه نيز تصميم به تغيير پايتخت گرفت و طي تلگرافي به دولتين روس و انگليس اطلاع داد.


خبر تصميم‏گيري احمدشاه براي خروج از تهران، سفراي روس وانگليس را به تكاپو واداشت تا شاه را از اين تصميم بازدارند. در نهايت احمدشاه را تهديد كردند كه اگر از تهران خارج شود، پدرش را به جاي وي به سلطنت خواهند نشاند. احمدشاه كه اوضاع را چنين ديد، به شرط انصراف روس‏ها از ورود به تهران، از رفتن به اصفهان خودداري كرد. در اين زمان حاكميت ايران نيز به علت بي‏لياقتي سران كشور، شديداً ضعيف شده بود.

۱۹۴۳ - روزولت با ناو جنگي عازم ايران شد

۱۴ نوامبر سال ۱۹۴۳ (آبان ماه ۱۳۲۲) روزولت رئيس جمهوري وقت آمريكا براي شركت در نشست سران متفقين در تهران با ناو سنگین «آيوا Battleship Iowa »كشور خودرا ترك گفت.

ضمن راه، يك اژدر اشتباها از ناوشكن «پورتر» كه نبرد ناو آيوا را بدرقه مي كرد رها شد و به دنباله آيوا اصابت كرد. اگر اين اژدر به بدنه اصلي ناو اصابت کرده بود احتمال مرگ روزولت و همرانش زياد بود.

نشست تهران در جلسه ۲۸ نوامبر خود درباره چگونگي وضعيت اروپا در صورت شكست هيتلر تصميم گرفت. ارتش آلمان در آن زمان در بيشتر جبهه ها در حال غقب نشيني بود. در همين اجلاس، سران سه كشور آمريكا، شوروي و انگلستان بر تماميت ارضي و حاكميت ملي ايران مُهر تاكيد گذاردند.


1977 - تحقير شاه در واشنگتن و آغاز پايان کار او

دو ديدار از ديدارهاي متعدد محمدرضاشاه پهلوي از آمريكا «23 آبان» و به فاصله 28 سال ازهم آغاز شده بود. يكي از اين دو سفر 23 آبان 1328 و ديگري 23 آبان 1356 شروع شده بود.

آخرين ديدار شاه سابق به عنوان رئيس كشور ايران از آمريكا 23 آبان 1356 (14 نوامبر 1977) آغاز شد كه ضمن آن در واشنگتن با تظاهرات دامنه دار مخالفان ايراني اش رو به رو، شديدا تحقير شد و وجهه خودرا نزد دولتهاي غرب از دست داد كه در تضعيف روحيه اش نقش موثر داشت. شاه از واشنگتن به پاريس رفت كه در آنجا هم با چنين تظاهراتي كه وسعت آن قبلا سابقه نداشت رو به رو شد. تظاهرات ضد شاه ازآن پس، در برون مرز و درون مرز تا 14 ماه بعد كه ايران را براي هميشه ترك گفت ادامه يافت.

در آبان 1356 به شاه گفته بودند که به مصلحت او نيست به آمريکا و اروپا برود که گوش نکرده بود. مقامات مربوط که چنين ديدند از عوامل خود در آمريکا خواستند که با تهيه بليت سفر هوايي، ايرانيان هوادار سلطنت را از اکناف آمريکا براي جمع شدن مقابل کاخ سفيد و کف زدن براي شاه به واشنگتن بفرستند و همچنين شماري از افسران را [به صورت مسافر معمولي] با زن و فرزند از تهران به واشنگتن فرستادند تا کنار کاخ سفيد به جمع هواداران شاه به پيوندند و در صورت تظاهرات ضد شاه، با مخالفان درگير شوند تا ثابت شود که شاه چند برابر مخالفان، هوادار دارد. ولي اين هواداران به محض مشاهده انبوه دانشجويان مخالف دست به فرار زدند و به فروشگاهها رفتند و به خريد کردن سوغاتي پرداختند!.

پليس واشنگتن با تظاهرکنندگان ضد سلطنت که سنگ پراني هم مي کردند با شليک گاز اشک آور مقابله کرد و دود حاصل از اين گاز به چشم شاه که در کنار کارتر ايستاده بود تا به اظهارات تشريفاتي او در مراسم استقبال پاسخ دهد فرو رفت و اشک اورا در آورد که دستمال بر چشم گرفت، و عکس او به همين صورت در رسانه هاي آمريکا انتشار يافت، سکه آريامهر بودن اورا شکست و تحقير شد (عکس زير).

بسياري از مورخان متفق القول نوشته اند كه رضاشاه و پسرش بمانند يكديگر با سياست و حمايت خارجي بالا آمدند و به همان گونه هم پايين رفتند و هر دو در تبعيد درگذشتند و .... رضاشاه با حمايت انگليسي ها با کودتاي 1299 روي کار آمد و چون بعدا متمايل به آلمان شد برکنار و تبعيدش کردند و در تبعيد در آفريقاي جنوبي درگذشت و جسدش مدتها در مصر بود. محمدرضاشاه هم با تاييد دولت لندن در آغاز اشغال نظامي سپتامبر 1941 به شاهي رسيد، با حمايت انگلستان و آمريکا با کودتاي 28 امرداد 1332 به سلطنت باز گشت و چون دو دهه بعد دم از استقلال ملي و تمدن بزرگ زد حمايت غرب را از دست داد، مجبور به ترک کشور به صورت «فرار» شد و در تبعيد و در به دري در مصر درگذشت و جسدش در همانجا (درقاهره) باقي مانده است.

عکسي که در رسانه هاي آمريکا انتشار يافت و سکه شاه را شکست (توضيح در متن مطلب بالا)


مناسبت ها:

روز جهاني ديابت

شكل‏گيري وتوسعه پديده شهر نشيني، تغيير الگوي غذايي و كاهش تحرك و فعاليت بدني مناسب، شرايط مساعدي براي افزايش ميزان قند خون و ابتلا به بيماري ديابت را پديد آورده است. ديابت از جمله بيماري‏هايي است كه هر سال در جهان گسترش مي‏يابد. به پيش بيني سازمان بهداشت جهاني، تاسال ۱۳۹۰ ش (۲۰۱۱م) ، تعداد مبتلايان به مرض قند به بيش از ۲۵۰ ميليون نفر خواهد رسيد كه سهم ايران از اين مقدار در حدود يك و نيم ميليون نفر مي‏باشد.


جهت شناساندن و افزايش سطح آگاهي در زمينه بيماري ديابت، روز ۲۳ آبان به عنوان روز جهاني ديابت نامگذاري شده و انجمن ديابت ايران (اِدا) نيز از سال ۱۳۶۹، با هدف ارائه برنامه‏هاي آموزشي و افزايش آگاهي جامعه نسبت به اين بيماري تاسيس شده است. مادراني كه نوزاد چهار كيلو به بالا به دنيا مي‏آورند؛ افراد چاق و كم تحرك؛ آنها كه در فشارهاي روحي شديد به سر مي‏برند و نيز افرادي كه نوعي سابقه فاميلي قوي ديابت غيروابسته به انسولين در آنان وجود دارد، احتمال خطر بيشتري براي ابتلا به اين بيماري دارند. تشنگي زياد، تكرار ادرار، ضعف عمومي و خستگي، افزايش و يا كاهش وزن بدن بدون علت مشخص و كندي در بهبود زخم از شايع‏ترين علايم ديابت (مرض قند) مي‏باشند.

زادروزها

۱۸۴۰ - زادروز کلود مونه بنیانگذار نقاشی دریافتگری (امپرسیونیسم) فرانسوی
۱۸۸۹ - زادروز جواهر لعل نهرو، سیاستمدار هندی، از رهبران اصلی جنبش استقلال هند


۱۹۰۷ - زادروز آسترید لیندگرن نویسنده سوئدی کتابهای کودکان و نوجوانان، برندهٔ جایزه هانس کریستین آندرسن
۱۹۴۸ - زادروز چارلز ، ولیعهد بریتانیا


۱۹۵۴ - زادروز کاندولیزا رایس شصت‌وششمین وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا
۱۹۷۲ - زادروز جاش دوهامل بازیگر آمریکایی


درگذشت‌ها

۱۵۴۰ - درگذشت روسو فیورنتینو نقاش شیوه‌گرای ایتالیایی
۱۷۱۶ - درگذشت گوتفرید لایبنیتس ریاضی‌دان و فیلسوف آلمانی


۱۸۲۵ - درگذشت ژان پل رمان‌نویس آلمانی
۱۸۳۱ - درگذشت گئورگ ویلهلم فریدریش هگل فیلسوف آلمانی، از پدید آورندگان ایده‌آلیسم آلمانی


۱۹۴۶ - درگذشت مانوئل د فایا آهنگساز اسپانیایی
۱۹۶۶ - درگذشت سعید نفیسی، نویسنده، ادیب، تاریخ‌نگار، مترجم و شاعر ایرانی


۱۹۸۱ - درگذشت علامه طباطبایی، فقیه، فیلسوف و مفسر قرآن


۲۰۱۴ - درگذشت مرتضی پاشایی خواننده و نوازندهٔ پاپ اهل ایران


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون