۲۸ آبان - ۱۹ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۸ آبان هجری شمسی برابر با ۱۹ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۴۰۱ - Visigoths ويزيگوتها (از طوايف ژرمن) به فرماندهي آلاريک يکم پس از عبور از آلپ وارد ايتاليا شدند و پس از تصرف شهر رم آن را غارت کردند. اين حمله به انتقام دهها سال تعرض روميان به آنان بود. روم غربي بعد از اين شکست نظامي، کمر راست نکرد. ويزيگتها بعدا جنوب فرانسه و نيز اسپانيا را تصرف کردند و در اينجا مستقر شدند. گُت Goth در لغت به معناي خوب است و به اين سبب دو دسته از ژرمن نژادها به گت ها معروف شدند که مردمي ارزشمند و کارآمد بودند. آنان از نژاد آرين بوده اند.


1699 - بي كفايتي شاه سلطان حسين، شورش قندهار و سقوط اصفهان

«ميرويس» بزرگ قندهاري ها كه براي تظلم از جور و ستم عبدالله خان حكمران اعزامي دولت صفويان رنج سفر به اصفهان را بر خود هموار كرده بود ولي موفق به ديدار شاه سلطان حسين نشده بود 19 نوامبر سال 1699 (1078 هجري خورشيدي) با دست خالي به قندهار بازگشت و سران طوايف ناحيه را به باغ خود دعوت كرد و وجود ضعف در اركان دولتي و رواج فساد اداري و چاپلوسي در دربار صفويان را برايشان بيان داشت و گفت كه شاه در محاصره عده اي كوته نظر آزمند قراردارد و كسي نمي تواند، حتي براي تظلم به او دسترسي يابد و احكام انتصابات خريد و فروش مي شود و دلسوز وجود ندارد. در اين شرايط راه ديگري جز اين كه خودمان بپاخيزيم وجود ندارد ، و بذر شورش در همان روز كاشته شد و طرف دو سال از زمين سر بر آورد. پشتونها و بویژه قندهاریها تا آن زمان سابقه نافرماني و ضديت با دولت متبوع، ايران، را نداشتند.

شاه سلطان حسين مسئله قندهاررا با يک انتصاب نابجا پیچیده تر کرد. وي به توصيه درباريان مغرض و ناآگاه خود گرگين خان گرجي را بدون توجه به اين كه وي با آداب و رسوم پشتون ها ناآشناست و كار را خرابتر خواهد كرد و بر وخامت اوضاع منطقه خواهد افزود به حكومت قندهار برگزيد تا اوضاع منطقه را آرام كند. به اسلام گرويدن گرگين خان دليل عمده گماردن او به حكمراني قندهار بود. گرگين خان پیش از انتصاب تازه، بلوچهارا سرکوب کرده بود كه خطه كرمان را ناآرام كرده بودند. باد دانست كه لهجه پشتونها (در پاكستان آنان را پاتان مي نامند) و بلوچها پارسي باستان است و همانند ساير برادران پارسي خود از نژاد آرين هستند.

گرگين خان كه پس از اسلام آوردن از شاه سلطان حسين كه جماعتي گرجي زاده بر دربار او سلطه يافته بودند و جز منافع شخصي به چيز ديگري توجه نداشتند لقب «شهنوازخان» گرفته بود پس از استقرار در قندهار آتش شورش را با خشونت تمام خاموش و ميرويس را به عنوان عامل فتنه به اصفهان تبعيد كرد.

ميرويس در طول اقامت در اصفهان بيش از پيش بر ضعف نفس شاه سلطان حسين واقف شد. وي با اين استدلال كه نمي شود حتي يك مسلمان تبعيدي را از از اجراي واجبات ديني كه زيارت خانه خدا از جمله آنها است مانع شد اجازه حج گرفت و در مكه از برخي روحانيون سني فتواي جنگ با حاكم شيعه را به دست آورد.

ميرويس در بازگشت به اصفهان چنان رفتاري از خود نشان داد که توجه همگان و ازجمله شاه سلطان حسين نسبت به او جلب شد و طولي نکشيد كه تبعيد او لغو و اجازه بازگشت به قندهار به دست آورد.

در قندهار، ميرويس فتاوي روحانيون سني را كه به دست آورده بود به سران طوايف كه تا آن زمان حاضر به اين درجه از تمرد نبودند نشان داد و قتل گرگين خان را مباح دانست. ميرويس سپس با بكار بردن نيرنگ گرگين خان را به باغ خود دعوت كرد و در آنجا اورا بكشت.

شورش ميرويس موفق شد زيرا كه شاه سلطان حسين بي كفايت قبلا طايفه ابدالي را از خود رنجانده بود تا از آنان كمك گيرد و ملك محمود سيستاني حاكم «فراه» را هم كشته بود و مردم آن ايالت ناراضي بودند.


پس از مرگ ميرويس درسال 1711 ميلادي، برادرش ميرعبدالله (پدر اشرف افغان كه سكه هاي اشرفي يادگار زمان اوست) جايش را گرفت كه ميرمحمود پسر ميرويس عموي خود را كشت و به كرمان حمله برد. لطفعليخان حاكم فارس به كمك كرمان شتافت و ميرمحمود را به قندهار فراري داد. شاه بي خرد اندكي بعد لطفعليخان را معزول ساخت.اين خبر كه به گوش ميرمحمود رسيد در سال 1725 ميلادي با 25 هزار تن به كرمان حمله آورد و اين شهررا متصرف شد و از آنجا از طريق يزد عازم اصفهان گرديد. وي موفق به تصرف يزد نشد، ولي اصفهان را در 12 اكتبر سال 1722 ميلادي تصرف كرد و عملا به عمر دودمان صفويان پايان داد.

ميرمحمود، خود در سال 1724 به دست پسر عمويش اشرف که در لشکرکشي به اصفهان با او بود كشته شد. اشرف با قتل محمود انتقام خون پدرش را از او گرفت. بساط اشرف نيز ضمن سه جنگ به دست نادر برچيده شد.

نادر شاه در سال 1737 قندهار را كه عادت به ياغيگري كرده بود تصرف كرد و در مجاورت آن شهري به نام نادر آباد ساخت و آن دسته از بزرگان شهر را كه در شورش ميرويس و ميرمحمود مشاركت كرده بودند به مازندران تبعيد كرد. در جريان عمليات خارج ساختن قندهار از دست شورشيان، احمدخان ابدالي (دراني) از افسران ارتش نادر بود. احمدخان ابدالي ژس از قتل نادر در کودتاي زوئن 1747 قوچان به قندهار رفت و درآنجا اعلام استقلال كرد و ....

1851 - عزل اميركبير صدراعظم ناصرالدين شاه در پي بدگويي دشمنان داخلي و خارجي

با مرگ محمدشاه قاجار، ميرزا محمدتقي خان فراهاني معروف به اميركبير، تلاش زيادي براي به سلطنت رساندن ناصرالدين شاه به عمل آورد ودر نهايت با تدبير او، كار سلطنت، سامان يافت. از آن پس و همزمان با آغاز پادشاهي ناصرالدين شاه، اميركبير نيز به صدارت عظمي دست يافت و به رتق و فتق امور همت ورزيد. استقلال نظر و خدمات عمومي و به طور كلي، سياست داخلي و خارجي اميركبير كه در جهت منافع و مصالح كشور بود، در محيط دربار و اجتماع رجال و شاهزادگان و وابستگان و حقوق بگيران بيگانه، قابل قبول و مورد پسند نبود. اين افرادِ بانفوذ و قدرتمند كه از اقدامات اميركبير رنجيده بودند، براي متوقف كردن اميركبير دست به هر كاري زدند ولي چون او را مستقيم و مستقل يافتند، اتهامات زيادي را به صورت شايعه به او وارد ساختند.


ناصرالدين شاه در ابتدا به اين بدگويي‏ها توجهي نمي‏كرد. اما توطئه، گسترده بود و اصرار در ترساندن شاه، ادامه يافت. كم‏كم ناصرالدين شاه كه هنوز بيست سال هم نداشت به امير سوءظن پيدا نمود و او را در ۲۸ آبان ۲۰ ( ۱۲۳۰ محرم ۱۲۶۸ق، ۱۹ نوامبر ۱۸۵۱ م) از صدارت عزل نمود. اما در اين ميان بدگويي ديگران تا آنجا ادامه يافت كه شاه وحشت‏زده، با عزل امير از تمامي مقام‏ها، او را به كاشان تبعيد نمود. پس از مدتي فرمان قتل اميركبير نيز صادر شد و سرانجام امير را در بيستم دي ماه ۱۲۳۰ ش (۱۸ ربيع‏الاول ۱۲۶۸ ق، ۱۰ ژانويه ۱۸۵۲ م) در حمام فين كاشان به قتل رساندند. اميركبير مردي كاردان، باهوش، وطن‏دوست و باكفايت بود. در زمان صدارت خود خدمات شايسته و درخور تحسيني به ايران و ايرانيان نمود. وي منافع ملت را برهمه چيز مقدم مي‏داشت و هيچ گاه در مقابل اجانب سر فرود نمي‏آورد. مهم‏ترين اقدامات فرهنگي وي را مي‏توان تأسيس دارالفنون تهران نام برد. نكته تأسف‏بار اين است كه دارالفنون ۱۳ روز پس از قتل اميركبير افتتاح شد.

۱۹۷۷ - انور سادات رئيس جمهوري وقت مصر وارد اسرائيل شد و روز بعد در پارلمان اين كشور سخنراني كرد. وي نخستين رئيس يك كشور عربي بود كه به دعوت دولت اسرائيل به اين كشور رفت و بالاخره جان خود را هم بر سر اين اقدام از دست داد.


زادروزها

۱۶۰۰ - زادروز چارلز یکم پادشاه انگلستان
۱۷۱۱ - زادروز میخاییل لومونسف نویسنده و دانشمند روسی


۱۸۳۱ - زادروز جیمز آبرام گارفیلد بیستمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
۱۸۵۳ - زادروز آلکسیس بروسیلوف سردار نامدار روس


۱۸۸۸ - زادروز خوزه رائول کاپابلانکا شطرنج‌باز و دیپلمات اهل کوبا، قهرمان شطرنج جهان از سال ۱۹۲۱ تا سال ۱۹۲۷
۱۹۱۷ - زادروز ایندیرا گاندی سیاستمدار هندی


۱۹۶۲ - زادروز جودی فاستر بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی، برندهٔ دو جایزه اسکار
۱۳۴۱ - زادروز اردشیر کامکار، نوازنده‌ی اهل ایران


درگذشت‌ها

۱۶۶۵ - درگذشت نیکولا پوسن نقاش فرانسوی
۱۸۲۸ - درگذشت فرانتس شوبرت موسیقی‌دان اتریشی


۱۸۵۰ - درگذشت ریچارد ام. جانسون سناتور عضو حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا
۱۹۲۵ - درگذشت هنری فایول مهندس معدن، سرپرست معدن و از نظریه‌پردازان فرانسوی


۲۰۱۳ - درگذشت فردریک سنگر زیست شیمیدان انگلیسی، برندهٔ دو جایزه نوبل شیمی در سال ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون