«آدمکش تایوانی» در راه شکار اسکار

هفته نامه همشهری جوان - محمد طالبیان: معمولا زمانی که حرف از سینمای شرق آسیا به میان می آید، بیشتر مخاطب ها آثار مختلف کره جنوبی و ژاپن را به یاد می آورند. توجه بیشتر مخاطب های سرتاسر دنیا و البته سینمای هالیوود به ساخته های این دو کشور باعث شده شاهد تعداد زیادی بازسازی باشیم که براساس فیلم های ژاپنی یا کره ای شکل گرفته اند.

در نزدیکی آنها تایوانی حضور دارد که هرچند از لحاظ حجم تولید با رقبای خود قابل مقایسه نیست، اما طی سال های اخیر پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده. «آدمکش» (The Assassin) بهترین مثال پیشرفت های حاصل شده است؛ فیلمی در ژانر اکشن اما از لحاظ کیفی قدرتمند که به عنوان یکی از شانس های اصلی اسکار بهترین فیلم خارجی زبان امسال شناخته می شود، همین هفته گذشته توانسته لقب بهترین فیلم سال نشریه معتبر سایت اند ساند را به خود اختصاص دهد؛ اثری که به خوبی می تواند قدرت یکی از بهترین کارگردان های معاصر سینما را به نمایش بگذارد.


کیفیت مهم تر از فروش

اگر تنها به نامش توجه کنید به احتمال فراوان به این نتیجه می رسید که با اثری اکشن از سینمای آسیای شرقی رو به رو هستید که نمونه آن را بارها همین تلویزیون خودمان پخش کرده است. «آدمکش» به عنوان جدیدترین ساخته هوشیائو شین نه تنها تمامی ارزش های یک اثر اکشن را به همراه دارد، بلکه زوایای متفاوتی از سینمای شرق آسیا را با به تصویر کشیدن نماهای فوق العاده نمایش می دهد.

هرچه آثاری همچون «اژدها» یا «پرواز شمشیرهای دروازه اژدها» طی سال های گذشته توانسته اند به موفقیت قابل توجهی در ژانر اکشن رزمی دست پیدا کنند، اما «آدمکش» سطح کیفی آنها را ارتقا داده و سینمای تایوان را وارد مرحله ای جدید می کند؛ مرحله ای که در آن داستان سرایی، تصویربرداری و حتی سکانس های اکشن رقبای غربی را پشت سر گذاشته و هالیوود را به کم کاری متهم می کند. ساخته هوشیائو شین نمادی از سینمای معاصر است که بالاترین سطح کیفی آن فعلا در آسیای شرقی شکل می گیرد.

۱۰ سال در انتظار بودجه

۱۰ سال پیش در همین روزها بود که هو شیائو ساخت «سه دوران» را به اتمام رساند و نامزد بهترین فیلم جشنواره کن شد. «سه دوران» تبدیل به سکوی پرتاب کارگردان تایوانی شد. با وجود این شیائو در همان زمان هم توضیح داده بود که «سه دوران» فیلمی نبود که قصد ساخت آن را داشت. سال ۲۰۰۵ شیائو برای اولین بار مراحل ساخت «آدمکش» را شروع کرد؛ فیلمی اکشن که با توجه به سکانس های پرهزینه نیاز به بودجه ای زیاد داشت.


دولت تایوان که از توانایی های کارگردان کشورش باخبر بود، ۵۰۰ هزار دلار را به ساخت آدمکش اختصاص داد، اما همچنان فاصله زیادی تا رسیدن به بودجه نهایی باقی مانده بود. «پرواز بادبادک قرمز» در سال ۲۰۰۸ تبدیل به نقطه عطف دیگری در کارنامه شیائو شد. شیائو برخلاف گذشته، مراحل ساخت «پرواز بادبادک قرمز» را در فرانسه دنبال کرده و از حضور چهره ای همچون ژولیت بینوش بهره برد.

ساخته سال ۲۰۰۸ کارگردان تایوانی به شکل قابل ملاحظه ای مورد توجه منتقدها قرار گرفت. موفقیت جدید شیائو شرایط را برای جذب بودجه آدمکش فراهم کرد. ۳ میلیون دلار دیگر توسط دولت تایوان در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ به ساخت فیلم اختصاص یافت. به مرور فیلمنامه وارد مرحله نهایی شد و ساخت آدمکش به شکلی رسمی در برنامه پیش تولید قرار گرفت. با اختصاص یافتن چیزی حدود ۱۵ میلیون دلار بالاخره شیائو به آرزویش رسید. دیگر هیچ چیز میان او و «آدمکش» باقی نمانده بود.

۱۰ سال از زمانی که کارگردان تایوانی تصمیم به ساخت آدمکش گرفت، می گذرد اما نتیجه نهایی نشان می دهد که یک دهه برای رسیدن به چنین اثری منصفانه است. شیائو در همین رابطه توضیح می دهد که به مدت حدود پنج یا شش سال موفق به ساخت فیلمی بلند نشد. به گفته او، بازار جهانی به خصوص چنی در حدی پیشرفت کرده که در آن نمی توان به راحتی بودجه قابل توجهی برای ساخت اثری این چنینی در اختیار گرفت. هزینه بسیار پایین فیلم های قبلی او یکی دیگر از مسائلی است که شیائو از آن به عنوان مشکلات اصلی ساخت آدمکش یاد می کند.


یک ماموریت ویژه

آدمکش داستان شخصیتی به نام نیه ینیانگ را روایت می کند که در قرن هشتم چین و در زمان سلسله تانگ از سوی استاد خود ژیاژین مامویت پیدا می کند، افراد فاسد در دولت را به قتل برساند. ینیانگ در ماموریت خود ناکام مانده و ژیاژین برای تنبیه کردنش او را به ویبو در شمال چین می فرستد تا تیان ژیان، یکی از مامورهای رده بالای ارتش را از پا درآورد. در این بین مشخص می شود که تیان در اصل پسرعموی ینیانگ بوده و در گذشته این دو نامزد یکدیگر شناخته می شدند. نکته قابل توجه این است که ساختار کلی آدمکش برگرفته از داستانی به نام نیه ینیانگ است که به عنوان شکل دهنده دنیای ووشیا شناخته می شود. ووشیا در چین به نوعی یک ژانر داستان سرایی است که طی آن قهرمان اصلی داستان به عنوان شخصیتی جوانمرد شناخته می شود که در فنون رزمی نیز توانایی های زیادی دارد.

وجه تمایز آدمکش

قرن هاست که نویسنده های مختلف در این ژانر، آثار بسیاری را طراحی کرده و فیلم های متنوعی نیز با پیروی از اصول اولیه ووشیا ساخته شده که پیش تر به تعدادی از آنها اشاره کردیم. نکته ای که باعث شده آدمکش با دیگر ساخته های ژانر ووشیا متفاوت شود نه داستان و نه سکانس های اکشن رزمی آن است. فیلمبرداری باکیفیت و متفاوت در کنار کارگردانی فوق العاده شیائو است. دبورا یانگ از هالیود ریپورتر در همین رابطه توضیح داده که بعد از پایان فیلم تنها به صحنه هایی فکر می کنید که شیائو موفق شده آنها را به بهترین شکل ممکن نمایش دهد. تصاویری خارق العاده که شاید بیشتر به یک تابلوی نقاشی شباهت داشته باشند. شیائو موفق شده نمایشی روان از حرکات بدن انسان را به تصویر بکشد که هیچ کس تاکنون تصورش را هم نکرده است.

در حال حاضر ۲۶ نقد معتبر برای آدمکش به ثبت رسیده و این اثر تایوانی توانسته متوسط امتیاز ۸۰ را به خود اختصاص دهد؛ فیلمی که از سوی تایوان به عنوان نماینده اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان به آکادمی ارسال شده و حتی هفته گذشته از سوی نشریه معتبر سایت اند ساند به عنوان بهترین فیلم سال ۲۰۱۵ شناخته شد. باید به این مسئله نیز توجه کرد که آدمکش در جشنواره کن اخیر توانست جایزه بهترین کارگردانی و بهترین موسیقی متن را به خود اختصاص دهد.


رقیب چینی هالیوود

برخلاف سال های گذشته در حال حاضر سینمای چین به شکل قابل توجهی ارتقا یافته است. افزایش سطح کیفی زندگی در چنی و البته ایجاد توجیه اقتصادی برای ساخت یک اثر سینمایی، چین را تبدیل به یکی از اصلی ترین بازارهای سینمایی دنیا کرده. با وجود چنین شرایطی بسیاری از کمپانی های آمریکایی صنعت سینما طی چند سال اخیر توجه ویژه ای به این بازار هدف داشته اند و به درآمد قابل توجهی نیز دست پیدا کرده اند.

بسیاری از فیلم های امروزی برنامه ویژه ای را به اکران در چین اختصاص داده و حتی به واسطه آن از شکست تجاری فرار می کنند. نمونه این امر را می توان در «کشتی جنگی» دید که در آمریکا و بازارهای اروپایی شکست سختی خورد و حتی تا مرز برداشته شدن از اکران رفت، اما با حضور قدرتمند در بازار چین و آسیای شرقی حداقل توانست بودجه ساخت را بازگرداند. همین موضوع باعث شده بسیاری از بازیگرهای غربی که دوران افول خود را پشت سر می گذارند به سینمای چین رفته و با حضور در آثار مختلف آنها به موفقیت دست پیدا کنند.

در مقابل باید به سینمای چین نیز پرداخت که با افزایش مخاطب توانسته تبدیل به قدرتی در بازار جهانی شود. اکران «شکار هیولا» در سال ۲۰۱۵ نشانه خوبی از این موضوع است. این فیلم سینمایی که با ترکیبی از انیمیشن های کامپیوتری ساخته شده، بودجه ای ۵۶ میلیونی را در اختیار داشت و نهایتا توانست با ۳۸۴ میلیون دلار تبدیل به پرفروش ترین اثر سینمای چین شود.

همه چیز در گروفروش

هنوز آسیای شرقی فاصله زیادی با آمریکا دارد، اما پیشرفت سریع آنها تبدیل به مسئله ای شگفت انگیز شده و این نوید را می دهد که در آینده، سینمای چین حتی تبدیل به اولین قدرت دنیا شود. با وجود فاصله اقتصادی اما کیفیت آثار ارائه شده در چین بعضا حتی بهترین های دنیا را پشت سر می گذارد. آدمکش یکی از نمونه های خوب این مسئله است. در حال حاضر آدمکش تنها ۴۳ سینما را در نقاط مختلف دنیا به جز آمریکا به خود اختصاص داده است.

همین موضوع حتی در ۴۲ روز اکران، فروشی بیشتر از ۵۴۵ هزار دلاری را برای این اثر به ارمغان نیاورده است. البته در چین اوضاع کمی بهتر است. با وجود بودجه ۹۰ میلیون یوانی (۱۴.۹ میلیون دلار) آدمکش فعلا به فروشی ۶۱ میلیون یوانی دست پیدا کرده که همچنان با رسیدن به سوددهی فاصله دارد. نکته قابل توجه این است که شیائو بعد از اکران فیلمش در جشنواره کن توضیح داده بود که باز هم تصمیم دارد فیلمی با همین مشخصات و بودجه بالا را در تایوان کارگردانی کند، اما همه چیز به فروش آدمکش بستگی دارد. باید دید در آینده و با رسیدن به فصل جوایز آدمکش بالاخره می تواند تغییری در فروش خود ایجاد کرده و شرایط را برای ساخت کارهای شیائو هموار کند یا خیر.


اطلاعات فوری

• کارگردان: هو شیائو شین
• فیلمنامه: هو شیائو شین، چوتین ون، شیه های منگ و ژنگ آ چنگ
• بازیگران: شوکی، چانگ چن، ژویون، ساتوشی تسومابوکی
• موسیقی: لیم گیونگ
• مدیر فیلمبرداری: مارک لی پینگ بین
• تدوین: هوانگ چی چیا
• محصول: تایوان، چین و هنگ کنگ ۲۰۱۵

کارگردان تایوانی بعد از کن به دنبال اسکار

پیرمرد همچنان در اوج

هو شیائو شین الان 58 سال سن دارد، اما همچنان با شور و انرژی یک جوان فیلم می سازد و دنبال کشف دنیای جدید در عرصه کارگردانی است. او که حالا با فیلم جدیدش در صدر اخبار سینمایی است، تا قبل از «آدمکش» 18 فیلم بلند سینمایی ساخته است. شین سال 1980 اولین فیلم خود با نام «دختر زیبا» را کارگردانی کرد و الان 35 سال است که مشغول فیلمسازی است. او در این سال ها جوایز زیادی را از جشنواره های جهانی از آن خود کرده که مهم ترین آنها جایزه بزرگ جشنواره کن در سال 2001 برای فیلم «مامبوی هزاره» و جایزه ویژه هیات داوران همین جشنواره در سال 1993 برای فیلم «استاد عروسک گردان» است. او همچنین یکبار هم برای فیلم «شهر اندوه» در سال 89 جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز را از آن خود کرد. موفقیت در جشنواره سه قاره نانت از دیگر موفقیت های بین المللی این کارگردان است.

«دختر زیبا»، «باد خوش»، «چمن سبزخانه»، «مرد ساندویچی»، «پسری از فنگ کویی»، «تابستانی در خانه پدربزرگ»، «زمانی برای زیستن و زمانی برای مردن»، «خاکستری در بارد»، «دختری از رود نیل»، «شهر اندوه»، «استاد عروسک گردان»، «مردان خوب، زنان خوب»، «خداحافظ جنوب، خداحافظ»، «گل های شانگهای»، «مامبوی هزاره»، «کافه لومیر»، «سه دوران»، «پرواز بادکنک قرمز»، «Labelle Epoque» و «آدمکش» فیلم هایی هستند که این کارگردان تایوانی ساخته و آنها را در پرونده کارگردانی اش ثبت کرده است.