آخرين فرصت شما براي قد‌بلند شدن

مجله سیب سبز : «هروقت می‌خواهم به مهمانی بروم، قصه همین است! یا یک جفت کفش با پاشنه‌های خیلی بلند می‌پوشم که از اول تا آخر مهمانی نمی‌توانم قدم از قدم بردارم و آخرش هم با کمردرد و پادرد راهی خانه می‌شوم! یا موهایم را به شدت می‌کشم و بالای سرم می‌بندم تا شاید قدم بلندتر از چیزی که هست، به نظر بیاید! خلاصه از هر ترفندی استفاده می‌کنم تا قدم کوتاه‌تر از بقیه خانم‌های فامیل نباشد! دست به دامن هر قرص و دارویی هم شده‌ام؛ از قرص‌های استخوان‌ساز که در شبکه‌های مختلف ماهواره تبلیغ می‌کنند تا هر پودر و قرصی که عطاری‌ها برای بلند شدن قد پیشنهاد می‌کنند! البته مدتی هم بسکتبال بازی کردم و مدام از میله بارفیکس آویزان می‌شدم که هیچ‌کدام فایده نداشت! بعضی وقت‌ها فکر می‌کنم شاید تنها راه بلندتر شدن قدم جراحی باشد اما می‌ترسم! دوست دارم با روش‌های کم‌خطر چند سانتی‌متری به قدم اضافه کنم؛ یعنی می‌شود؟!»


علت را ریشه‌یابی کنید

تاکی می‌شود امید داشت؟

افزایش قد جزئی از فرایند رشد است که تحت تاثیر عوامل وراثت و محیط رخ می‌دهد اما مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قد افراد مسائل ژنتیک است. میانگین قد والدین به علاوه عدد ۵/۶ در پسران و منهای عدد ۵/۶ در دختران، به عنوان قد مورد انتظار برای افراد محسوب می‌شود. در واقع تا زمانی که صفحات رشد استخوانی باز باشند- یعنی حدود ۵ سال پس از بلوغ- می‌توان انتظار داشت که طول قد افزایش پیدا کند و بعد از آن دیگر با هیچ دارو یا غذایی نمی‌شود طول قد را افزایش داد.

اما عوامل محیطی متعددی تا قبل از بسته شدن صفحات رشد، این ویژگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین عامل محیطی تاثیرگذار روی قد افراد مسئله نوع و میزان تغذیه است. پیروی از یک رژیم متنوع و متعادل که نیازمندی‌های بدن کودکان و نوجوانان را نسبت به مواد اولیه در طول زمان رشد فراهم کند، شرط لازم برای دستیابی به حداکثر استعداد ژنتیک برای افزایش طول استخوان‌هاست.

کلسیم عنصر اصلی در ترکیب استخوان بوده و بدون حضور مقدار مناسب آن در رژیم غذایی، رسیدن به بالاترین ظرفیت وراثت طول استخوانی میسر نیست. لبنیات و کلم و مرکبات از منابع اصلی و توصیه شده این عنصر هستند.

خوراکی‌های مفید میل کنید

استخوان‌سازها را بشناسید

پروتئین از اجزای اصلی مورد نیاز برای رشد است که باید در رژیم غذایی کودکان و نوجوانان گنجانده شود که البته نوع حیوانی پروتئین ارجحیت دارد؛ گوشت و تخم‌مرغ منبع اصلی تامین پروتئین حیوانی است.

کلسیم عنصر اصلی در ترکیب استخوان بوده و بدون حضور مقدار مناسب آن در رژیم غذایی، رسیدن به بالاترین ظرفیت وراثت طول استخوانی میسر نیست. همچنین لبنیات و کلم و مرکبات از منابع اصلی و توصیه شده این عنصر هستند. البته برای ترشح هورمون‌های موثر در رشد و ساخت بستر استخوانی و در کنار آن عضلات، بدن به ویتامین‌ها و عناصر دیگری مانند روی، منیزیم، آهن و فلوئور نیاز دارد که رعایت یک الگوی صحیح تغذیه‌ای، اساسی‌ترین عامل در رشد طولی استخوان‌هاست.

همان‌قدر که خواب خوب و مناسب بر رشد مناسب جسم و قد تاثیرگذار است، خواب نامنظم، شب‌بیداری و خوابیدن تا دیروقت روز با ایجاد اختلال در روند ترشح هورمون رشد می‌تواند مانع از رشد واقعی قد در نوجوانان شود.

استراحت خوب است یا تحرک؟

هم ورزش کنید و هم بخوابید!

اگر اهل ورزش هستید و دوست دارید حرکات ورزشی متناسب با افزایش قد انجام دهید، خوب است بدانید انجام حرکات ورزشی و کششی مثل یوگا، بارفیکس و امثال آنها هم می‌تواند تا حدودی به رشد استخوانی کمک کند. البته رعایت ریتم مناسب خواب هم یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر رشد طولی استخوان‌هاست، زيرا خواب مناسب باعث ترشح منظم هورمون رشد شده و کودکان بیشترین بهره را از آن می‌برند. در مقابل، همان‌قدر که خواب خوب و مناسب بر رشد مناسب جسم و قد تاثیرگذار است، خواب نامنظم، شب‌بیداری و خوابیدن تا دیروقت روز با ایجاد اختلال در روند ترشح هورمون رشد می‌تواند مانع از رشد واقعی قد در نوجوانان شود؛ به این ترتیب نوجوانی که شرایط ژنتیک لازم برای قدبلند شدن را داراست، ممکن است با شب‌بیداری و ساعات نامنظم خواب، فرصت قدبلند شدن را از دست بدهد.
البته نباید تاثیر برخی بیماری‌ها را بر مختل شدن روند رشد قد افراد نادیده گرفت؛ برخی بیماری‌ها مانند نارسايي كليه، اختلالات روده‌اي كه جذب مواد غذايي را كاهش مي‌دهد یا ابتلا به ديابت و كم‌كاري تيروئيد در دوران کودکی، موجب اختلال در رشد قدی می‌شود که تشخیص و درمان این بیماری‌ها در حوزه متخصصان غدد درون‌ریز و متابولیسم قرار دارد و هیچ نوع خود درمانی در این موارد جایز نیست.


باورهای رایج درباره کوتاهی قد

آیا کافئین و سیگار باعث کوتاهی قد می‌شود؟

بعضی‌ها تصور می‌کنند مصرف کافئین مانع از رشد قد می‌شود اما مطالعات پژوهشگران این ادعا را رد می‌کند. مصرف مداوم کافئین تنها می‌تواند بر کیفیت و نظم خواب تاثیر بگذارد؛ کودکان و افراد میانسال به ۹ تا ۱۰ ساعت خواب خوب شبانه نیاز دارند و مصرف بیش از حد کافئین مانع از این مقدار خواب می‌شود. محققان در مورد تاثیر سیگار بر BMI بدن هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده‌اند اما تحقیقاتی که در دانشگاه کلمبیا انجام شده، نشان داده بچه‌هایی که در سنین پایین سیگار کشیده یا در معرض دود سیگار قرار گرفته‌اند، نسبت به بچه‌های غیرسیگاری یا بچه‌هایی که والدین غیرسیگاری دارند، قدشان کوتاه‌تر است.

همچنين ثابت شده مصرف دخانيات و الكل توسط مادران در دوران بارداري ميتواند بر رشد قدي كودكان تاثير منفي داشته باشد.

ژنتیک، مهم‌تر از همه است

با وجود همه مواردی که گفته شد، نباید فراموش کرد که وراثت اصلی‌ترین عامل تعیین میزان قد افراد است. در واقع متخصصان برای قد افراد، محدوده‌ای را در نظر می‌گیرند که رعایت نکات تغذیه‌ای و ورزشی تنها می‌تواند آنها را از حداقل این محدوده دور و به حداکثر آن نزدیک کند، بنابراین نمی‌توان با مصرف بیشتر لبنیات و... باعث افزایش رشد قد شد. خیلی از افراد تصور می‌کنند هر چه مواد مورد نیاز برای رشد را بیشتر در اختیار فرزندان‌شان قرار دهند، شرایط بلندتر شدن قد آنها را فراهم می‌کنند و با همین هدف لبنیات، گوشت و میوه بیشتری در اختیار آنان می‌گذارند، غافل از اینکه مصرف بیش از حد این مواد، نه تنها افزایش قد را در پی نخواهد داشت، بلکه باعث چاقی آنها می‌شوند که این چاقی، وضعیت ترشح هورمونی‌شان را تحت تاثیر قرار داده و افزایش قدشان را مختل می‌کند.
به ياد داشته باشید که اضافه وزن و چاقی یکی از موانع رشد قدی محسوب شده و درمان آن نیز جز با رعایت رژیم غذایی مناسب حاصل نخواهد شد.

داروهای ماهواره‌ای را باور کنیم؟!

داروها و روش‌های موجود در بازار که با هدف افزایش قد و عمدتا از راه‌های غیرقانونی مثل شبکه‌های ماهواره‌ای یا عطاری‌های غیرمجاز عرضه می‌شوند، هیچ تاثیری در افزایش قد افراد ندارند. عمده این داروها ترکیبات مولتی‌ویتامینی است که با برندهای مختلف در داروخانه‌ها موجود بوده و در صورت رعایت یک الگوی صحیح غذایی، بدن نیازی به مصرف آنها ندارد.

برخی دیگر از این داروها و همچنین وسایلی مانند انواع کفش‌ها و... چیزی جز فریبکاری نیست و نه‌تنها افزایش قدی در پی ندارند، بلکه در برخی موارد ممکن است سلامت فرد را به خطر بیندازند.

نکته آخر اینکه یادتان باشد همیشه برای تعیین میزان قد مورد انتظار و نحوه دستیابی به آن، از پزشک خود برای طراحی یک برنامه غذایی صحیح و الگوی فعالیت بدنی مناسب کمک بخواهید و هرگز دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.