نبض انتخابات در دستان تلویزیون

همشهری شش و هفت - سعیده نیک‌اختر: انتخابات ریاست جمهوری مساله مهمی است که بین تمام اقشار مردم شور و حرارت ایجاد می‌کند. همه جا حرف از کاندیداها و شعارهای تبلیغاتی آنهاست. همه منتظرند ببینند هر نامزد چه ویژگی‌هایی دارد و چه وعده‌هایی می‌دهد. تلویزیون در این روزها محل تردد نامزدها شده و هر روز یک نامزد مقابل دوربین نشسته یا مقابل میکروفون‌های رادیو قرار می‌گیرد. مهم‌ترین برنامه تلویزیون در این روزها مناظره‌های انتخاباتی است که مردم نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و برای‌شان اهمیت دارد.

مناظره‌ها چند قسمتی است. جمعه دو هفته گذشته اولین قسمت آن، ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر پخش شد و این جمعه سومین و آخرین قسمت آن با حضور ۶نامزد روی آنتن شبكه اول می‌رود. انتخاب رئیس جمهور نقش حیاتی دارد، اما از کجا و چه طریقی می‌شود نامزدها را شناخت؟ در دنیایی که عصر ارتباطات نامیده شده و رسانه‌ها دنیا را اشغال کرده‌اند، مهم‌ترین مرجع اطلاع رسانی معتبر، تلویزیون است. مردم به تلویزیون اعتماد بیشتری دارند و تلویزیون هم در این ایام فعال‌تر از همیشه عمل می‌کند. تقریبا اکثر شبکه‌ها برنامه‌ای برای انتخابات و معرفی نامزدها دارند و سعی می‌کنند مردم را با آنها آشنا کنند.

ممکن است اخبار دیگری به‌صورت مکتوب و ویدئو‌های مختلف از کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی ببینند، اما مرجع قابل اطمینان همچنان تلویزیون است. سعی می‌کنند آنچه راكه شنیده‌اند با گفت‌و‌گوی خود نامزدها در تلویزیون تطبیق دهند. تلویزیون در فصل انتخابات دو وظیفه مهم دارد؛ یکی آشنایی مردم با نامزدها و دیگری تهییج و ترغیب مردم برای دادن رای. امسال هم برنامه‌های زیادی را در این زمینه تدارک دیده است و تفاوتش با دوره‌های قبل این است که مدت تبلیغات نامزدها به سه هفته افزایش پیدا کرده است. بیایید با برنامه‌های انتخاباتی تلویزیون در این روزها آشنا شویم.

شبکه یک

شبکه یک، شبکه سراسری است و مناظره‌های انتخاباتی از این شبکه هر جمعه پخش می‌شود، اما غیر از پخش مستقیم مناظره این شبکه برنامه‌های دیگری را هم تدارک دیده است. تا پاستور برنامه‌ای از گروه اجتماعی شبکه یک است که تولیدش از بهمن‌ماه شروع شد. این برنامه از گروه اجتماعی است و ساختار اجتماعی و مردمی دارد، اما به واسطه نزدیکی به دوره دوازدهم انتخابات، این برنامه حال و هوای سیاسی و انتخاباتی به‌خودش گرفت و مهمانان برنامه سعی کردند راهکارهایی را که به فکرشان می‌رسید به رئیس جمهور آینده پیشنهاد دهند.

این برنامه ساختار جدیدی دارد و خارج از استودیو ضبط می‌شود. در برنامه تا پاستور كه در یک ماشین تشریفاتی ضبط شده مجری و مهمان روبه‌روی هم می‌نشینند و باهم گپ می‌زنند.مهمانان تا پاستور به‌دنبال ارائه راهکار برای حل دغدغه‌ها و مشکلات جامعه به رئیس جمهور منتخب دوازدهم هستند. این ماشین توسط موتور سوارانی اسکورت می‌شود. مهمانان این ماشین، رجال سیاسی هستند.

ماشین تشریفاتی در شهر در حال حرکت است و بسته به نوع فعالیت مهمانانش از مراکز مختلف و نهادهای دولتی مرتبط عبور می‌کند. مجری این برنامه علیرضا اینانلو و تهیه کننده‌اش مجید خواجه نژاد است. تا پاستور که اسمش به مقر ریاست جمهوری اشاره دارد، روزهای فرد قبل از خبر ساعت ۱۹به‌مدت ۳۰دقیقه پخش می‌شود.

شبکه دو

روزهای زوج راس ساعت 21به‌مدت 20دقیقه« برگ سرنوشت»روی آنتن شبکه دو می‌رود.برنامه ترکیبی برگ سرنوشت انتخابات را با محوریت سواد رسانه ای و فضای مجازی مورد توجه قرار داده‌است. این برنامه کارشناسان علوم ارتباطات را دعوت کرده تا درباره علوم ارتباطات و فضای مجازی در حوزه سواد رسانه ای صحبت کنند. هدف از مطرح کردن سواد رسانه‌ای آشنا کردن عموم مردم با فضای مجازی است تا هم در خوانش خبر دقت بیشتری کنند و هم در تولید خبر به‌طور خلاقانه تری عمل کنند. همه اینها برای این است که با دقت بیشتری اخبار رسیده را مطالعه کنند و کمتر گرفتار شایعات شوند.

تهیه کننده برگ سرنوشت، امیر یوسفی است که اجرای آن را فرید محمدی بر عهده دارد. مشاوره و کارشناسی این برنامه هم بر عهده محمد صادق افراسیابی است. سواد رسانه‌ای، مردم را از گمانه زنی‌های بیهوده فضای مجازی دور می‌کند. موجب می‌شود تا هر فرد محتوای موجود در فضای مجازی را از فیلتر عقلانیت خود عبور دهد و با وجود اینکه امروزه تحلیل‌ها در فضای مجازی چند لایه هستند، مخاطب به وسیله سواد رسانه ای می‌تواند از این لایه‌ها عبور كند و به هدف خود نزدیک شود. به‌طور خلاصه، برگ سرنوشت مردم را راهنمایی می‌کند که به چه اخباری اعتماد کنند و به چه خبرهایی اعتماد نکنند.

شبکه سه

مخاطبان شبکه سه چند شبی است که «اثر انگشت» با اجرای شهرام شکیبا را دیده‌اند. برنامه‌ای که به‌رغم سیاسی بودن، حال و هوای خودمانی دارد. نکته جالب توجه ویژه برنامه‌های انتخاباتی امسال این است که برنامه‌ها از استودیو سازمان فاصله گرفته‌اند و در فضای خودمانی‌تر با مردم گفت‌وگو می‌کنند. در هر قسمت از این برنامه شهرام شکیبا همانند صاحبخانه از مهمان اثر انگشت در خانه خود پذیرایی می کند و همراه او در فضایی کاملاً صمیمی و غیررسمی ضمن میل کردن دمنوش ایرانی درباره یکی از محورها به گپ و گفت‌وگومی‌نشیند. این برنامه قرار است درباره اهداف سیاسی مسئولان روشنگری کند.

اثر انگشت، به نوعی برنامه تبیینی- تحلیلی است که سعی دارد مردم را به حضور در انتخابات تشویق کند. حامد چهاردوری تهیه کننده این برنامه است. اثر انگشت در ۱۶ قسمت ۳۰ دقیقه‌ای در حال تولید است و در هر قسمت به یک محور مجزا پرداخته می‌شود.در خلال این مهمانی، آیتم‌های ضبط شده، آقای رئیس جمهور و گپ سی، نیز برای مهمان برنامه پخش و درباره آن گفت‌وگومی‌شود. در آیتم آقای رئیس جمهور که به سبک تریبون آزاد در سطح شهر ضبط شده است، افراد خود را به جای رئیس جمهور منتخب قرار می‌دهند و درباره موضوع هر قسمت به بیان نقطه نظرات خویش می‌پردازند و در آیتم گپ سی هم با مسافران تاکسی ویژه‌ای درباره موضوع برنامه گفت‌وگومی‌شود. شبکه سه ظاهرا فعال‌تر از شبکه‌های دیگر عمل کرده و برنامه‌هایی نظیر مستند جمهور، من اگه رای بیارم، به‌علاوه انتخابات، به انتخاب شما، متن - حاشیه و من ایرانیم را در راستای تبلیغات ریاست جمهوری، برای انتخابات تدارک دیده است. علاوه بر اینها برنامه ای مثل خونه به خونه هم کارشناسان مربوط به این حوزه را به برنامه دعوت می‌کند.

شبکه مستند

انتخاب خدمتگزار نام مجموعه ای است که اولین قسمت آن 17فروردین پخش شده و قرار است دوشنبه و پنج‌شنبه هر هفته تا زمان انتخابات، پخش شود. این مستند در 13قسمت 20دقیقه ای بر آن است تا در هر قسمت در کنار تعریفی ساده از یک حرفه، انتظارات صاحبان آن حرفه درباره رئیس جمهور آتی را از زبان خودشان بیان کند.

در برنامه انتخاب خدمتگزار در هر قسمت موضوعی مشخص دنبال و از زوایای مختلف به آن پرداخته می‌شود.سیاست خارجی و برجام، اقتصاد، آموزش و پرورش، آب و محیط زیست، مسکن، کشاورزی، صنایع غذایی، علم و فناوری، ورزش، فرهنگ، اخلاق و فضای مجازی، هنر، صنعت و تولید داخلی و سلامت عنوان‌های موضوعات ۱۳قسمت این مجموعه است. در هر قسمت ۲۰دقیقه‌ای برنامه مخاطب پای حرف سه تا پنج نفر می‌نشیند كه از انتظارات‌شان نسبت به رئیس جمهور درباره یک موضوع مشخص را بگویند.حسن امامی تهیه کننده، نویسنده و کارگردان انتخاب خدمتگزار است، تصویربرداری را حسن سیدی پریشان برعهده داشته و تدوینگر پروژه علی اصغر صائبی است.

دیگر شبکه‌ها

شبکه چهار با برنامه «ریاست جمهوری»96، از ساعت 17:07تا 17:28به‌مدت 20دقیقه، شبکه آموزش هم با برنامه «شهر من» ساعت 12:19تا 12:24به‌مدت 5دقیقه از برنامه‌های ویژه تلویزیون در این روزهاست. ویژه برنامه انتخاباتی، با دوربین، ساعت 22تا 22:45به‌مدت 45دقیقه از شبکه یک پخش می‌شود. در این برنامه هریک از نامزدها جلوی دوربین می‌نشینند و بدون حضور مجری، از اهداف‌شان صحبت می‌کنند.

مجید خواجه نژاد؛« تهیه کننده تا پاستور» از ویژگی‌های این برنامه می‌گوید

انتخابات در خیابان

یکی از ویژگی برنامه‌های انتخاباتی امسال، فاصله گرفتن از فضای رسمی سازمان صداوسیماست. خارج شدن از محیط قانونمند تلویزیون تنوع بصری برای مخاطب ایجاد کرده و باعث شده برنامه‌ها بیشتر دیده شوند. یکی از این برنامه‌ها، تاپاستور است که در یک ماشین تشریفاتی در حال حرکت ضبط شده است. این برنامه كه ضبط آن از بهمن 95شروع شد، میزبان مهمانان مهمی با مسئولیت‌های سیاسی است. این ماشین از مکان‌های مهم شهر می‌گذرد و با موتورسوارهایی اسکورت می‌شود. مجید خواجه نژاد تهیه کننده این برنامه به‌طور مفصل درباره اهداف برنامه و ساختارش توضیح داده است.

سال گذشته طرحی را به گروه اجتماعی شبکه یک دادم که کمی تغییر کرد و قرار شد ضبط برنامه در خارج از شبکه صورت گیرد؛ یعنی طی گشت و‌گذاری در شهر با مهمانها گفت‌و‌گو هم انجام شود. چون برنامه از استودیو بود، ساختار برنامه به مستند نزدیک شد. مهمان‌ها از اشخاصی انتخاب شدند که قبلا برای ریاست جمهوری، نامزد شده بودند یا کسانی که در آینده احتمال داشت نامزد شوند. هدف ما این بود كه از طریق مهمان‌ها به رئیس جمهور دوازدهم راهکارهایی را ارائه بدهیم. چون گروه ما گروه اجتماعی بود، قرار شد معضلات اجتماعی در دستور کار قرار بگیرد؛ معضلاتی مثل اشتغال، مسکن، ازدواج، محیط زیست، حاشیه نشینی و... اتفاقا وقتی هفته پیش مناظره پخش شد، دیدیم که اغلب موضوعات ما مورد سوال نامزدها بودند.

بنابراین خوشحال شدیم که راه را درست رفته‌ایم. بحث مهم ما با مهمان‌ها درباره خانواده بود. روش زندگی مهمان‌ها مهم بود؛ اینکه چندتا بچه دارند؟ آیا شغلی دارند یا نه؟ بحث انتخابات هم مورد بعدی ما بود؛ مثلا با شخصی مثل طهماسب مظاهری که فردی اقتصادی است، بیشتر درباره مسائل اقتصادی کشور صحبت کردیم و با آقای سیدمحمد حسینی، وزیر سابق ارشاد درباره فرهنگ و سینما.در این گفت‌و‌گوها بیشتر ایرادها و انتقادها را مطرح کردیم و از آنها راهکار ساختیم. در بخشی از برنامه همه عکس‌های قدیمی و خاطره انگیز را نشان دادیم و از مهمانان خواستیم درباره آنها صحبت کنند؛ مثلا آقای خرازی با قاسم سلیمانی عکسی را در اینستاگرامش منتشر کرده بود.بنابراین درباره آن(عكس) با او بیشتر صحبت کردیم. درباره هر مهمان سعی کردیم از مکان‌های مرتبط عبور کنیم. مثلا آقای صالحی را در خیابان ایرانشهر از مرکز انرژی هسته ای سوار کردیم و آقای حسینی را از روبه‌روی تالار وحدت و سینما عبور دادیم. آقای غفوری فرد را از مقابل لانه جاسوسی عبور دادیم و درباره آمریکا صحبت کردیم. اگر درباره ترافیک صحبت کردیم حتما از مکان‌های پر ترافیک رد شدیم. آقای جلالی را از روبه‌روی مجلس عبور دادیم. با توجه به این که فكر می‌كردیم، ضبط برنامه چندین ساعت طول بكشد، سعی کردیم از خیابان‌ها و مکان‌های مربوط رد شویم.

برنامه ما ۲۰قسمت ۳۰دقیقه‌ای است و دو برنامه دیگر با حضور آقای حداد عادل و احمد توکلی داریم که در حال ضبط است. یک اتاق فکر داریم با حضور آقای رضا غلامی که سردبیری برنامه را بر عهده دارد، خانم مهرگان، آقای عظیمی و نیز با همراهی مدیر گروه، آقای شریعت پناهی. در این اتاق درخصوص تک تک سوال‌ها فکر می‌شود. سوال‌های مشخصی نداریم که آنها را از همه مهمان‌ها بپرسیم. درباره سابقه و رزومه هر مهمان جداگانه فکر و تحقیق و سوال طرح می‌کنیم. مجری برنامه علیرضا اینانلوست که سال‌ها قبل در گروه اجتماعی برنامه داشته‌است. سعی کردیم چهره‌ جدیدی را برای این برنامه انتخاب کنیم که از نظر مخاطب، متعلق به گروه و حزب خاصی نباشد و پیش زمینه‌ای را در ذهن مخاطب تداعی نکند. علاوه بر این برنامه متعلق به گروه اجتماعی بود و قصد نداشتیم خیلی وارد مسائل سیاسی شویم.

خودرویی كه برنامه در آن ضبط می‌شود، یک پرشیای تشریفاتی شش در است که ساختار داخل آن را تغییر دادیم تا مجری و مهمان روبه‌روی هم قرار بگیرند. می‌توان گفت برای اولین بار بود که این اتفاق می‌افتاد. مدیر تصویربرداری آقای امین عزیز داخل ماشین سه دوربین تعبیه کرد تا بتوانیم از سه زاویه تصویر داشته باشیم.

صدابردار مجبور است به‌علت کمبود جا تمام وقت داخل صندوق ماشین دراز بکشد. علاوه بر اینها یک دوربین گوپرو داخل ماشین نصب شده‌است. در ضمن از یک دوربین دی جی آی بدون لرزش هم استفاده شده‌است. به جز اینكه یک دوربین پشت صحنه و یك دوربین هلی‌شات، دوربینی هم هست كه از موتور سوارها تصویر می‌گیرد. جمعا از هشت دوربین برای ضبط تصویر استفاده کرده‌ایم. تصاویر این هشت دوربین دست ما را در تدوین باز می‌گذارد و تنوع بصری خوبی به ما می‌دهد. در واقع باعث می‌شود برنامه ریتم تندتری پیدا کند و برای مخاطب جذاب باشد.

امسال از فضای مجازی استفاده زیادی کردیم. از همین مسیر بازخوردهای خوبی گرفتیم. کانالی در تلگرام ایجاد کردیم با نام پاستور تی وی که عکس‌های برنامه و ویدئو‌های بخش‌های مهم را در آنجا قرار می‌دهیم. از همین طریق ویدئوهای یک دقیقه‌ای ما در گروه‌ها و کانال‌های دیگر هم پخش می‌شود؛ مثلا آقای خرازی بسیار مشتاق بود که فیلم و عکس‌های پشت صحنه را از ما بگیرد و هنوز برنامه به پخش نرسیده آنها را در فضای مجازی پخش و تبلیغ کرده بود. اولین ویدئوی ایشان که در باشگاه خبرنگاران قرار داشت، درساعت اول نزدیک به 180هزار بار دیده شده بود. دو نفر در روابط عمومی داریم که بسیار خوب و فعال عمل کردند. بعضی از روزنامه نگاران هم عضو کانال ما شدند و بدون اینكه با ما تماس بگیرند خودشان اخبار را پوشش می‌دادند. مهمان‌ها هم در کانال‌ها و اینستاگرام‌شان فیلم و عکس‌ها را پخش می‌کنند. این کمک بزرگی به دیده شدن برنامه است.