تنها ۱۵ شهر ایران زلزله‌ خیز نیست!

روزنامه وطن امروز: طبق گفته کارشناسان، تهران یکی از کلانشهرهایی است که زلزله آن را تهدید می‌کند چرا که این شهر روی گسل‌های ناآرامی، ظاهرا آرام گرفته است.

پروفسور بهرام عکاشه، استاد زلزله‌شناسى ایران در این باره می‌گوید: ايران همواره استعداد مواجهه با ۳۹ مورد از ۴۱ مورد بلاياى طبيعى مهم دنيا را داراست و اين زلزله‌های پی در پی و به نسبت شدید که در نقاط مختلف کشور رخ می‌دهد زنگ خطرى است براى زلزله‌هاى بعدى که دیر یا زود رخ می‌دهد لذا بجاست مسوولان کشور براى پيشگيرى از خطرات و عوارض زلزله‌ها و حوادث بعدى چاره‌اى جدى و اساسى اتخاذ کنند.

این استاد زلزله‌شناسی ضمن بيان اينکه زلزله به خودی خود مخرب نیست و بى‌توجهى ما در بحث ساخت و سازها و بى‌توجهى به مقاوم‌سازى ساختمان‌ها باعث خطرآفرینی می‌شود، افزود: تقریبا همه زلزله‌ها پس‌لرزه‌هایی دارند و این پس‌لرزه‌ها هم خطرناک هستند لذا تنها توصیه من به مردم این است که پس از لرزه اصلی، تا جایی که ممکن است از حضور در خانه‌ها و اماکن غيرمقاوم خوددارى کنند.

پدرعلم زلزله‌شناسی کشور با بیان اینکه زلزله در همه نقاط ایران رخ خواهد داد، سلسله جبال البرز را فوق‌العاده زلزله‌خیز دانست وگفت: این منطقه توانمندی وقوع زلزله‌های به بزرگی ۸ ریشتر را هم دارد و تاکنون زلزله‌های زیادی را تجربه کرده‌است لذا شکی در آن نیست که تا میلیون‌ها سال دیگر هم این مناطق مانند منطقه تهران زلزله‌خیز خواهد ماند.

به‌گزارش خبرگزاري دانا، این استاد پیشکسوت زلزله‌شناسی با بیان این مطلب که علم زلزله‌شناسی هنوز در پیش‌بینی زلزله ناتوان است، خاطرنشان کرد: باید همیشه گوش به زنگ زلزله باشیم. اینکه برای کشور و شهر تهران ستاد بحران ایجاد شده، قدم بزرگی در آمادگی در برابر زلزله محسوب می‌شود؛ اما به اعتقاد من باید برای همه شهرهای کشور ستاد بحران شکل بگیرد.

وی شهرهای کشور را از نظر میزان خطر زلزله به ۴ دسته شامل خطر خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم تقسیم کرد و گفت: در میان حدود ۵۰۰ شهر کشور که لرزه‌خیزی آنها مورد مطالعه قرار گرفته، تنها ۱۵ شهر کم‌خطر هستند و اکثر آنها آسیب‌پذیری زیادی نسبت به زلزله دارند و ایران باید برای به حداقل رساندن خطرات زلزله آماده باشد. عکاشه تصریح کرد: بنده معتقدم تمام روستاهای کشور در مقابل زلزله ۵ ریشتر آسیب‌پذیر هستند و حتی برخی از ساختمان‌های شهر تهران هم در برابر زلزله ۵ ریشتری فرو می‌ریزند.

پایتخت و معضل جمعیت

عکاشه درباره انتخاب تهران به عنوان پایتخت گفت: تهران حدود ۲۲۰ سال است که عنوان پایتختی را بر دوش می‌کشد و این یک اشتباه محض است چرا که شهر تهران به صورت غیرکارشناسی توسعه یافته و علاوه بر جمعیتی که درمناطق ۲۲‌گانه این شهر یعنی ۸ میلیون نفر وجود دارد، حاشیه این شهر نیز دارای همین مقدار جمعیت است و همچنین حدود ۴۰ درصد از ساختمان‌های تهران مستحکم هستند‌ اما ۶۰ درصد آن دربرابر خطر زلزله نامقاوم و مورد تهدید هستند.

وی همچنین فرسوده بودن بیمارستان‌های تهران را یکی از عوامل افزایش مرگ و میر‌ها دانست و افزود: ۷۵ درصد از بیمارستان‌های تهران فرسوده هستند و عمربالای۹۶سال دارند که این یکی از معضلاتی است که هنگام رخداد زلزله باعث بیشترین خسارات در کشور می‌شود.

عکاشه به ۳ گسل تهران اشاره کرد وافزود: گسل مشا که حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد از گسل‌های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته و از گسل‌های حاشیه رشته کوه در غرب به سوی شرق البرز گسترش می‌یابد. همچنین گسل شمال تهران در دامنه رشته کوه البرز با طول حدود ۹۰ کیلومتر قرار داشته و از کن تا لشکرک ادامه دارد. این گسل در لشکرک به گسل مشا فشم وصل می‌شود. گسل‌های جنوب و شمال ری که از مهم‌ترین گسل‌هاست در دشت‌های جنوبی تهران قرار گرفته‌اند و حدود ۲۰ کیلومتر طول دارند.

وی تصریح کرد: بر این اساس، گسل ری درجنوب شهر با شدت زلزله ۹ و منطقه شمالی آن شدت زلزله بین ۷ تا ۸ ریشتر پیش‌بینی می‌شود که در این صورت ۴۸۰ هزار ساختمان در تهران یعنی ۵۵ درصد ساختمان‌ها فرو خواهد ریخت. در گسل شمال تهران که شدت زلزله در بخش شمالی آن ۹ و در بخش جنوبی آن به ۷ ریشتر می‌رسد و بخش بزرگی از شهر شدت زلزله ۸ ریشتر را تجربه خواهند کرد، مشاهده می‌شود ۳۱۰ هزار ساختمان که ۳۶ درصد کل ساختمان‌ها را شامل می‌شود، آسیب می‌بینند. نسبت ساختمان‌های خسارت‌دیده به ساختمان‌های سالم در مناطق یک تا ۵ که در بخش شمالی شهر تهران قرار دارند درحدود ۵۰ درصد است. همچنین در صورت فعال شدن گسل مشا در قسمت بزرگی از شهر، زلزله‌ای با شدت ۷ ریشتر احساس خواهد شد.

كدام مناطق تهران آسیب‌پذیرترند؟

رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزادتهران شمال، میزان شدت زلزله‌ها را نسبت به جنس خاک، تراکم جمعیت و نوع سازه‌ها تقسیم‌بندی کرد و گفت: تحقیقات جایکا حکایت از آسیب‌پذیر بودن مناطق ۱۱، ۱۲، ۱۶ و ۲۰ دارد که در این مناطق علاوه بر اینکه جنس زمین نرم است دارای سفره‌های زیر‌زمینی زیادی است که گاهی مشاهده می‌شود بدون وقوع زلزله سازه‌ای در زمین فرو می‌رود.

تلفات زلزله در تهران

وی با نامطلوب خواندن وضعيت شهر تهران در هنگام وقوع زلزله، افزود: زلزله تهران مساله فوق‌العاده جدی است و اين واقعيت را نمی‌توان کتمان کرد زلزله‌ای شدید در تهران هم رخ خواهد داد ولی علم بشر نمی‌تواند زمان دقيق و حتی سال و دهه وقوع آن را بيان کرد. استاد عکاشه تصریح کرد: با وجود اینکه زمان دقيق زلزله را نمی‌توان مشخص کرد اما نبايد غافل باشیم و به فکر راهکار نباشيم. زيرا بافت تهران آسيب‌پذير است و چنين شهری با اين شرايط نبايد کوچه پس کوچه داشته باشد زیرا در روزهای معمولی شاهد بسته شدن خيابان‌ها به خاطر ترافيک سنگين هستيم که اين مساله به تشديد بحران دامن می‌زند.

استاد عکاشه درپایان با بیان اينکه خيابان‌های تهران تنها ظرفيت ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو را دارد اما هم‌اکنون بيش از ۵/۳ ميليون وسيله نقليه در معابر پايتخت وجود دارد، یادآورشد: جمعيت تهران بايد بين يک تا ۵/۱ ميليون نفر باشد اما شاهد آن هستیم که حدود ۱۲ ميليون نفر در اين شهر ساکن هستند و اين مساله متاسفانه هر روز حادتر می‌شود.