موسیقی شاهکار سریال «چیزهای عجیب»

کتاب هفته خبر - آرش خسرونژاد: در طول یک دهه اخیر (یا شاید حتی بیش از آن) آثار و تولیدات بسیاری، چه در سینما و چه در تلویزیونی ساخته شدند که هر کدام به نوعی به آثاری که در دهه های هفتاد و هشتاد میلادی تولید شده بودند «ادای احترام» می کردند.

در گذر از دهه نود میلادی و حضور در هزاره جدید اما گویا هنوز آن تعلق خاطر به فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی به خصوص آن هایی که حول ژانر های ترسناک و علمی- تخیلی (یا هر دو) می گشتند چنان به آثار «گالتی» بدل گشتند که نسل های بعدی را تحت تاثیر قرار دادند و دهه ها بعد تولید آثار با مایه های تصویری و داستانی دهه های هفتاد و هشتاد چنان پررونق شد که از آن چهره ادای دین و ادای احترامی که به آثار دوران کودکی و نوجوانی داشت بدل به یک جریان احیا شده فراگیر شد و بی وقفه به ساخت آثاری با حال و هوای آن دوره مشغول شد تا از سویی آن نوستالژی غریب را زنده نگه دارد و از سویی جریان مهم سینمایی/ تلویزیونی را که عمر کوتاه اما پرباری داشت را دوباره، حداقل برای یک دهه دیگر جانی تازه ببخشد.

اما این احیا آنقدر خوش اقبال بود که با استقبال غیرمنتظره ای مواجه شد و به همین ترتیب است که بعید می نماید تا به این زودی ها از گردونه تولیدات پرخرج و موفقی که این روزها شاهد آن هستیم خارج شود دوباره به تاریخ بپیوندد.

یکی از همین تولیدات اخیری که با استقبال خیره کننده ای مواجه شد سریال تلویزیونی Stranger Things بود که توسط برادران دافر خلق شده و فصل اول آن جولای گذشته به پایان رسید. «چیزهای عجیب» مجموعه کاملی از تمام توصیفاتی ست که به آن اشاره شد. یک سریال علمی- تخیلی/ ترسناکِ تمام عیار با رعایتِ عین به عینِ مدل های آشنای اوایل دهه هشتاد میلادی. دختری با قدرت تلکه کینِسیس که از یک پایگاه آزمایشگاهی زیرزمینی فرار می کند تا به سه پسر نوجوان دوچرخه سوار در منطقه جنگلی و کوهستانی هاوکینز، ایندیانا کمک کند تا دوست گمشده شان را پیدا کنند.

به این خط داستان البته غول ها و موجودات فراطبیعی خیبث را نیز اضافه کنید. یک مجموعه تلویزیونی درخشان با تاثیرات به شدت غلیظ و غیرقابل انکار از آثار بزرگانی چون جان کارپنتر، استیون اسپیلبرگ، جرج لوکاس، استیون کینگ، نیل گیمن و بسیاری دیگر.

از آنجا که همه چیز در این سریال به دقت رعایت شده تا فضای زندگی شهری و البته تصویریِ دهه هشتاد میلادی بی هیچ نقصی اجرا شود، موسیقی به کار رفته در سریال نیز دقیقا برآمده از همان حال و هوا و دوران مشخصی ست که سریال به آن می پردازد.

در طول هشت اپیزود فصل اول قطعه های بیشماری از گروه های موسیقی ای می شنویم که آثارشان در خلال دهه شصت و هفتاد میلادی منتشر شده اند. گروه ها و خوانندگانی چون جفرسون اِیرپلین، توتو، دِ سیدز، دِ کَلَش، فارِینِر، جوی دیویژن، دالی پارتون و کُری هارت از قطعات شان در فصل اول سریال استفاده شده است.

البته قطع ای نیز از مُوبی با نام When It's Cold I'd Like to Die در قسمت اخر استفاده شده که در سال 1995 ضبط و منتشر شده است. اما مهم ترین فصل موسیقیایی سریال نه این قطعات است که مجموعه پربار و غنی ایست که کایل دیکسون و مایکل استایل برای «چیزهای عجیب» ساخته اند. مجموعه ای هفتاد پنج قطعه ای با زمانی بیش از دو ساعت که سفر موسیقیایی غریبی را شکل می دهد.

آنچه که کایل دیکسون و مایکل استاین برای «چیزهای عجیب» خلق کرده اند، دقیقا به مانند خود سریال ادای احترام، احیا و بازپرورندان جریان موسیقی الکترونیک دهه هفتاد و هشتاد میلادی ست، جریان موسیقی الکترونیک ملهم از قطعاتی که گاها ملودیک و عموما اتمسفریک اما به تنهایی متکی بر سینتی سایزر که بر پایه موسیقی امبینت/ مینیمال بنا شده که در بسیاری از موارد قطعات به جای اتکا بر ساختارهای پیچیده و تنیده شدن چندین لایه قسمت های سنتی سایزر در هم دیگر، اتفاقا بسیار ساده تر از آن چیزی که پیش بینی اجرا شده اند.

از همین روست که زمان عموم قطعات چیزی حدود یک تا دو دقیقه است. زمانی که برای دیکسون و استایل کافی می اید تا تنها با پرداختن به یک بازه صداییِ محدود در هر قطعه، به ساده ترین و مینیمال ترین شکل به توصیف صحنه هایی بپردازند که اتفاقا خود گاهی در پیچیدگی داستانی و تصویری اش گره خورده، اما در کنار موسیقی این دوست که برادران دافر به هدف خود برای خلق یک اثر که به شدت وامدار جریان فرهنگی حداقل سه دهه قبل از خود است موفق عمل می کنند.

نکته ای که حضور کایل دیکسون و مایکل استاین را در روند تهیه و ساخت سریال تلویزیونی «چیزهای عجیب» بیش از هر مورد دیگری پراهمیت و حساس جلوه گر می کند این است که زمانی که این دو برای ساخت این مجموعه انتخاب شدند پیش از انتخاب تیم بازیگری سریال بود. دیکسون و استایل دِموهایی ساختند تا در حین تست بازیگران و انتخاب شان روی بازی ها پخش شود تا هم تیم کارگردانی و انتخاب بازیگر و هم بازیگران را تحت تاثیر موزیک و فضای آن قرار دهد.

در بازگشت به توصیف مجموعه موسیقی/ صدایی ای که دیکسون و استاین برای «چیزهای عجیب» خلق کرده اند باید اضافه کرد که موسیقی این دو به غایت، در بسیاری از لحظات وامدار موسیقی گروه ها و موسیقیدانانی چون تنجرین دریم، ونگلیس، گابلین، ژان میشل ژار، جان کارپنتر و موسیقی دانان شهیری که صدای سینمای ترسناک ایتالیا را شکل دادند مانند فابیو فریتزی، جورجیو مورودِر و وینس تِمپِرا است.

مجموعه ای که حضور مداوم تاثیر موسیقیدان شهیر الکترونیک را روی سازندگان جوان اش می بیند، اما تلاش مداوم و درخشان این دو برای یافتن لهجه و صدای خاص موسیقی ای که تاثیرپذیرفته از بزرگان این ژانر است مجموعه دو قسمتی موسیقی متن «چیزهای عجیب» را در موقعیت یک اثر درخشان قرار می دهد. درست به مانند پویایی خود سریال که راه رفتن روی مرزهای داستان های دارم علمی- تخیلی، ترسناک و فراطبیعه را در متن اصلی روایی خود قرار داده است موسیقی متن آن نیز همان مسیر پرتنش و پویا را دنبال می کند.

موسیقی کایل دیکسون و مایکل استاین برای سریال تلویزیونی «چیزهای عجیب» را باید شنید. تجربه شنیدن اش چه همراه با سریال و چه به صورت مجزا از آن تجربه ای غریب و پرالتهاب است چرا که مجموعه غنی و نفس گیری از آب درآمده که گویی کل تاریخ موسیقی الکترونیک سه چهار دهه پیش را به دقت ورق می زند و مرور می کند، مخصوصا آن صدای موسیقی الکترونیکی که جریان تاثیرگذار سینمای علمی- تخیلی و ترسناک دهه هفتاد و هشتاد میلادی را شکلی غریب و ماندگار بخشید.