تاثیر فروپاشی برجام بر صادرات نفت ایران

فرارو: اگر دیگر کشورها با آمریکا همکاری کنند، فروش نفت ایران حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت.

کشمکش بین آمریکا و ایران، یکی از مهمترین خطرات برای بازار نفت در سال جاری است. گزارش جدیدی که از مرکز سیاست جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا منتشر شده، تاثیر لغو احتمالی برجام بر صادرات نفت ایران را بررسی کرد.

دونالد ترامپ تاکنون چندبار از روی اکراه، تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید کرده است. آخرین باری که او این کار را کرد، ضرب الاجلی برای «اصلاح» توافق هسته‌ای تعیین کرد و گفت که اگر این اصلاح نشود، در ماه می‌ آینده او برجام را پایان خواهد داد.

ریچارد نفیو، کارشناس سابق مسائل تحریم‌ در تیم مذاکره‌کننده آمریکا و پژوهشگر ارشد دانشگاه کلمبیا، تصمیم خروج از برجام بدون اینکه دلیلی برای تخلف ایران وجود داشته باشد را یک تصمیم «به طور فاجعه‌باری غیرعاقلانه، بی‌پروا، غیرضروری و غیرسازنده» توصیف کرد. زیرا این تصمیم، آمریکا را در مسیر تقابل نه تنها با ایران بلکه با شرکای آمریکا در اروپا و شرق آسیا قرار خواهد داد.

راشا تودی در پاسخ به این سوال که خروج ترامپ از برجام چه تاثیری بر بازار نفت خواهد گذاشت، نوشت: «متغیر‌های زیادی وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. راهی که دولت اوباما به واسطه آن موفق شد صادرات نفت ایران را در چند سال پیش کم کند، این بود که بانک‌های خارجی که با ایران تجارت می‌کنند را به اعمال تحریم تهدید کرد... . این امر برای برخی از کشور‌هایی که به نفت ایران وابسته بودند - مانند ژاپن، چین و هند -، دشوار بود. با این حال، آمریکا به طور کلی سعی کرد فروش نفت ایران را به شکل چشمگیری کاهش دهد. دولت آمریکا از طریق ردیابی میزان خرید هر کشور از نفت ایران در یک برهه ۱۸۰ روزه، این امر را اندازه‌گیری کرد تا مطمئن شود که میزان خرید کمتر شده است.»

اکنون اگر ترامپ تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نکند، محتمل‌ترین سناریو این خواهد بود که کاهش صادرات نفت ایران، ۱۸۰ روز طول خواهد کشید. در این زمان، بر کشور‌ها برای کاهش خرید نفت ایران، فشار وارد خواهد شد.

با این حال، تصمیمات دیگر زیادی وجود دارد که دولت ترامپ باید بگیرد تا صادرات نفت ایران کاهش یابد. تحریم‌های چندگانه‌ای وجود دارد که ممکن است به طور مرحله‌ای یا به یکباره اعمال شوند. علاوه بر این، واکنش بین المللی، بویژه در اروپا، اغلب منفی خواهد بود.

فقدان همکاری اروپا در افزایش فشار بر ایران، کارآمدی کارزار ترامپ را قطعا نسبت به دوران قبل، کمتر خواهد کرد. برای اعمال فشار بر بیمه‌های نفتکش‌ها و نیز فراری دادن مشتریان نفت از ایران، درگیری اروپا در مسئله، مهم است. علاوه بر این، اعمال هرگونه تحریم بر شرکت‌های اروپایی به خاطر تجارت با ایران، ممکن است باعث اتخاذ اقدامات تجاری انتقام‌گیرانه از سوی اروپا بشود. احتمالا چین و روسیه، از همکاری امتناع خواهند کرد. اضافه بر این، هزاران، پیچیدگی فنی وجود دارد.

با توجه به این مسائل، گزارش دانشگاه کلمبیا، ارقامی ارائه کرده است. گزارش مزبور به این نتیجه رسیده که اگر آمریکا تحریم‌ها علیه فروش نفت ایران را اجرا کند، در سال اول، صادرات ایران شاید به میزان ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز کاهش یابد. به گفته این گزارش، این کاهش ناشی از کاهش خرید نفت ایران از سوی ژاپن، کره و برخی کشور‌های اروپایی خواهد بود.

اگر چین، هند یا ترکیه هم تصمیم بگیرند با آمریکا همکاری کنند، کاهش فروش نفت ایران به میزان ۶۰۰ هزار بشکه نفت در روز خواهد رسید. امری که به گفته راشا تودی، به قیمت هر بشکه نفت چند دلار اضافه خواهد کرد.

اما اگر چین یا دیگر کشور‌ها تصمیم بگیرند خرید نفت از ایران را افزایش دهند، کارآمدی اقدامات آمریکا برای کاهش صادرات ایران، به نحو چشمگیری تضعیف خواهد شد. این رسانه روسی، چنین سناریویی را «کاملا معقول» دانست.

دولت اوباما، به این دلیل موفق شد که اغلب جهان با آمریکا همکاری کرد. اما این بار وقوع این همکاری بعید است.

در گزارش نفیو آمده: «برخلاف سال ۲۰۱۲، جامعه بین المللی تا حدود زیای و به شکل قابل توجهی برای تصمیم آمریکا برای خروج از برجام، آماده نیست.»