اتفاقات پرحاشیه سینما و تلویزیون در سال ۹۶

روزنامه هفت صبح: ۹ اتفاق پرسر و صدای سال که مدت ها توجه اهالی سینما و تلویزیون را به سوی خود جلب کردند. در سالی که سپری کردیم اتفاق پرحاشیه در سینما و تلویزیون کم شاهد نبودیم. ۹ مورد را که بیش از بقیه توی بوق و کرنا رفتند و مدت ها توجه مردم و رسانه ها را به سمت خود جلب کرده اند را در ادامه می خوانید. نکته جالب این که مهم ترین حواشی سینما مربوط به مسائل صنفی است. ریشه غالب آنها هم به تراکم فیلم ها و نبود سالن به اندازه کافی بر می گردد که باعث شده شاهد فیلمسوزی، شکایت قضایی و گلگیری باشیم.

سازندگان برخی فیلم ها مدت ها مصاحبه کردند و معتقد بودند فیلم شان فدای زمان بد اکران شده و باعث شده فروشی که باید نکرده است. برخی حق دارند از این که سانس و سالن اختصاص داده شده به فیلم های شان کم باشد، گله کنند. این فارغ از کیفیت آثارشان است چرا که در گام اول باید فرصت دیده شدن به آن ها داده شود. در این سال قید درجه سنی فیلم ها با جدیت بیشتری لحاظ شد و به نظر می رسد این سختگیری ادامه داشته باشد. چند اتفاق مهم دیگر در سال 96 رخ داد که یکی از مهم ترین آن ها سهم بالای زنان در اکران بود. در این سال جشنواره فجر برخلاف سال پیش حاشیه حادی نداشت و هم چیز به خیر و خوشی تمام شد.

و باز هم عدم اکران عصبانی

از جشنواره سی و دوم فجر تا حالا، نام «عصبانی نیستم» واژه تکرارشونده در میان خبرهای سینمایی است. در آخرین لحظه فیلم رضا درمیشیان از داوری انصراف داده شد و قرار بر این بود که با اعمال اصلاحیه اکران شود. امسال نام این فیلم جزو آثاری بود که از کمیته آثار توقیفی مجوز گرفت و حتی زمان اکران آن اعلام شد. با این حال فیلم باز هم در محاق ماند و مصاحبه کارگردان و برخی مسئولان سینمایی و سیاسی افاقه نکرد.

در روزهای پایانی سال نامه ای به امضای صد و بیست سینماگر خطاب به رئیس جمهور منتشر شد که خواستار نمایش فیلم «عصبانی نیستم» ساخته رضا درمیشیان و احترام سازمان سینمایی به مجوز پروانه نمایش بودند: «از آنجا که بی اعتبار شدن پروانه نمایش و سانسورهای چندباره موجب به وجود آمدن فضای ناامنی در عرصه سینما و تضییع حقوق هنرمندان می شود، اما سینماگران خواهشمندیم، دستور مساعد جهت نمایش عمومی «عصبانی نیستم» صادر شود.»

ممنوع التصویرها

این باکس به اکبر عبدی اختصاص دارد اما عنوانش عام تر است. فعلا آقای عبدی و سرنوشت او در سال ۹۶ می نویسیم اما به زودی فهرستی از چهره هایی که در تلویزیون ممنوع هستند، منتشر خوایم کرد. این ها اجازه حضور در برنامه های سیما و همکاری با تلویزیون را ندارند؛ از جمله اکبر عبدی که «شبی با عبدی» او روی هواست. ماجرا به بریده ویدئویی از او بر می گردد که به سگش می گوید: «سنجد، سفارش ما را به خدا بکن، به هممون رحم کنه. خب؟» سپس سگ را می بوسد و می گوید:

«دوست داشتن واقعی بدون هیچ توقعی.» برخی رسانه ها عبدی را شماتت کردند که «این طرز رفتارا، نه تنها نشان از خلا عاطفی و گرایش به حیوانات خانگی، بلکه ضعف در اندیشه و آگاهی نسبت به چرایی نگهداری از حیوانات و بایدها و نبایدهای این روال ادامه دارد.» بعد از آن نام عبدی هم در فهرست قرمز تلویزیون قرار گرفت و همچنان آینده کاری او مثل خیلی های دیگر نامعلوم است.

بارگذاری سریال های غیرقانونی

در سال 96 تلویزیون های اینترنتی گسترش یافت و نشان داد مخاطب ایرانی کم کم به سمت این رسانه سوق پیدا می کند. با این حال سامانه های آی‌پی‌تی‌وی و وی‌‎اودی با یک چالش اساسی رو به رو هستند و آن عدم پایبندی به قانون کپی رایت است. از آن سو مجوز دریافت آثار خارجی در آن ها ساز و کار مشخصی ندارد و همین باعث می شود شاهد سریال ها و فیلم هایی باشیم که به فاصله کوتاهی از انتظار در این سامانه ها قابل دریافت هستند.

در عین حال نظارت دقیقی هم بر محتوای آن ها وجود ندارد. در این میان بارگذاری سریال «بازی تاج و تخت» بیش از همه سر و صدا کرد و باعث شد در نهایت جلوی آن گرفته شود. خیلی ها این طور انتقاد کردند که با توجه به شبکه پخش کننده این سریال، یعنی اچ‌بی‌او باید نکاتی را نیز در نظر داشت. از جمله این که به واسطه کابلی بودن این شبکه، محدودیت های آن برای به تصویر کشیدن محتوای نامناسب بسیار کم بوده ولی در ایران مورد توجه نیست.

فیلمسوزی

چند سالی است اصطلاح تازه ای وارد ادبیات سینمایی کشور شده با نام فیملسوزی. تعداد بالای فیلم های متقاضی اکران و کم بودن سالن ها باعث می شود در یک زمان فشرده کلی فیلم روی پرده برود. نتیجه اش این که سالن و سانس به اندازه کافی به فیلم ها نمی رسد و در نتیجه این آثار با فروش های فاجعه بار از اکران می روند. این اتفاق معمولا در نیمه دوم سال رخ می دهد و امسال تا مدت ها محل بحث و نظر و البته اعتراض فیلمسازان بود.

آن ها شورای صنفی نمایش را نشانه می رفتند که «بلد نیست آرایش اکران را مدیریت کند». این انتقاد تا پایان سال ادامه داشت و حتی منجر به روایت جدیدی از آرایش اکران توسط احمد نجفی شد. همان طور که در بالا خواندید او نه تنها نسبت به شرایط اکران فیلمش یعنی «من یک ایرانی ام» گله مند است که عقیده دارد اعضای شورای صنفی نمایش، بهترین زمان را به اکران فیلم های خودشان اختصاص می دهند و بقیه از این امکان محروم هستند.

هیاهوی نورگل

سازندگان «جن زیبا» خیلی مراقب بودند نام نورگل یشیلچای رسانه ای نشود اما در روزهای پایان فیلمبرداری یکی از رسانه های ترک تصویر این بازیگر را در فیلم، روی خروجی خود قرار داد. برخی رسانه های داخلی هم از این که یک فیلمساز ایرانی بازیگر زن ترک را که در سریال های جم به شهرت رسیده در فیلمش به کار گرفته است، مورد انتقاد قرار دادند. با این حال تهیه کننده توضیح داد

که کارش قانونی بوده است. آن طور که تهیه کننده «جن زیبا» میگوید، استفاده از نورگل یشیلچای در راستای همکاری ها مشترک سینمای ایران و ترکیه است، پس از این منظر حضور او طبیعی و منطقی است. «جن زیبا» محصول مشترک ایران و ترکیه است و شرکت آلتینای ترکیه به عنوان سرمایه گذار و تهیه کننده ترکیه ای در این فیلم حضور دارد. نوگل یشیلچای، در ایران هواداران زیادی دارد. او یک بازیگر 41 ساله است که بیشتر شهرت خود را مدیون نقش آفرینی در فیلم هایی همچون عشق و جزا، سلطان و گوزل است.

شکایت قضایی

در سال ۱۳۹۶ تراکم فیلم ها و اتفاق تکرارشونده فیلمسوزی منجر به ماجرایی جدید شد: شکایت قضایی از شورای صنفی. اتفاقی که پیش از این شاهدش نبودیم. اما پاییز امسال پای شکایت قضایی از شورای صنفی به سینما باز شد. این اتفاق با اقدام داریوش باباییان تهیه کننده «حقه باز دم دراز» رقم خورد؛ او وقتی دید شورای صنفی نمایش فیلم او را زودتر از موعد از پرده پایین آورده، اعتراض کرد اما افاقه نکرد؛ بنابراین او سراغ شکایت قضایی رفت.

کمی بعد بیتا منصوری، تهیه کننده «قهرمانان کوچک» هم چنین کرد. در نهایت با وساطت سازمان سینمایی شکایت پس گرفته شد و «حقه باز دم دراز» به اکران خود ادامه داد و به فروش ۵۰۰ میلیونی رسید. درباره شکایت خانم منصوری اما گفته می شود تا روشن شدن حق و حقوقش اعلام رضایت نخواهدکرد. به هر حال وقتی صنف از پس برطرف کردن مشکلات درون خود برنیاید، طبیعی است که پای قوه قضاییه پیش کشیده می شود.

اکران خارجی

دلایل متعددی می توان در خوبی یا بدی اکران فیلم های خارجی در سینماهای کشورمان ردیف کرد. مجموعه این دلایل باعث شد، حوزه هنری طرح اکران آثار خارجی را کلید بزند و مقدمات آن را فراهم کند. به محض انتشار خبر، جبهه بندی در برابر آن شروع شد؛ عده ای موافق بودند و عده ای مخالف. موافقان می گویند: برای علاقه مندان سینما چه لذتی بالاتر از این که فیلم را در محل اصلی خود یعنی سالن های سینما ببینند؟ یا می گفتند این اتفاقات باعث بالارفتن کیفیت آثار داخلی می شود:

«اگر فیلم خارجی اکران شود، فیلمساز مجبور است خود را تکان دهد.» دیگر دلیل موافقان رونق سالن ها است: «تداوم این چرخه و افزایش تعداد سینماها را به همراه دارد و یک بازار واقعی عرضه و تقاضا شکل می گیرد.» در مقابل مخالفان نظری عکس داشتند و می گفتند این رقابت نابرابر باعث کسادی بازار فیلم های ایرانی می شود. تازه با این همه ممیزی می شود فیلم خارجی اکران کرد؟

ماجرای مبهم حجاب

در سال ۹۶ دو اتفاق خاص در تلویزیون رخ داد. در بخش پیش از انقلاب سریال «نفس» شاهد زنان بی حجاب بودیم و شخصیت مادر در انیمیشن «بچه های ساختمان گل ها» جلوی محارم بدون روسری طراحی شده بود. هر دو با واکنش های متفاوتی رو به رو شدند؛ سریال در نیمه راه مسیر عوض کرد و خانم ها روسری داری شدند اما انیمیشن بدون تغییر به پایان رسید. برخی تصمیم شبکه پویا را رواج بدحجابی و بی حیایی خانم ها تعبیر کردند و برخی این تصمیم را در راستای تحکیم حجاب دانستند.

جلیل سامان، کارگردان «نفس» درباره تمهید خانم های بی روسری این طور توضیح داده بود، اما افاقه نکرد: «مسئله بی حجابی یکی از واقعیات دوران پهلوی است که باید به آن اشاره می شد... این بار ما تصمیم گرفتیم در سفری به ارمنستان تصاویری از خانم های بی حجاب در این شهر ضبط کنیم و با بهره گیری از فناوری های نوین تصاویر را روی هم قرار دهیم.»

و باز هم آقای ورزی

نام محمدرضا ورزی امسال هم در بین چهره های خبرساز قرار گرفت. این بار سریال «ستارخان» که در دهه فجر روی آنتن رفت باعث ایجاد حاشیه شد. اواخر بهمن ما نامه ای دست به دست می شد که امضای تعداد زیادی از نمایندگان مجلس را پای خود داشت. در این نامه نمایندگان پخش سریال «ستارخان» را توهین به اقوام لر دانستند. این جمع از نمایندگان مجلس از رئیس سازمان صدا و سیما خواستار عذرخواهی شدند.

آنها با توهین آمیز خواندن دیالوگ های این سریال، این که سهم قوم لر در مشروطه تا حد واکس زدن کفش تنزل داده شده را گستاخانه خواندند. در بخشی از نامه آمده بود: «نمایندگان امضاکننده خواستار عذرخواهی رسمی صدا و سیما بابت این توهین ها و برخورد قاطع و اخراج عوامل توهین به قومیت ها از صدا و سیما و جلوگیری از تکرار این گونه بی حرمتی ها می باشند.» محمدرضا ورزی کمی بعد توضیح داد اما معترضان قانع نشدند.