چگونه از موزه بازدید می‌کنیم؟
«لطفا دست نزنيد» راهنمايان موزه‌ها و مراكز تاريخي در طول روز بارها و بارها اين جمله را خطاب به بازديدكنندگان تكرار مي‌كنند. بازديد‌كنندگاني كه تنها اين جمله را مي‌شنوند، اما توجهي به آن نمي‌كنند.
روزنامه اعتماد: «لطفا دست نزنيد» راهنمايان موزه‌ها و مراكز تاريخي در طول روز بارها و بارها اين جمله را خطاب به بازديدكنندگان تكرار مي‌كنند. بازديد‌كنندگاني كه تنها اين جمله را مي‌شنوند، اما توجهي به آن نمي‌كنند.
پرده‌ها و مبلمان كاخ موزه‌ها، تابلوهاي نقاشي، تنديس‌ها و حتي ويترين‌ها، اشيايي هستند كه غالب بازديدكنندگان موزه‌ها علاقه دارند به آنها «دست بزنند» گويي تنها با لمس اين اشيا است كه مي‌توانند با آن ارتباط برقرار كنند. چند سالي است كه گرفتن سلفي در موزه‌ها هم مزيد بر علت شده است، تا جايي كه راهنما و نيروهاي حفاظت موزه مجبور به تذكر مي‌شوند: «لطفا سلفي نگيريد، سعي كنيد از زمان خود براي ديدن آثار استفاده كنيد.»
حفاظي را كه حريم بازديد از اثر را مشخص مي‌كند كنار زده و نوزاد چند ماهه را با يك دست روي سكويي كه زير تنديس «دومينيك قديس» قرار دارد، نگه داشته تا دوربين لحظه نشستن كودك را كنار يكي از آثار موزه لوور كه به تهران آمده، ثبت كند. اينكه اين عكس در آينده موجب افتخار اين كودك باشد يا شرمساري‌اش از رفتار خانواده، بستگي به اين دارد كه در آينده آموزشي در مورد بازديد از موزه را دريافت كند يا خير؟
با اينكه برنامه‌هايي براي آموزش كودكان در پژوهشگاه ميراث فرهنگي تعريف شده است، اما اجراي اين برنامه‌ها محدود است و تنها در سطح چند موزه برگزار مي‌شود و بسياري از آن بي‌خبرند. موزه براي بيشتر مردم (به ويژه در ايام نوروز) جايي است كه از آن «بازديد» مي‌كنند تا جاذبه‌هاي شهر مقصدشان را «ديده باشند» اما علاقه‌اي به افزايش اطلاعات‌شان در مورد تاريخچه آن يا دانستن قصه و تاريخ آثار موجود در آن ندارند و به طور كلي اشتياقي براي دانستن بيشتر در بين بازديدكنندگان موزه‌ها ديده نمي‌شود. تنها حافظه دوربين‌ها پر مي‌شود از لبخند در مقابل آثار و بناهايي كه افراد غالبا اطلاعاتي در مورد آن ندارند.
هر چند در تمام اين مكان‌ها راهنمايان موزه حضور دارند تا اطلاعات مورد نياز بازديدكنندگان را در اختيارشان بگذراند، اما از آنجا كه آشنايي چنداني با اصول بازديد از موزه در جامعه وجود ندارد، عكس و فيلم گرفتن در موزه براي اغلب بازديدكنندگان به مراتب جذابيت بيشتري دارد تا شنيدن توضيحات و حتي به خاطر سپردن توصيه‌هايي مثل «بدون فلش عكس بگيريد»، «به تابلوها نزديك نشويد»، «به اشيا دست نزنيد»، «از سمت راست حركت كنيد» و...
موزه كجاست؟ چه رفتاري بايد در آن داشته باشيم؟ مواردي است كه در هيچ مقطعي از آموزش‌هاي رسمي در آموزش و پرورش و حتي دانشگاه، به آن پرداخته نمي‌شود. خانواده‌هاي بسياري سال‌هاست در سفرهاي نوروزي‌شان به موزه شهرهاي مختلف مي‌روند، اما تعداد زيادي از آنها هنوز نمي‌دانند، موزه كجاست؟ رفتار صحيح در موزه چيست؟ تا بخواهند همين فرهنگ را به فرزندان‌شان منتقل كنند. اين در حالي است كه بازديد از موزه يك كار فرهنگي است و به وسيله آمارهاي مربوط به بازديد از آن، ميزان توسعه يك جامعه سنجيده مي‌شود.
در روزهاي نخست تعطيلات نوروز، صف طولاني مقابل موزه ملي ايران، باعث خوشحالي بسياري از فعالان ميراث فرهنگي شد، چرا كه اين اتفاق در موزه‌هاي ايران اتفاقي كم‌سابقه است. هر چند تجربه «صف كشيدن مردم مقابل موزه» را مديون ميهماني آثار موزه لورر در سالن‌هاي موزه ملي ايران هستيم. اما ديدن تصاويري كه از حاشيه اين بازديدها منتشر مي‌شود، نه تنها مايه خوشحالي نيست، كه موجب نگراني هم هست.
١٤ اسفند ماه نمايشگاه لوور در تهران افتتاح شد. برگزار‌كنندگان نمايشگاه تمام سعي خود را به كار گرفتند تا اشيا و شيوه نمايش آنها به گونه‌اي باشد كه مردم بتوانند از لووري كوچك در تهران بازديد كنند. نمايشگاه از همان روزهاي نخست مورد استقبال قرار گرفت و در تعطيلات نوروز توانست ركورد بازديد را در موزه ملي بشكند. هرچند آمار بازديد از نمايشگاه نسبت به آمار موزه‌هاي ايران باستان و دوران اسلامي، نسبت مطلوبي نبود، اما در عين حال رفتار مردم در جريان اين بازديدها سوالي را طرح مي‌كند كه هرگز مورد توجه قرار نگرفته: «چرا در سيستم آموزشي ما جايي براي موزه، فرهنگ بازديد از موزه، چرايي اهميت موزه تعريف نشده است؟»
هر ساله بيشترين آمار بازديد موزه‌هاي كشور به بازديدهاي دانش‌آموزي و دانشجويي اختصاص دارد، اما اين گروه‌ها در خلال بازديد از موزه در خوش‌بينانه‌ترين حالت تنها اطلاعاتي در خصوص آثار و تاريخچه موزه دريافت مي‌كنند و متوليان آموزش ضرورتي براي تاكيد بر رفتار صحيح در موزه در اين بازديدها احساس نمي‌كنند و شايد اين تصور اشتباه وجود دارد كه بازديد از موزه كاري نيست كه نياز به آموزش داشته باشد، افراد به اين موضوع اشراف دارند و نيازي به تكرار دوباره آن نيست. و عبور ساده از كنار اين موضوع موجب مي‌شود كه شاهد تصاويري در موزه‌ها باشيم كه پايين بودن فرهنگ‌مان در بازديد از موزه را فرياد مي‌زنند.
ارسال نظر